น่าน- ชาวบ้านริมน้ำน่าน จำต้องทิ้งแปลงผัก ลงดำน้ำหาหิน-ทรายใต้น้ำขายสู้ภัยแล้ง ใช้โอกาสสันดอนทรายโผล่กลางน้ำสร้างรายได้เลี้ยงชีพแทนปลูกพืชผักขาย
แม้จะมีฝน-ลมหนาวหลงฤดูในหลายจังหวัดระยะสัปดาห์ที่ผ่านมาก็ตาม แต่ความแห้งแล้งในพื้นที่จังหวัดน่านก็ยังคงปรากฏให้เห็นเช่นเดิม ลำน้ำสายต่างๆ ยังแห้งขอด โดยเฉพาะลำน้ำน่านที่เป็นแม่น้ำสายหลักตื้นเขิน สันดอนทรายโผล่เป็นช่วงๆ ทำให้เกษตรกรที่อยู่ตามริมน้ำน่าน ซึ่งเคยประกอบอาชีพปลูกพืชผักไม่สามารถปลูกได้ ต้องเปลี่ยนอาชีพมาดำน้ำหากรวด หินทรายขายให้นายทุนที่นำรถบรรทุกมาซื้อถึงริมฝั่งน้ำ เพื่อเลี้ยงชีพช่วงหน้าแล้งนี้
ชาวบ้านจะนำเรือท้องแบนและเกวียนเทียมวัวไปลอยลำอยู่กลางน้ำ บริเวณที่มีหิน ทรายโผล่ แล้วก็ดำน้ำนำปุ้งกี๋ใส่หิน ทรายจากใต้น้ำขึ้นมา จากนั้นก็ร่อนจนเศษดิน-วัสดุที่ไม่ต้องการออกจนหมด จึงจะเทลงใส่เรือ-เกวียนที่ลอยลำรออยู่ ซึ่งแต่ละรายต้องใช้เวลานานถึงกว่าชั่วโมง จึงจะได้หิน ทราย จนเต็มลำแล้วก็จะนำขึ้นฝั่งเทกองไว้ริมน้ำ เตรียมขายให้นายทุนที่จะนำรถมาซื้อถึงที่ในราคาลูกบาศก์เมตรหรือคิวละ 300 บาท โดยแต่ละวันจะสามารถหาได้อย่างมาก 2-3 คิว/รายเท่านั้น เพราะแต่ละครั้งต้องออกแรงมากทำให้เหนื่อยเกินกำลัง
นายทองอยู่ สิทธิยะ ชาวบ้านท่าลี่ ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน ผู้ผันตัวเองจากการปลูกพืชริมน้ำน่านมาหาทราย หินกลางลำน้ำขายสู้ภัยแล้ง กล่าวว่า ลงทุนซื้อวัวมา 1 คู่ ราคา 55,000 บาท และเกวียนในราคา 5,000 บาท รวม 60,000 บาท เพื่อทำการเกษตร แต่ช่วงแล้งนี้ไม่สามารถทำได้ จึงหันมาประกอบอาชีพด้วยการดำน้ำหาหิน กรวดและทราย ขายให้นายทุนใช้ก่อสร้าง โดยหินขายได้คิวละ 300 บาท แต่ถ้าเป็นทรายก็จะมีราคาดีถึงคิวละ 500 บาท มีรายได้วันละ 300-600 บาท
“หน้าแล้งปีนี้ น่าจะสามารถทำเงินจากการดำน้ำหาหิน กรวดและทราย ขายได้ไม่ต่ำกว่า 50,000 บาท พอคุ้มกับที่ลงทุนซื้อวัวและเกวียน ที่เหลือถ้าขายวัวก็จะเป็นกำไร ตนทำอย่างนี้มาเป็นเวลาถึง 10 ปีแล้ว โดยปีนี้น่าจะมีวัตถุดิบมากเพราะช่วงหน้าฝนที่ผ่านมาน้ำพัดหินทรายมามาก”
อย่างไรก็ตาม ก่อนที่จะลงมือก็ต้องออกสำรวจหาแหล่งที่พอจะคุ้มกับการลงไปดำหาด้วย มิฉะนั้นก็จะเสียเวลากลับบ้านมือเปล่า ซึ่งส่วนใหญ่เขาก็จะทำบริเวณลำน้ำน่านที่อยู่ช่วงท้าย ๆ เมืองหรือหมู่บ้าน เพื่อไม่ให้มีผลกระทบต่อระบบนิเวศ หรือทำให้น้ำขุ่นเป็นปัญหาต่อการใช้น้ำของชุมชนหมู่บ้านได้
