“เราออกมาประท้วง แล้วก็จบลงที่ตรงล้มกระดาน แล้วก็เริ่มกันใหม่ แล้วก็ประท้วงใหม่ แล้วก็ล้มกระดานใหม่ จริงๆ แล้วเราต้องต่อสู้กับอะไรกันแน่ ทำไมพยายามเท่าไหร่ก็ยังไม่เกิดการเปลี่ยนแปลง?”
งิ้วตั้งคำถาม “การเมืองเวียนวน”
นี่คือคำถามสะท้อนเหตุการณ์ปัจจุบันที่นักศึกษาจาก “รั้วแม่โดม” หอบมาทิ้งเอาไว้ให้ได้คิด ผ่านรูปแบบการแสดงสุดอลังการอย่าง “งิ้ว” และ “โขน” เนื่องในวาระ “ครบรอบ 80 ปีแห่งการสถาปนามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์” และเมื่อขึ้นชื่อว่าเป็นมหาวิทยาลัยใฝ่การเมือง แน่นอนว่าการโต้แย้งแสดงเหตุผลในเรื่องนี้จึงเป็นเรื่องธรรมดา เพียงแต่ครั้งนี้พวกเขาขอสะท้อนมันออกมาผ่านทางนาฏยศิลป์
“ในเรื่องจะพูดถึงศิษย์แม่โดมค่ะ มีอุดมการณ์ที่อยากจะพัฒนาแม่โดมเหมือนๆ กัน แต่อาจจะมีความคิดที่แตกต่างกัน ก็เลยนั่งคุยกันและมองย้อนกลับไปในอดีตว่า ศิษย์เก่าได้ทำอะไรให้แก่ประเทศชาติบ้านเมืองบ้าง ตั้งแต่เมื่อครั้ง 14 ตุลา เราก็จะฉายกลับไปในอดีต สุดท้ายแล้ว พวกเขาก็พบว่า ไม่ว่าจะกี่ปี-กี่รุ่น ผู้คนออกมาทำอะไรให้ประเทศชาติมากมาย แต่วงล้อของการเมืองก็ยังหมุนอยู่ที่เดิม ไม่ได้เปลี่ยนแปลงไป และจริงๆ แล้วเราต้องต่อสู้กับอะไรเพื่อให้ประเทศของเราเกิดการเปลี่ยนแปลงจริงๆ”
จิ๊บ-ปริญญา เรืองฉิม นักศึกษาชั้นปีที่ 3 คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ พูดถึงเรื่องย่อของ “งิ้วธรรมศาสตร์” ให้ฟังคร่าวๆ เพื่อให้เข้าใจตรงกัน พร้อมทั้งยังหยิบยกเหตุการณ์ปัจจุบันมาเปรียบเทียบกับเนื้อเรื่องตอนที่จะจัดแสดงในวันที่ 7-8 มิ.ย. ที่จะถึงนี้ ซึ่งมีชื่อตอนว่า “ยุทธภพสารขัณฑ์ : 80 ปี วงล้อธรรมย้ำที่เดิม”
“วงล้อนี้อาจจะทำให้เห็นว่า เราออกมาประท้วง แล้วก็จบลงที่ตรงล้มกระดานแล้วก็เริ่มกันใหม่ แล้วก็ประท้วงใหม่ แล้วก็ล้มกระดานใหม่ เหมือนทิ้งคำถามให้คิดว่า จริงๆ แล้วเราต้องต่อสู้กับอะไรกันแน่? ทำไมออกมาแสดงพลังกันเท่าไหร่ก็ยังไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงจริงๆ สักที”
พอรู้ว่าเรื่องราวที่นำเสนอมีส่วนเกี่ยวพันกับเรื่องเสียดสี-สะท้อนการเมือง หลายคนอาจเบือนหน้าหนี ในฐานะ “กลุ่มอิสระงิ้วล้อการเมืองคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์” จึงอยากให้ลองเปิดใจให้กว้างๆ ก่อน พร้อมคำเชิญชวนประมาณว่า “มันไม่ได้เครียดขนาดนั้น”
“คนที่คิดว่าไม่อยากเสพเรื่องการเมืองแล้ว อาจจะเหนื่อยหรือเครียด ตรงนี้หนูว่าน่าจะเป็นเพราะวิธีการนำเสนอมากกว่าค่ะ อย่างถ้าดูในทีวี ดูข่าวอาจจะเครียด แต่แบบนี้เราให้ความบันเทิงไปด้วยและทิ้งข้อคิดให้เขาคิด ก็อยู่ที่ว่าใครจะซึมซับกับเรื่องที่เราฝากเอาไว้ได้มากน้อยแค่ไหน อย่าลืมว่าเรื่องการเมืองเป็นเรื่องใกล้ตัวค่ะ มันส่งผลกระทบต่อเรา ถ้าการเมืองดี คุณภาพชีวิตก็ดี เศรษฐกิจก็ดีตามไปด้วย” เธอสรุปปิดท้าย ก่อนส่งไม้ต่อให้ มะปราง-ริณดา นาคพงษ์ ผู้สวมชุดงิ้วในวันนี้มาแสดงโชว์ได้ส่งทอดความคิดเห็นออกมาบ้าง
“ถ้าจะให้หยิบข้อคิดในเรื่องมาพูดผูกเข้ากับเหตุการณ์ปัจจุบัน น่าจะเป็นเรื่องความแตกแยกค่ะ การที่เรามีความคิดต่างกัน มันไม่ได้หมายความว่าเราจะอยู่ร่วมกันไม่ได้ เพราะยังไงเราก็เป็นมนุษย์เหมือนกันค่ะ และการที่เราต้องอยู่ร่วมกันในสังคม มันสำคัญแน่นอนว่าเกิดอะไรขึ้นกับสังคมบ้าง เพราะฉะนั้น เราจะทำเป็นไม่สนใจเหตุการณ์บ้านเมืองไม่ได้ ทุกอย่างที่ทำมันส่งผลกระทบถึงกันหมดค่ะ ทั้งสิ่งที่เราทำและสิ่งที่เกิดขึ้นในสังคม เพราะฉะนั้น เราก็ต้องใส่ใจจากทั้งการกระทำของเรา และเรื่องราวที่เกิดขึ้นในสังคม”
โขนฉุดให้คิด “ผลกรรมของคนใช้อำนาจผิดๆ”
“นารายณ์ปราบนนทุก หนุมานถวายพล ยกรบ” คือชื่อชุดการแสดงจาก “ชุมนุมโขนธรรมศาสตร์” ที่กำลังจะมีขึ้นในวันที่ 15 มิ.ย. ซึ่งเป็นตอนหนึ่งที่หยิบยกออกมาจากเรื่องรามเกียรติ์ ถ้าใครเคยอ่านจะทราบว่าพูดถึง “นนทุก” ยักษ์ตนหนึ่งที่พระอิศวรประทาน “นิ้วเพชร” ชี้สังหารใครก็ได้ ตอนหลังเกิดกำเริบเสิบสานและใช้อำนาจพิเศษนี้ไปเที่ยวชี้สั่งฆ่าใครต่อใคร จนต้องมีจุดจบที่น่าอนาถ หากจะให้เปรียบเทียบกับยุคสมัยปัจจุบัน อู-วุฒิชัย เฉลิมวุฒานนท์ นักศึกษาชั้นปีที่ 4 คณะรัฐศาสตร์ ประธานชุมนุมโขนธรรมศาสตร์ มองว่าไม่น่าจะต่างอะไรนักกับ “นักการเมืองที่ใช้อำนาจอย่างหลงระเริงจนลืมคุณแผ่นดิน”
“นนทุกได้อำนาจมา แต่ดันไปใช้ในทางที่ผิด ผมว่ามันสะท้อนนักการเมืองทุกวันนี้ได้เหมือนกันนะครับ ถ้าคุณมีอำนาจแล้วใช้อำนาจให้เกิดประโยชน์แก่ผู้คนรอบข้าง ให้แก่สังคม มันย่อมจะดีกว่าการเอาอำนาจในทางที่ผิด ใช้อำนาจที่มีอยู่ในมือไปทำร้ายคนอื่น
ในการแสดงชุดนี้ เราอาจจะไม่ได้สื่อสารไปตรงๆ ด้วยคำพูดในเรื่องการเมือง แต่มันน่าจะช่วยสะท้อนอะไรได้บ้างครับ คนส่วนหนึ่งอาจจะคิดว่าเรื่องการเมืองเป็นเรื่องไกลตัว หรือคิดว่ามันน่าเบื่อก็เลยพยายามจะเพิกเฉย
การที่เราได้หยิบเรื่องพวกนี้มากระตุ้น ก็น่าจะทำให้ได้ฉุกคิดได้ว่าตอนนี้บ้านเมืองเรามีปัญหาอยู่ เราจะเบือนหน้าหนีปัญหาคงไม่ได้ ทุกฝ่ายต้องมาช่วยกันคิด เริ่มแก้ปัญหาเพื่อให้ประเทศเดินหน้าต่อไป จะมาอ้างว่าเบื่อ มันไม่ใช่เหตุผลครับ เพราะมนุษย์ก็เป็นสัตว์สังคม ที่สำคัญ เราอยากให้การแสดงได้กระตุ้นให้คนคิดครับ ไม่ใช่ฟังแล้วก็เชื่อ ฟังแล้วก็เชื่อ”
แม้แต่คนที่ไม่อยากจะสนใจเรื่องการเมืองอย่าง นัท-ญาณิศา อ้นไชยะ นักศึกษาชั้นปีที่ 3 คณะรัฐศาสตร์ หนึ่งในทีมนักแสดงโขนธรรมศาสตร์ในครั้งนี้ ยังออกปากเลยว่าน่าจะเป็นโอกาสที่ดีที่ “คนเบื่อการเมือง-เพลียเรื่องสังคม” จะได้หันมาสนใจผ่านการแสดงรูปแบบนี้
“หนูเรียนรัฐศาสตร์ก็จริงนะคะ แต่หนูเบื่อการเมืองมาก ส่วนใหญ่จะสนใจแต่ข่าวต่างประเทศ เพราะรู้สึกว่าการเมืองไทยก็เหมือนๆ เดิม มีแต่เรื่องคอร์รัปชั่น แต่ถ้าได้มาดูอะไรแบบนี้ที่แฝงให้คิด ไม่ได้พูดถึงเรื่องการเมืองหรือการเสียดสีแบบตรงๆ คนที่เบื่อน่าจะสนใจขึ้นมาได้ เพราะมันเป็นการแสดง มันก็สนุก ดูแล้วก็อาจจะได้ฉุกคิดในมุมการเมืองหรือการเสียดสีสังคมกลับไปบ้าง อีกอย่าง โขนไม่ได้หาดูได้บ่อยๆ ค่ะ ที่จัดแสดงของมูลนิธิศูนย์ศิลปาชีพก็มีแค่ปีละครั้ง และนี่ก็เป็นงานใหญ่ของธรรมศาสตร์ ก็น่าจะเป็นโอกาสดีที่จะมาลองดูกันค่ะ”
ไม่แน่ว่า คนที่ได้มาดูอาจจะหลงรักโขนเหมือนอย่างที่เกิดขึ้นกับ ก้อง-ชยากร โกศล ลูกครึ่งไทย-อินเดีย ผู้สวมชุดโขนมาแสดงโชว์ในวันนี้
“เสน่ห์ของโขนคือความ Classic ครับ คือความยากของมัน มันไม่ได้ดูง่ายด้วย คือมันไม่ใช่เรื่องที่เข้าใจง่าย แต่ก็ไม่ได้ยากขนาดนั้นครับ มันถึงได้มีเสน่ห์ เพราะมันมีเรื่องของภาษาท่าทางที่สื่อออกมาโดยไม่ต้องใช้คำพูด ความเป็นเอกลักษณ์ของตัวละครแต่ละตัว สมมติคำพูดเดียวกัน จะใช้ภาษาท่าที่เป็นคำพูดเดียวกันแต่ท่าทางไม่เหมือนกัน เช่น คำว่ารักของลิง กับ คำว่ารักของตัวพระ จะไม่เหมือนกัน
ถามว่าคนมาดูจะเบื่อมั้ย พูดเสียดสีสังคม-เรื่องการเมือง ผมไม่คิดว่าคนจะมาดูโขนแล้วจะมานั่งเครียดเรื่องการเมืองจนดูไม่ได้ขนาดนั้นนะครับ เพราะมันเป็นความบันเทิง ผมว่าถ้าได้ดูโขนเรื่องนี้แล้ว คุณจะได้ฉุกคิดครับ แต่จะไม่เครียดไปกับมัน”
หมายเหตุ: การเฉลิมฉลองครบรอบ 80 ปี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในครั้งนี้ จะจัดขึ้นตลอดทั้งเดือน มิ.ย. มีความบันเทิงให้ดูทุกรูปแบบทั้ง งิ้วธรรมศาสตร์, โขนธรรมศาสตร์, ละครเวที และคอนเสิร์ต
จำหน่ายบัตรหน้างาน ณ หอประชุมใหญ่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ในราคา 100 บาททุกที่นั่ง
สอบถามเพิ่มเติม: โทร. 02-613-3030, 02-564-4440 ต่อ 1117-8 หรือ www.tu.ac.th
คลิปเชิญชวนให้ไปดู โขน-งิ้ว เสียดสีการเมือง!
ข่าวโดย ASTV ผู้จัดการ Live
คลิป: อิสสริยา อาชวานันทกุล
ภาพ: วรวิทย์ พานิชนันท์
ตามมา Follow Instagram และ Facebook Fanpage ของ "ASTV ผู้จัดการ Live" กันได้ที่นี่!!
