ถอดบทเรียนความปลอดภัยรถท่องเที่ยวญี่ปุ่น...ประหยัดแต่เสี่ยง?

กระทรวงคมนาคมญี่ปุ่นเตรียมปรับปรุงมาตรฐานความปลอดภัยของรถโดยสาร หลังเกิดอุบัติเหตุรถบัสท่องเที่ยวพลิกคว่ำซึ่งเป็นอุบัติเหตุทางถนนครั้งร้ายแรงที่สุดในรอบ 30 ปีของญี่ปุ่น มาตรฐานหลายเรื่องไม่เคยเป็นที่รับรู้มาก่อน และเป็นบทเรียนที่ดีสำหรับทุกประเทศ

รถบัสเที่ยวกลางคืนซึ่งนำนักท่องเที่ยวไปเล่นสกี เกิดอุบัติเหตุเสียหลักบนเส้นทางภูเขาบนทางหลวงใกล้เมืองคารุอิซาวะในพื้นที่ระหว่างจังหวัดนากาโนและจังหวัดกุนมะ เมื่อเวลาตี 2 ของวันที่ 15 มกราคม ตัวรถตกลงไปในหุบเขาความลึกกว่า 3 เมตร มีผู้ชีวิต15 ราย และบาดเจ็บ 26 ราย

อุบัติเหตุครั้งนี้ได้เผยให้เห็นปัญหาการตรวจสอบความปลอดภัยของรถโดยสาร ที่ถึงแม้กระทรวงคมนาคมจะกำหนดมาตรฐานไว้อย่างรัดกุม แต่บริษัทรถโดยสารจำนวนหนึ่งกลับเพิกเฉยและไม่ปฏิบัติตาม

เจ้าหน้าที่ได้ตรวจสอบบริษัท ESP ซึ่งเป็นผู้ดำเนินการรถโดยสารมรณะเที่ยวนี้ และพบว่าได้ละเมิดระเบียบความปลอดภัยหลายเรื่อง จนเคยได้รับคำเตือนจากกระทรวงคมนาคมและยังสั่งระงับการเดินรถคันหนึ่งของบริษัทเป็นเวลา 20 วันด้วย หากแต่เหตุใดรถส่วนใหญ่ของบริษัทนี้ยังคงเดินรถได้ตามปกติ ?

มาตรฐานเข้มงวด แต่ตรวจสอบไม่ทั่วถึง?

กระทรวงคมนาคมญี่ปุ่น กำหนดให้คนขับโดยสารสาธารณะต้องสอบใบขับขี่ประเภทพิเศษที่เข้มงวดกว่ารถส่วนบุคคล นอกจากนี้คนขับรสบัสขนาดใหญ่ยังต้องเข้ารับการอบรมเรื่องลักษณะของรถด้วย เนื่องจากรถบัสใหญ่ควบคุมได้ยากกว่ารถทั่วไป ซึ่งบริษัท ESP ไม่ได้จัดการอบรมดังกล่าวให้กับคนขับรถ รวมทั้งพนักงาน 2 คนที่ขับรถโดยสารเที่ยวมรณะนี้ด้วย

บริษัทเจ้าของรถยังต้องจัดตรวจสุขภาพให้กับพนักงานขับรถ ซึ่งคนขับรถของบริษัท ESP จำนวน10คนจากทั้งหมด 13คนไม่ได้ตรวจสุขภาพของตามกำหนดการประจำปีในเดือนกุมภาพันธ์ปีที่แล้ว

ในเรื่องของตัวรถ จะต้องมีการตรวจสภาพรถตามระยะเวลาที่กำหนด ซึ่งรถบัสขนาดใหญ่ของบริษัท ESP จำนวน 4 คันจากทั้งหมด 7คันไม่ได้เข้ารับการตรวจสภาพเช่นกัน

ระเบียบของกระทรวงคมนาคมญี่ปุ่นยังกำหนดให้รถโดยสารสาธารณะจะต้องมีอุปกรณ์บันทึกเส้นทาง และทางบริษัทเจ้าของรถจะต้องตรวจสอบสม่ำเสมอว่ารถไม่ได้วิ่งออกนอกเส้นทาง หากแต่อุบัติเหตุครั้งนี้พบว่าคนขับรถได้เปลี่ยนเส้นทางโดยไม่ได้ขออนุญาตล่วงหน้า โดยเลือกให้เส้นทางภูเขาที่มีความเสี่ยง

นอกจากนี้ กระทรวงคมนาคมญี่ปุ่นยังกำหนดราคากลางสำหรับการเดินรถในแต่ละเส้นทาง เพื่อป้องกันการแข่งกันตัดราคาของบริษัทรถต่างๆ โดยลดมาตรฐานความปลอดภัย หรือเร่งทำเวลาเดินทางเพื่อกดราคาค่าโดยสารให้ถูกลง ซึ่งเจ้าหน้าที่ก็พบว่าบริษัท ESP ได้เดินรถบัส 2เที่ยวเมื่อเดือนธันวาคมที่ผ่านมาด้วยราคาที่ต่ำกว่าราคากลาง

เจ้าหน้าที่ของกระทรวงคมนาคมจะมีการสุ่มตรวจบริษัทเจ้าของรถโดยสารในญี่ปุ่นราว 1,800 แห่งจากทั้งหมดที่มีกว่า 4,500 บริษัททั่วประเทศญี่ปุ่น หากแต่การสุ่มตรวจนี้ก็ต้องใช้เวลานานกว่า 6 เดือน

นักท่องเที่ยวกังวล นั่งรถบัสแทนรถไฟ “ถูกแต่เสี่ยง”

การเดินทางโดยรถบัสกำลังเป็นนิยมอย่างมากในญี่ปุ่น เนื่องจากค่าโดยสารถูกกว่ารถไฟอย่างน้อยครึ่งหนึ่ง โดยในอดีตบริการรถโดยสารในญี่ปุ่นยังดำเนินการโดยเครือข่ายบริษัทรถไฟ เช่น เจอาร์ และบริษัทรถไฟเอกชนอื่นๆ หากแต่ทุกวันนี้มีรถบัสของเอกชนมากมาย หลายบริษัทเสนอค่าบริการถูกอย่างไม่น่าเชื่อ

รถบัสโดยสารของญี่ปุ่นส่วนใหญ่ยังมักออกเดินทางในเวลากลางคืน และถึงที่หมายในช่วงรุ่งเช้า ซึ่งแน่นอนว่าผู้โดยสารที่หลับใหลต้องพบกับฝันร้ายที่เป็นจริง หากคนขับรถประมาทแม้เพียงนิดเดียว

กระแสเที่ยวญี่ปุ่นยังทำให้นักท่องเที่ยวแสวงหาแหล่งท่องเที่ยวใหม่มากขึ้น ซึ่งหลายแห่งยังไม่มีรถไฟเข้าถึง จึงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องใช้บริการรถบัส เหมือนเช่นทริปเล่นสกีที่เกิดอุบัติเหตุในครั้งนี้

กระทรวงคมนาคมญี่ปุ่น ระบุว่า บริษัทรถโดยสารที่ละเมิดมาตรฐานความปลอดภัยมีเพียงจำนวนเล็กน้อย แต่อุบัติเหตุครั้งนี้ก็แสดงให้เห็นว่ามีข้อบกพร่องในการตรวจสอบซึ่งสร้างความสูญเสียที่ไม่อาจชดเชยได้ และจะส่งผลกระทบหนักต่อการท่องเที่ยวของญี่ปุ่น อุบัติเหตุครั้งนี้ยังทำให้ชาวญี่ปุ่นกังวลว่าจะเป็นเหมือน “บางประเทศ” ที่อุบัติเหตุจราจรได้คร่าชีวิตของประชาชนมากเป็นอันดับที่ 1 มากยิ่งกว่าโรคร้ายใดๆ.