เอพี - นักการทูตระดับสูงของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้ประณามความรุนแรงในสงครามกลางเมืองที่ยังดำเนินอยู่ของพม่าและเรียกร้องวิธีการที่ใช้ได้จริงเพื่อคลี่คลายความตึงเครียดที่เพิ่มมากขึ้นในทะเลจีนใต้ในวันสุดท้ายของการเจรจาระดับภูมิภาคกับพันธมิตร ที่รวมถึงสหรัฐฯ รัสเซีย และจีน
สะเหลิมไซ กมมะสิด รัฐมนตรีต่างประเทศของลาวที่ปัจจุบันดำรงตำแหน่งประธานอาเซียนได้กล่าวชื่นชมคู่เจรจาที่แลกเปลี่ยนอย่างสร้างสรรค์และตรงไปตรงมาในประเด็นสำคัญต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคงของภูมิภาค
การเจรจาในช่วงสุดสัปดาห์ที่เมืองหลวงของลาวเต็มไปด้วยประเด็นสงครามกลางเมืองที่รุนแรง และบ่อนทำลายเสถียรภาพในพม่าที่เป็นสมาชิกของอาเซียน รวมถึงข้อพิพาททางทะเลระหว่างสมาชิกบางประเทศกับจีนที่นำไปสู่การเผชิญหน้าโดยตรงที่หลายฝ่ายกังวลว่าอาจนำไปสู่ความขัดแย้งในวงกว้าง
ในคำแถลงร่วมที่ออกหลังเสร็จสิ้นการเจรจากลุ่มประเทศในอาเซียนระบุว่า มีความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องแก้ไขวิกฤตด้านมนุษยธรรมในพม่า และเรียกร้องให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องในพม่ารับประกันว่าการส่งมอบความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมดำเนินไปอย่างโปร่งใสและปลอดภัยแก่ประชาชนในพม่าโดยไม่มีการเลือกปฏิบัติ
“เราขอประณามอย่างรุนแรงต่อการกระทำรุนแรงต่อพลเรือน และสถานที่สาธารณะอย่างต่อเนื่อง และเรียกร้องให้ยุติการกระทำดังกล่าวทันที และเรียกร้องให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องดำเนินการที่เป็นรูปธรรมเพื่อยุติความรุนแรงที่ขาดการพิจารณาทันที” คำแถลงระบุ
กองทัพพม่าโค่นล้มรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งของอองซานซูจีในเดือน ก.พ.2564 และปราบปรามการชุมนุมประท้วงที่เรียกร้องการกลับสู่การปกครองในระบอบประชาธิปไตย ซึ่งส่งผลให้เกิดความรุนแรงและวิกฤตด้านมนุษยธรรมเพิ่มมากขึ้น
ไทยที่มีพรมแดนติดกับพม่ามากที่สุดกล่าวว่าได้รับการสนับสนุนจากอาเซียนให้มีบทบาทที่กว้างขึ้นในพม่า รวมถึงการให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมซึ่งไทยมีส่วนเกี่ยวข้องอย่างมากอยู่แล้ว นอกจากนี้ ยังกล่าวว่ามีการเสนอให้มีการเจรจาสันติภาพเพิ่มเติมและรวมผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งไทย จีน และอินเดียที่เป็นเพื่อนบ้านของพม่า
ข้อมูลของสมาคมช่วยเหลือนักโทษการเมืองระบุว่า มีประชาชนมากกว่า 5,400 คนเสียชีวิตจากการสู้รบในพม่า และมีคนถูกจับกุมตัวมากกว่า 27,000 คน นับตั้งแต่เกิดรัฐประหาร ในตอนนี้ประชาชนมากกว่า 3 ล้านคนกลายเป็นผู้พลัดถิ่นในประเทศ และจำนวนเพิ่มขึ้นทุกวันจากการสู้รบทวีความรุนแรงขึ้นระหว่างกองทัพและกลุ่มติดอาวุธชาติพันธุ์หลายกลุ่ม ตลอดจนกลุ่มที่เรียกตนเองว่ากองกำลังพิทักษ์ประชาชนที่ต่อต้านการปกครองของทหาร
อาเซียนยังคงผลักดันฉันทมติ 5 ข้อเพื่อสันติภาพ แต่ผู้นำทหารของพม่าเพิกเฉยต่อแผนดังกล่าวทำให้เกิดคำถามเกี่ยวกับประสิทธิภาพและความน่าเชื่อถือของกลุ่มแผนสันติภาพเรียกร้องให้ยุติความรุนแรงในพม่าทันที การเจรจาระหว่างทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง การไกล่เกลี่ยโดยผู้แทนพิเศษของอาเซียน การให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมผ่านช่องทางของอาเซียน และการเยือนพม่าโดยผู้แทนพิเศษเพื่อพบหารือกับทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง
การประชุมครั้งนี้ยังเน้นย้ำถึงความขัดแย้งในภูมิภาคโดยสหรัฐฯ และจีน ต่างมองหาการขยายอิทธิพลของพวกเขาในพื้นที่แห่งนี้ แอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ ได้พบหารือกับหวังอี้ รัฐมนตรีต่างประเทศของจีนที่เวียงจันทน์ในวันเสาร์ (27) หลังเซอร์เก ลาฟรอฟ รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซียจัดการหารือโดยตรงกับหวังอี้เมื่อวันพฤหัสฯ คู่แข่งสำคัญ 2 รายของสหรัฐฯ คือมอสโกและปักกิ่งมีความใกล้ชิดกันมากขึ้นในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา ทำให้เกิดความกังวลอย่างมากเกี่ยวกับอิทธิพลระดับโลกร่วมกันของทั้งสองประเทศ
ในส่วนของความตึงเครียดในทะเลจีนใต้อาเซียนระบุว่า ยังคงยืดหยัดในจุดยืนของกลุ่มเกี่ยวกับเสรีภาพในการเดินเรือ และเรียกร้องให้มีการดำเนินการตามระเบียบปฏิบัติทะเลจีนใต้อย่างเต็มที่
เวียดนาม ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย และบรูไนต่างมีข้อขัดแย้งกับจีนเกี่ยวกับการอ้างสิทธิอธิปไตยเหนือทะเลจีนใต้ หนึ่งในเส้นทางเดินเรือสำคัญที่สุดของโลก และอินโดนีเซียยังแสดงความกังวลเกี่ยวกับสิ่งที่มองว่าเป็นการรุกล้ำของปักกิ่งต่อเขตเศรษฐกิจจำเพาะของตน
รัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนยังยินดีกับมาตรการเชิงปฏิบัติที่สามารถลดความตึงเครียด และความเสี่ยงของอุบัติเหตุความเข้าใจผิดและการคำนวณผิดพลาด ที่ดูเหมือนจะกล่าวอ้างถึงข้อตกลงระหว่างฟิลิปปินส์และจีนที่มีเป้าหมายยุติการเผชิญหน้าของพวกเขา สร้างข้อตกลงที่ยอมรับได้ร่วมกันสำหรับพื้นที่พิพาท.