ASTVผู้จัดการออนไลน์ - ถึงแม้ว่าสงครามในดินแดนลาวจะยุติลงหลายสิบปีมาแล้วก็ตาม “ทหารอาสาสมัครเวียดนาม” กับ “ผู้เชี่ยวชาญ” อีก 48 คน เพิ่งจะได้กลับบ้านเกิดในเดือนนี้ พิธีมอบอัฐิจัดขึ้นที่แขวงเชียงขวาง ทั้งนี้ เป็นรายงานของหนังสือพิมพ์ “ประชาชน” รายวัน
อัฐิทั้ง 48 ชุด ได้จากการขุดค้นร่วมกันในช่วงฤดูร้อน 2547-2548 ระหว่างคณะกรรมการเฉพาะกิจใน 3 แขวง (จังหวัด) ของลาว กับ 1 จังหวัดของเวียดนาม คือ เชียงขวาง เวียงจันทน์ ไซสมบูน และ จ.เหงะอาน (Nge An) ซึ่งอยู่ทางภาคกลางตอนบนของประเทศ พิธีรับมอบอัฐิจัดขึ้น “เมื่อไม่นานมานี้”
อัฐิดังกล่าวขุดค้นไปจากแขวงเชียงขวาง จำนวน 45 ชุด จากแขวงเวียงจันทน์ 1 ชุด และจากแขวงไซสมบูนอีก 2 ชุด หนังสือพิมพ์รายวันของศูนย์กลางพรรคประชาชนปฏิวัติลาวรายงาน
ในประวัติศาสตร์ยุคใหม่แขวงเชียงขวางกับแขวงเวียงจันทน์ เคยเป็นสมรภูมิรบใหญ่หลายครั้ง ระหว่างฝ่ายคอมมิวนิสต์ปะเทดลาว และทหารเวียดนาม กับทหารฝรั่งเศสอีกฝ่ายหนึ่ง
ในทศวรรษต่อๆ มา ก็ได้กลายเป็นสมรภูมิอันร้อนระอุระหว่างฝ่ายคอมมิวนิสต์ปะเทดลาว ทหารเวียดนาม กับกองกำลังอาวุธชนชาติม้ง ที่องค์การสืบราชการลับซีไอเอแห่งสหรัฐฯ จัดตั้งขึ้นมา ช่วยเหลือรัฐบาลฝ่ายราชอาณาจักรในนครเวียงจันทน์ ต่อสู้กับฝ่ายคอมมิวนิสต์
เจ้าหน้าที่ทางการลาวเคยให้สัมภาษณ์ก่อนหน้านี้ว่า การค้นหาผู้สูญหายตั้งแต่ครั้งสงครามเมื่อ 40-50 ปีก่อนนั้น นับวันยิ่งมีความยุ่งยาก เนื่องจากสภาพภูมิประเทศที่เปลี่ยนไป รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงของพื้นดินกับชั้นดิน และภัยธรรมชาติ ซึ่งทำให้หลุมฝังศพเคลื่อนที่ หรือถูกทำลายสูญหายไป
ในช่วงฤดูแล้ง 2547-2548 ก็ไม่ได้ต่างกัน การค้นหาทหารอาสาและผู้เชี่ยวชาญเวียดนาม “มีความยุ่งยากเพราะหลุมฝังศพได้ผ่านระยะเวลาอันยาวนาน พื้นที่ค้นหามีการเปลี่ยนแปลง ทุรกันดาร กระจัดกระจายและมีน้อยลง” หนังสือพิมพ์ของพรรครายงานอ้างคำพูดเจ้าหน้าที่แขวงเชียงขวาง
“บางคนที่เคยรู้แหล่งฝังศพ (ถึงปัจจุบัน) ก็ได้หลงลืมแหล่งเป้าหมายดังกล่าว และบางคนก็ได้เสียชีวิตไปแล้ว หรือโยกย้ายไปอาศัยในต่างแขวง ไม่สามารถสนองข้อมูลได้อีก”
การค้นหาที่ดำเนินมาราว 20 ปี สามารถนำอัฐิทหารเวียดนามกลับบ้านเกิดแล้วกว่า 20,000 ชุด ตามตัวเลขที่รายงานโดยสื่อของทางการเวียดนามเมื่อปีที่แล้ว จนถึงปัจจุบันยังมีทหารเวียดนามสูญหายเมื่อครั้งสงครามในดินแดนลาวอีกราว 8,000 คน และการร่วมกันค้นหาจะดำเนินต่อไปในช่วงฤดูแล้งของทุกปี
ทหารเวียดนามนับหมื่นๆ คนเข้าไปต่อสู้ในดินลาว ในช่วงสงครามต่อต้านฝรั่งเศสและสงครามต่อต้านสหรัฐฯ ที่ดำเนินมาจนถึงปลายปี 2518 จนกระทั่งพรรคประชาชนปฏิวัติลาวในปัจจุบัน ที่ยึดถือทฤษสังคมนิยมตามลัทธิมาร์กซ์-เลนิน สามารถยึดนครเวียงจันทน์ได้สำเร็จ และสถาปนาสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวขึ้นมา
แม้กระทั่งสงครามยุติลงแล้ว ก็ยังมีทหารเวียดนามอีกจำนวนมากประจำการอยู่ในดินแดนลาว เพื่อช่วยเหลือระบอบใหม่ในการรักษาความมั่นคงปลอดภัย
ตามตัวเลขของสภาความมั่นคงแห่งชาติของไทย ทหารเวียดนามหลายหมื่นคนยังคงอยู่ในดินแดนลาว ในช่วงปี 2518-2527 ในช่วงสูงสุดจำนวนอาจจะมีถึง 50,000-70,000 คน.
