ระบบการศึกษาเวียดนามยิ่งสาวก็ยิ่งเละ ล่าสุด มีการเปิดเผยว่า เพียง 20% ของศาสตราจารย์แขนงต่างๆ ที่มีอยู่ทั่วประเทศขณะนี้ ที่มีความรู้ และมีคุณสมบัติถึงมาตรฐานสากล
สาเหตุเป็นเพราะว่า ก่อนหน้านี้ ยังไม่เคยมีการเอามาตรฐานโลกประกอบการวิทยาเลื่อนวิทยฐานะ นอกจากนั้น ยังมีการประเคนตำแหน่ง “ศ.-ผศ.” จนเกร่อ
ใครที่มีคุณวุฒิทางการศึกษา และได้เป็นระดับรัฐมนตรีว่าการ หรือรัฐมนตรีช่วยว่าการ ก็ได้เป็น “ศ” หรือ เป็น “ผศ.” กันแล้ว โดยไม่ได้คำนึงถึงขีดความรู้ความสามารถ ที่เหมาะสมกับตำแหน่งอย่างแท้จริง แนวโน้มในปัจจุบันก็ยังเป็นเช่นนั้น
การปฏิบัติที่ค่อนข้างไร้มาตรฐานเช่นนี้ ได้ทำให้เวียดนามมีศาสตราจารย์อยู่นับพันคน และมีผู้ช่วยศาสตราจารย์มากกว่านั้นหลายเท่าตัว
ศาสตราจารย์หว่างถวี๋ (Hoang Tuy) นักคณิตศาสตร์ที่มีชื่อเสียงที่สุดคนหนึ่งของเวียดนาม รวมทั้งยังเป็นกรรมการในสภาวิทยฐานะ ได้เปิดเผยเรื่องนี้กับหนังสือพิมพ์เวียดนามฉบับหนึ่งสัปดาห์ที่แล้ว
ปี 2550 มีผู้ได้รับการเสนอชื่อขอเลื่อนวิทยฐานะในระดับสูงจำนวน 613 ราย เป็นระดับศาสตราจารย์ 80 ราย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ 533 ราย สภาวิทยฐานะพิจารณาให้ตำแหน่งศาสตราจารย์ไปจำนวน 54 ราย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ 445 ราย
“ศ.” กับ “ผศ.” เมื่อปีที่แล้ว ส่วนใหญ่เป็นบุคลากรด้านสาธารณสุข กับเศรษฐศาสตร์ ในนั้น 60% สอนหนังสือในระดับมหาวิทยาลัย หรือวิทยาลัยราว 30% ปฏิบัติงานตามสถาบัน มีเพียง 10% ที่เป็นระดับบริหารจัดการ
ศ.หว่างถวี๋ กล่าวว่า เมื่อวัดด้านความรู้กับการอุทิศตนของบรรดาศาสตราจารย์กับผู้ช่วยศาสตราจารย์ในเวียดนาม โดยใช้มาตรฐานสากลเข้าเทียบแล้ว ได้พบว่ามีเพียง 15-20% เท่านั้นที่มีคุณสมบัติถึงเกณฑ์ระหว่างประเทศ
ซ้ำร้ายยิ่งกว่านั้น การศึกษาเปรียบเทียบ ยังพบว่า ผู้เรียนสำเร็จปริญญาดุษฎีบัณฑิตทางปรัชญา (Ph.D.) จากสถาบันการศึกษาในประเทศ ส่วนใหญ่จะมีความรู้เพียงระดับปริญญาตรีเท่านั้น เมื่อเทียบกับเกณฑ์มาตรฐานสากล
ศาสตราจารย์ผู้นี้ กล่าวว่า ถึงเวลาที่เวียดนามจะต้องบูรณาการเข้ากับประชาคมระหว่างประเทศ ปรับมาตรฐานการศึกษา การฝึกอบรมและเรื่องอื่นๆ ให้เข้าเกณฑ์มาตรฐานของโลก นโยบายรัฐบาลที่จะจัดตั้งมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งที่ได้มาตรฐานระหว่างประเทศที่ประกาศเมื่อปีที่แล้วนั้นเป็นเรื่องที่ดี
ต่อไปนี้การเลื่อนวิทยฐานะทางด้านการศึกษาในเวียดนามจะไม่ง่ายอีกต่อไป
ปีที่แล้วมีนักคณิตศาสตร์ที่มีชื่อเสียงวัย 36 ปีคนหนึ่ง ซึ่งเป็นผู้ที่ได้รับการยกย่องจากวงการต่างๆ ทั้งในด้านความรู้และความสามารถ แต่สภาพิจารณาฯ ยังปฏิเสธที่จะมอบตำแหน่ง “ศ.” เนื่องจากยังไม่ถึงเกณฑ์มาตรฐานโลก ศ.หว่างถวี๋ กล่าว
เวียดนามได้เริ่มมีความคิดที่จะตั้งสถาบันเพื่อกลั่นกรองและออกประกาศเกียรติคุณรับรองตำแหน่ง “ศ.” มาตั้งแต่ปี 2519 แต่ก็ไม่สามารถดำเนินการได้จนกระทั่งปี 2523
กระทรวงศึกษาธิการและฝึกอบรม ได้ระบุเป็นครั้งแรกในปี 2538 ให้ “ศ.” กับ “ผศ.” ต้องเป็นบุคคลที่มีคุณสมบัติถึงเกณฑ์ระดับโลก ท่ามกลางความสงสัยของหลายฝ่ายว่า เรื่องนี้จะทำได้จริงหรือไม่
ผู้ตั้งคำถามว่า จะเป็นไปได้อย่างไรที่จะเอามาตรฐานระดับโลกไปกำหนดการแต่งตั้งตำแหน่ง “ศ.-ผศ.” ในเวียดนาม เพราะแม้กระทั่งในสภาวิทยฐานะเองก็ยังไม่มีศาสตราจารย์คนใด ผ่านเกณฑ์มาตรฐานระดับโลกมาก่อน
