ปุจฉา - วิสัชนา

• อยากฝึกให้เป็น “ผู้รู้”

ปุจฉา : นมัสการหลวงปู่ ดิฉันอยากทราบว่า อย่างไร คือ “การรู้” และเราจะฝึกให้เป็นผู้รู้ได้อย่างไรคะ

วิสัชนา :

ทุกคนมีธรรมชาติแห่งพุทธะ เรียกว่า มีท่านผู้รู้ นอนหลับนิ่งอยู่ หน้าที่ของเรา คือ ต้องปลุกให้ท่านผู้รู้ตื่น แล้วท่านผู้รู้ท่านนั้น เมื่อตื่นแล้ว นั่นคือธรรมชาติรู้ที่แสดงตนออกมา เมื่อธรรมชาติรู้แสดงตนมันทุกเรื่อง มันก็จะรับรู้

แต่ธรรมชาติรู้ ท่านผู้รู้ของเราไม่ยอมตื่น แล้วไม่ขยับไหวติง ก็เพราะเรามีเครื่องทับถมท่านผู้รู้ไว้ตลอดเวลา มาทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย และทางจิตใจ แล้วก็เหมือนกับผ้าห่มคลุมไปชั้นหนึ่งๆๆๆ ท่านผู้รู้ก็นอนนิ่งอยู่ตรงนั้นแหละ ไม่ขยับเขยื้อน เราก็ต้องเลิกผ้าห่มขึ้นให้หมด ให้ท่านผู้รู้มีอิสระ

นั่นหมายถึงว่า ต้องอย่ามีพันธนาการทาง ตาเห็น หูฟัง จมูกได้กลิ่น ลิ้นรับรส กายสัมผัส และใจรับรู้อารมณ์ ก็ให้รู้เฉพาะเรื่องที่ควรรู้ อะไรที่รู้แล้วมันเป็นลบ รู้แล้วมันไม่เป็นประโยชน์ รู้แล้วมันมีแต่โทษ ก็อย่าไปรู้ และถึงแม้รู้แล้ว ก็ต้องละ และวางมัน

ปัญหาของคนเราทุกวันนี้ ก็คือ เราคิดว่า ตัวรู้นั้น มันต้องฝึกจากตำรา ฝึกจากครู ฝึกจากคนอื่น แต่จริงๆแล้ว มันอยู่ในตัวเรา แค่เพียงแค่เรากลับมารู้จักตัวเอง มาอยู่กับตัวเอง นั่นแหละ คือท่านผู้รู้ล่ะ

แล้วรู้ลมหายใจ ก็ยังหยาบอยู่ ถ้ารู้ให้ลึก ละเอียดกว่าลมหายใจ คือ รู้โครงสร้าง รู้ไขกระดูก รู้ความเป็นอยู่ของร่างกาย รู้ว่าเรากำลังนั่งอยู่ รู้ว่ากำลังยืนอยู่ อย่างนี้

ฝึกท่านผู้รู้ ให้คงที่อย่างนี้ จาก 2 นาที 10 นาที 100 นาที 1,000 นาที 10,000 นาที อะไรก็แล้วแต่ จนอยู่เป็นปีๆ ก็ถือว่า เราเป็นผู้รู้

• คนไม่มีเมตตา?

ปุจฉา : เมื่อจำเป็นต้องทำงานกับคนที่ไม่มีเมตตา ไม่มีจริยธรรม ควรจะทำอย่างไรดีครับ

วิสัชนา :

ไม่มีเมตตา ไม่มีจริยธรรมเนี่ยะ ไม่มีเมตตายังพอทำเนา พอเข้าใจ เพราะทุกคน มันไม่ได้เจริญเมตตาตลอดเวลา บางครั้งมันก็อาจจะโวยวาย ตีโพยตีพายบ้าง แต่พวกไม่มีจริยธรรม หมายถึง ไม่ละอายชั่ว ไม่กลัวบาป ไม่รู้สึกมีความละอายในใจ

ความหมายของคำว่า ไม่มีจริยธรรม ไม่ละอายในใจ ไม่สำนึกบุญคุณคน มันรวมความหมายอยู่ในคำว่า ไม่มีจริยธรรม รวมทั้งไม่มีขันติ ความอดทน อดกลั้น ไม่มีโสรัจจะ ความเสงี่ยม แม้ที่สุด ไม่มีระเบียบ ไม่มีวินัย

คนไม่มีจริยธรรม คือ มันจะไม่มีสิ่งเหล่านี้ที่กล่าวมา ในเมื่อมันไม่มีสิ่งเหล่านี้ ก็ไม่ควรจะต้องไปคบหาสมาคม เพราะว่า มันไม่ใช่คนแล้วล่ะ มันใช้ไม่ได้

แต่คำว่า ไม่มีเมตตา คนทุกคนมันก็ไม่ใช่ว่า ไม่มีทั้งหมด มันมีบ้างเป็นบางเวลา สังเกตบางทีบางครั้งหมามา เราเมตตา แต่ถ้าแมวมา ไม่ชอบ อะไรอย่างนี้

เพราะฉะนั้น จะบอกว่า เมตตา บางทีบางครั้งมันก็ขาดๆ เกินๆ จะเอาเป็นบรรทัดฐานไม่ได้

ยกเว้นเสียแต่ว่า เราเป็นผู้เจริญเมตตาอยู่เนืองนิจ ทำให้เมตตาเกิดขึ้นโดยไม่เลือกที่รักมักที่ชัง ไม่เลือกว่า หมา แมว กา ไก่ วัว ควาย คน โจร เราไม่เลือกอย่างนี้ ถือว่า เราเป็นผู้เจริญเมตตา

• ทำไมมนุษย์จึงฝึกจิตได้?

ปุจฉา : หลวงปู่ครับ ทำไมจึงมีแต่มนุษย์เท่านั้นที่ฝึกจิตได้ เราปรารถนาจะเป็นผู้ฝึกจิต แต่เราก็ยังใช้ชีวิตอยู่ในสังคม จะทำให้จิตที่เราฝึกนั้น ไม่พัฒนา หรือพัฒนาได้ลำบากหรือไม่ครับ

วิสัชนา :

เพราะมนุษย์มีสิ่งเร้าและเครื่องล่อ ในสิ่งเร้าและเครื่องล่อ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ สุข กับ ทุกข์

พวกเทวดา ฝึกไม่ได้ หรือฝึกยาก เพราะมีแต่สุข ทุกข์ไม่มี ส่วนสัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย สัตว์นรก ก็มีแต่ทุกข์ สุขไม่มี

ดังนั้น มนุษย์ฝึกจิตได้ ก็เพราะมี 2 สิ่ง คือ สุข กับ ทุกข์ เป็นสิ่งเร้าและเครื่องล่อ

ทั้ง 2 สิ่งนี้ ถ้ามีปัญญา เรารู้จักวิเคราะห์ได้ ถึงสาเหตุที่เป็นมา ผลที่เกิดขึ้น แต่เทวดา พอสุขแล้ว ไม่รู้จะไปวิเคราะห์ทำไม แม้ที่สุด สัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย สัตว์นรก มันมีทุกข์เป็นอาหาร ทุกข์อยู่ตลอดเวลา มันก็ไม่รู้ว่า ความสุขมีอยู่จริงๆ มันก็ไม่แสวงหาความสุข ไม่ขวนขวายที่จะพ้นทุกข์

เพราะฉะนั้น มนุษย์นี่ รู้ทั้งสุขก็ได้ รู้ทั้งทุกข์ก็ได้ เมื่อสุขก็รู้ ทุกข์ก็รู้ แล้วก็ต้องรู้จักละด้วย

เมื่อถึงคราวทุกข์ก็ต้องละ สุขพอเสพแล้ว ก็ต้องเข้าใจว่า มันไม่ยั่งยืน ไม่จีรัง สิ่งเหล่านี้แหละ มันเป็นเครื่องที่ทำให้มนุษย์เกิดตัวรู้ขึ้น เป็นตัวรู้ที่เกิดจากธรรมชาติ กับตัวรู้ที่เกิดจากการศึกษาสั่งสมปัญญาที่มาจากอดีตชาติ

ปัญญาสองตัวนี้แหละ มันเป็นปัญญาที่ทำให้เรามีพัฒนาการทางจิตได้ ซึ่งสัตว์นรกไม่มี สัตว์เดรัจฉานไม่มี อสุรกาย เปรต สัมภเวสีไม่มี

ส่วนเทวดา แม้มี ก็ไม่ใช้ ด้วยเหตุผลว่า ไม่รู้จะใช้ไปหาสวรรค์วิมานอะไร เพราะสวรรค์ก็ดีอยู่แล้ว คือ ความเมาประมาท

ดังนั้น มนุษย์จึงเป็นเพศที่ฝึกจิตได้ ดีกว่าสัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย และเทวดา พรหม

(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 159 มีนาคม 2557 โดย หลวงปู่พุทธะอิสระ วัดอ้อน้อย จ.นครปฐม)