รักษ์วัดรักษ์ไทย : วัดญาณสังวราราม พระอารามแห่งวงศ์กษัตรา

วัดญาณสังวราราม เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ที่ ต.ห้วยใหญ่ อ.บางละมุง จ.ชลบุรี วัดแห่งนี้อยู่ในพระอุปถัมภ์ของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ขณะดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน) เป็นองค์ประธานจัดสร้างวัด เมื่อปี 2519 หลังจากได้รับการถวายที่ดินจากนายแพทย์ขจรและคุณหญิงนิธิวดี โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯรับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์

พระอารามแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระมหากษัตริยาธิราชเจ้า และพระบรมวงศานุวงศ์ ด้วยพุทธสถานและถาวรวัตถุสำคัญ อาทิ พระอุโบสถ พระบรมธาตุเจดีย์มหาจักรีพิพัฒน์ พระมหามณฑปพระพุทธบาท ภปร.สก. ศาลาอเนกกุศลมวก.สธ. และศาลาอเนกกุศล สว.กว. เป็นต้น ล้วนเกี่ยวเนื่องด้วยสถาบันพระมหากษัตริย์ทั้งสิ้น

พระอุโบสถ สร้างถวายสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงวางศิลาฤกษ์ เมื่อ พ.ศ. 2523 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงตัดลูกนิมิตพระอุโบสถ ทรงบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ และทรงวางศิลาพระฤกษ์พระบรมธาตุเจดีย์มหาจักรีพิพัฒน์ เมื่อ พ.ศ. 2525 พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ

พระประธานประจำอุโบสถ "สมเด็จพระพุทธญาณนเรศวร์" สร้างถวายสมเด็จพระนเรศวรมหาราช โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทรงเททองหล่อ เมื่อ พ.ศ. 2523 ณ วัดบวรนิเวศวิหาร

พระบรมธาตุเจดีย์มหาจักรีพิพัฒน์ มีความหมายว่า "พระเจดีย์บรรจุพระบรมธาตุ เพื่อความพิพัฒนาสถาพรแห่งพระมหาจักรีบรมราชวงศ์" สร้างถวายพระบรมราชจักรีวงศ์ ซึ่งมีพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เป็นองค์ปฐม

พระมหามณฑปพุทธบาท ภปร.สก. สร้างถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ บนพื้นที่ยอดเขา โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทรงวางศิลาพระฤกษ์ เมื่อ พ.ศ. 2527 และได้พระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้อัญเชิญพระปรมาภิไธยย่อ ภปร. และสก. ประดิษฐานที่องค์พระมหามณฑป

องค์พระมณฑปประดับด้วยโมเสกสีทองจรดยอด โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานโมเสกสีทอง ซึ่งรื้อมาจากการบูรณปฏิสังขรณ์พระเจดีย์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

ศาลาอเนกกุศล มวก.สธ. สร้างถวายสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนิน ทรงวางศิลาฤกษ์ เมื่อ พ.ศ. 2527

พระพุทธไพรีพินาศจำลอง ประดิษฐาน ณ ศาลาศาลาอเนกกุศล มวก.สธ. สร้างถวายสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร โดยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินทรงเททองหล่อ เมื่อ พ.ศ. 2527 ณ วัดบวรนิเวศวิหาร

ศาลาอเนกกุศล สว.กว. สร้างถวายสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ซึ่งได้เสด็จพระดำเนิน ทรงวางศิลาพระฤกษ์ เมื่อ พ.ศ. 2526

พระพุทธปฏิมา อปร.มอ. ประดิษฐาน ณ ศาลาอเนกกุศล สว.กว. สร้างถวายพระบาทสมเด็จพระปรเมทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ และสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทรงเททองหล่อ เมื่อ พ.ศ. 2526 ณ วัดบวรนิเวศวิหาร

ศาลาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เป็นศาลาอเนกประสงค์ สร้างถวายสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เนื่องในวโรกาสที่ทรงมีพระชนมายุครบ 90 พรรษา ในปี พ.ศ. 2533

พระตำหนักทรงพัฒนา สร้างถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในวโรกาสมหามงคลพระชนมพรรษา ครบ 5 รอบ สำหรับเป็นที่เสด็จประทับปฏิบัติพระราชกรณียกิจตามพระราชอัธยาศัย

อริยาคาร เป็นที่แสดงหุ่นขี้ผึ้งรูปเหมือนของพระเกจิอาจารย์ชื่อดังซึ่งเป็นที่เคารพบูชาของคนไทยตั้งแต่อดีต เช่น สมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พรหมรังสี) พระอาจารย์มั่น หลวงปู่แหวน เป็นต้น

พระเจดีย์พุทธคยาจำลอง ซึ่งจำลองมาจากพระเจดีย์พุทธคยาที่ประเทศอินเดีย

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงมีพระราชดำรัสกับสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช ขณะทรงดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระญาณสังวร ในครั้งที่เสด็จพระราชดำเนินทรงตัดลูกนิมิตว่า “ควรเป็นวัดสำหรับผู้มาปฏิบัติ เพราะอยู่ใกล้กรุงเทพฯดี” แสดงให้เห็นถึงพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงห่วงใยผู้ปฏิบัติธรรม เพราะในเวลานั้นวัดปฏิบัติทั่วไปส่วนใหญ่อยู่หัวเมืองไกล การเดินทางลำบาก

และได้ทรงมีพระราชปรารภว่า “ควรให้มีขอบเขตล้อมวัดออกไปให้กว้างขวางโดยรอบ เพื่อความไม่สงบทั้งหลายจะได้ไม่กล้ำกรายชิดใกล้” ดังนั้น วัดญาณสังวราราม ซึ่งมีเนื้อที่เพียง 366 ไร่เศษ จึงกว้างใหญ่ไพศาลด้วยเขตโครงการพระราชดำริที่ล้อมรอบอีกกว่าสองพันไร่

แม้จะผ่านกาลเวลามาไม่นานนัก แต่เพื่อให้วัดญาณสังวราราม เป็นพระอารามที่ดูสง่างามสมคุณค่า จึงได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ทั้งวัด ในปี 2553 โดยการสนับสนุนและความร่วมมือระหว่างวัดญาณสังวราราม ธนาคารกสิกรไทย จำกัด(มหาชน) มูลนิธิมหามกุฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ และสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์

และล่าสุดสำนักงานทรัพย์สินฯ ร่วมกับวัดญาณสังวราราม ได้จัดทำโครงการจัดสร้างนิทรรศการภายในพระเจดีย์พุทธคยา ในหัวข้อ “พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้อะไร” เนื่องในโอกาสงานฉลองพระชันษา 100 ปี สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก วันที่ 3 ตุลาคม 2556 ซึ่งจะเปิดให้ชมตั้งแต่วันที่ 2 ตุลาคม เป็นต้นไป

(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 154 ตุลาคม 2556 โดย สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์)