รายงานพิเศษ : สธ.จัดตั้ง “อโรคยศาล” ดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง

สธ.จัดตั้ง “อโรคยศาล” ใน 5 รพ.นำร่อง เพื่อดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง ที่ร่างกายพิการจากอุบัติเหตุและจากโรคเรื้อรัง เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดสมองตีบหรือแตก

นายวิทยา บุรณศิริ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข(สธ.) เปิดเผยว่า ในปี 2555 นี้ กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายพัฒนารูปแบบการดูผู้ที่มีความพิการจากเจ็บป่วย โดยเฉพาะจากอุบัติเหตุจราจร และจากโรคเรื้อรัง เช่น หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมองเกิดปัญหาตีบหรือแตก ทำให้เกิดความพิการ ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ ต้องพึ่งพิงผู้ดูแลตลอดวัน

ซึ่งคาดว่าจะมีผู้ป่วยกลุ่มนี้ประมาณร้อยละ 2 ของประชากรทั้งประเทศ หรือประมาณ 1 ล้านราย และแนวโน้มจะมากขึ้นในอนาคตจาก 2 ปัจจัยสำคัญ ได้แก่ การที่ประเทศไทยเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ และประชาชนป่วยเป็นโรคเรื้อรังมากขึ้น แต่ไม่สามารถทำได้ด้วยการทุ่มทรัพยากรเข้าไปในระบบเดิม จำเป็นต้องสังเคราะห์ระบบใหม่และพัฒนาทีมงานที่เอื้อต่อการดูแลโรคเรื้อรัง

จากการวิเคราะห์ล่าสุดในปี 2553 จำนวนผู้ป่วยโรคเรื้อรังทั่วประเทศมี 1.7 ล้านกว่าราย ขณะที่ในปี 2551 มีเพียง 1.4 ล้านกว่าราย หรือเพิ่มขึ้นจากปี 2551 ร้อยละ 19 คาดว่าในปี 2558 ค่ารักษาโรคเรื้อรังของประเทศไทยจะมีมูลค่าสูงถึงปีละ 52,000 ล้านบาท

นายวิทยากล่าวว่า ในการพัฒนารูปแบบดังกล่าว กระทรวงสาธารณสุขได้จัดตั้งศูนย์ดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ใช้ชื่อว่า อโรคยศาล ซึ่งนำร่อง 5 แห่งในประเทศ ภาคละ 1 แห่ง ได้แก่ 1. โรงพยาบาลขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ 2. โรงพยาบาลจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ 3. โรงพยาบาลอู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี 4. โรงพยาบาลห้วยยอด จังหวัดตรัง และที่สถาบันวิจัยการแพทย์แผนไทย ยศเส เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร โดยใช้งบลงทุน 54 ล้านบาท และให้กรมสนับสนุนบริการ พัฒนาอาคารสถานที่ที่เหมาะสม เครื่องมือ อุปกรณ์การแพทย์ที่จำเป็น

ด้านนายแพทย์อภิชัย มงคล รองปลัดกระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า รูปแบบบริการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรังของอโรคยศาล จะอาศัยปัจจัยสำคัญ 2 ส่วน คือ การจัดระบบบริการสุขภาพของสถานพยาบาลระดับปฐมภูมิ ทั้งสถานที่ เครื่องมือ อุปกรณ์ ทีมสหวิชาชีพในการดูแลประมาณ 12 คนเป็นอย่างน้อย เช่น แพทย์ พยาบาล เจ้าหน้าที่กายภาพบำบัด เจ้าหน้าที่แพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก นักโภชนาการ ผู้ช่วยเหลือในการดูแลจากชุมชน โดยเชื่อมโยงกับชุมชน หมอพื้นบ้าน เพื่อการสนับสนุนทรัพยากรในชุมชน ให้เอื้อต่อการดูแลผู้ป่วยพิการ เพื่อให้เกิดการสนับสนุนตนเอง และความสามารถในการดูแลรักษาตนเองของผู้ป่วยและครอบครัวได้อย่างเหมาะสม เพื่อลดภาวะแทรกซ้อน

“ลักษณะเฉพาะของอโรคยศาล เป็นอาคารชั้นเดียว ระบบระบายอากาศดี และแยกเป็นการเฉพาะออกจากหอผู้ป่วยทั่วไป เพื่อป้องกันการติดเชื้อ เนื่องจากผู้ป่วยเรื้อรังจะมีภูมิต้านทานโรคต่ำ เสี่ยงติดเชื้อได้ง่าย ภายในอาคารมีทั้งห้องผู้ป่วยรวมและห้องพิเศษ ห้องสันทนาการเพื่อทำกิจกรรม ห้องปฐมพยาบาล ห้องกายภาพบำบัด ห้องศาสนบำบัด คาดว่าจะเริ่มให้การดูแลตั้งแต่เดือนตุลาคม 2555 เป็นต้นไป และจะประเมินผลในอีก 1 ปี เพื่อดำเนินการต่อในพื้นที่อื่น” รองปลัด ศธ.กล่าว

(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 141 กันยายน 2555 โดย กองบรรณาธิการ)