พระพุทธรูปปางทรงรับอุทกัง เป็นพระพุทธรูปอยู่ในพระอิริยาบถประทับ(นั่ง)ขัดสมาธิ พระหัตถ์ซ้ายวางหงายบนพระเพลา(ตัก) พระหัตถ์ขวาทรงบาตรวางบนพระชานุ(เข่า) เป็นกิริยายื่นบาตรออกรับอุทกัง คือ รับน้ำ
ปางนี้มีที่มาจากพุทธประวัติที่ได้กล่าวไว้ในพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๐ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒ ทีฆนิกาย มหาวรรค มหาปรินิพพานสูตร ดังนี้
เมื่อครั้งที่พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จไปยังเมืองปาวา ได้ประทับที่สวนมะม่วงของนายจุนทะกัมมารบุตร(จุนทะบุตรนายช่างทอง) เมื่อนายจุนทะได้ทราบข่าว จึงได้เข้าไปเฝ้าและฟังพระธรรมเทศนาจนได้บรรลุโสดาปัตติผล จึงได้กราบอาราธนาทูลนิมนต์พระพุทธองค์ รวมทั้งหมู่สงฆ์ ให้ไปรับภัตตาหารที่บ้านของตนในวันรุ่งขึ้น
รุ่งเช้าพระพุทธเจ้าทรงถือบาตร พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์เสด็จเข้าไปยังบ้านนายจุนทะ ซึ่งได้เตรียมอาหารหวานคาวอันปราณีต รวมทั้งสุกรมัททวะ เพื่อถวายเป็นภัตตาหาร พระพุทธองค์ได้รับสั่งให้ถวายสุกรมัททวะเฉพาะพระองค์เท่านั้น ที่เหลือให้นำไปฝัง ส่วนอาหารคาวหวานอื่นๆก็ให้ถวายแก่หมู่สงฆ์ นายจุนทะก็ทำตาม
หลังจากที่เสวยภัตตาหารของนายจุนทะแล้ว พระพุทธองค์ก็เกิดอาพาธอย่างร้ายแรง ทรงประชวรโรคโลหิตปักขัณฑิกาพาธ(โรคลงพระโลหิต) ใกล้จะนิพพาน แต่ก็ทรงอดกลั้นเวทนาเหล่านั้นไว้ ตรัสเรียกพระอานนท์ให้ออกเดินทางไปยังเมืองกุสินารา
แต่ในระหว่างทางทรงกระหายน้ำมาก จึงรับสั่งให้พระอานนท์ไปตักน้ำมาถวาย พระอานนท์จึงกราบทูลว่า เมื่อสักครู่มีเกวียน ๕๐๐ เล่มเพิ่งข้ามแม่น้ำไป แม่น้ำนี้เล็ก น้ำจึงขุ่น ไม่ควรเสวย และทูลให้เสด็จไปยังแม่น้ำอีกสายหนึ่งซึ่งอยู่ไม่ไกล มีน้ำใสจืด เหมาะแก่การเสวยและสรงน้ำ พระพุทธองค์ต้องทรงรับสั่งเช่นเดิมถึง ๓ ครั้ง พระอานนท์จึงทำตามพระบัญชา แต่เมื่อพระอานนท์นำบาตรไปที่แม่น้ำก็เกิดอัศจรรย์ใจที่น้ำในแม่น้ำนั้นกลับใสสะอาด จึงได้ตักน้ำมาถวายพระพุทธองค์ แล้วกราบทูลว่า
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ น่าอัศจรรย์ เหตุไม่เคยเป็นมาเป็นแล้ว ความที่พระตถาคตเป็นผู้มีฤทธิ์มาก มีอานุภาพมาก
เมื่อกี้นี้ แม่น้ำนั้นถูกล้อเกวียนบดแล้ว มีน้ำน้อยขุ่นมัวไหลไปอยู่ เมื่อข้าพระองค์เข้าไปใกล้ กลับใสสะอาด ไม่ขุ่นมัว ไหลไปแล้ว ขอพระผู้มีพระภาคจงเสวยน้ำเถิด ขอพระสุคตจงเสวยน้ำเถิด”
พระพุทธรูปปางนี้เป็นพระพุทธรูปประจำผู้เกิดปีมะเส็ง
(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 123 กุมภาพันธ์ 2554 โดย กานต์ธีรา)
