มหาเทวีศรีอุมา คเณศวรราชสีห์ พระแม่ผู้เปี่ยมด้วยความรักความเมตตาอันยิ่งใหญ่

คอลัมน์ศิลปะแห่งศรัทธา
โดย Artmulet

 พระแม่อุมาเทวี พระชายาขององค์พระอิศวรเจ้า ผู้เป็นพระมารดาพระขันทกุมารและพระพิฆเนศ เดิมเป็นธิดาของพระทักษะประชาบดีและพระนางประสูติ พระทักษะมีธิดารวมถึงหกสิบสี่องค์ พระแม่เป็นธิดาองค์สุดท้ายมีนามว่า สตี  ที่มีความหมายถึงความจริง หรือสตรีที่ซื่อตรง มีใจบริสุทธิ์ ตำนานเล่าว่างานครั้งหนึ่งพระอิศวรที่ได้อวตารลงมาในภาคมุนีภพได้รับเชิญให้ไปร่วมงานด้วย แต่พระองค์ไม่ได้ทำการสักการะต่อพระทักษะในงานนั้น พระทักษะจึงพิโรธและได้สาปพระอิศวรให้ต่อไปจะไม่ได้รับกุศลจากการพลีบูชาเทพของผู้ใดอีก พราหมณ์ผู้หนึ่งที่มากับพระอิศวรเกิดความไม่พอใจจึงได้สาปกลับไปให้พระทักษะจะต้องมีชีวิตที่หลงอยู่แต่ในโลกียสุขไม่เอาใจใส่ในการพลียัญกรรม และต่อไปภายภาคหน้าขอให้พระทักษะมีหน้าเหมือนแพะ

ขณะที่พระทักษะมีแต่ความเกลียดชังต่อพระอิศวร พระสตีกลับมีแต่ความรักให้กับพระอิศวรเพียงองค์เดียว พระนางได้ลอบสักการะบูชาพระองค์อยู่เป็นนิจโดยไม่ให้พระทักษะได้ล่วงรู้อยู่เป็นเวลานาน จนถึงช่วงเวลาที่พระนางควรจะต้องอภิเษกสมรสแล้ว พระทักษะจึงได้จัดพิธีสยุมพรให้แก่พระสตีได้เลือกคู่ครอง โดยได้เชิญเหล่าเทพและกษัตริย์ทั้งหลายให้มาร่วมพิธี เว้นแต่พระอิศวรองค์เดียวที่มิได้รับเชิญ เมื่อพระนางสตีถือพวงมาลัยเข้าสู่งานพิธีพระนางได้มองหาพระอิศวรแต่กลับหาไม่พบ พระนางจึงได้โยนพวงมาลัยขึ้นไปในอากาศพร้อมกล่าวอัญเชิญให้พระองค์เสด็จมารับพวงมาลัยนั้น เมื่อสิ้นคำอธิษฐานพระอิศวรได้ปรากฎพระวรกายขึ้นพร้อมด้วยพวงมาลัยซึ่งคล้องอยู่ที่พระศอแล้ว พระทักษะเห็นเหตุการณ์นั้นเข้าก็ได้แต่เสียพระทัย

ต่อมาพระทักษะได้จัดพิธีอัศวเมษขึ้นและได้เชิญเทพเทวดาให้มาร่วมชุมนุมรับการพลียัญกรรม คงมีแต่พระอิศวรเท่านั้นที่มิได้รับเชิญ พระสตีและเหล่าเทพต่างพากันสงสัยจึงได้ทูลถามต่อพระอิศวรถึงสาเหตุที่มิได้รับเชิญมาในงาน พระอิศวรได้ตรัสตอบว่าจากการที่พระทักษะได้สาบตนเองไว้ พระองค์จึงเป็นผู้ที่จะไม่ได้รับกุศลใดจากการประกอบพิธีพลีกรรมทั้งปวง เมื่อทราบความแล้วพระสตีจึงได้สวมใส่ภูษาเก่าและเสด็จไปตรัสถามพระทักษะถึงเหตุที่ไม่เชิญพระอิศวรให้มาร่วมพิธี พระทักษะแสดงความไม่พอใจและได้ตรัสบริภาษพระอิศวรเป็นการใหญ่ พระสตีเกิดความอับอายที่พระนางได้เกิดมาเป็นธิดาของพระทักษะที่มีวิสัยเช่นนี้ พระนางจึงได้กระโดดเข้าไปในกองไฟในพิธี ภายหลังจึงกลายมาเป็นพิธีกรรมหนึ่งของหญิงหม้ายในศาสนาฮินดู


พระแม่อุมายังมีพระนามและปางต่างๆ อีกเช่น เคารี(เหลืองกระจ่าง) เหมวดี(ไหมวติ) ภพนี(ภวนิ) ชคันมาตา(มารดาโลก) ปรวตีผู้เป็นหญิงชาวเขา ทุรคา(ผู้เข้าถึงมิได้) ศยามาและกาลี(ดำ) ไภรพี(น่ากลัว) จัณฑิกา(ดุ) มหาเทวี(เทวีผู้เป็นใหญ่) พระแม่อุมาที่มักพบเห็นจะมีอยู่สองภาคคือ ภาคอุมา ซึ่งเป็นภาคใจดีมีรูปร่างหน้าตางดงามมีสี่กร กายสีเหลืองทรงเสือหรือทรงสิงโต เมื่อแรกนางสตีมีกายสีดำได้ถูกพระอิศวรหยอกเย้าอยู่นานวันเข้าจนเกิดความไม่พอพระทัย พระนางจึงได้ออกไปอยู่ป่าเพื่อบำเพ็ญตบะจนพระพรหมเห็นถึงความตั้งใจและได้ประทานพรให้พระนางมีกายเป็นสีทอง อีกภาคหนึ่งนั้นคือภาคดุร้ายมีอิทธิฤทธิ์มากเป็น ภาคทุรคาและกาลีที่มีรูปลักษณ์เป็นหญิงที่ใช้ซากศพเป็นต่างหู มีหัวกะโหลกผีเป็นสร้อยคอใช้ซี่โครงผีผูกเอวแทนเข็มขัด ผมยาวถึงเท้าตาแดงถลนแลบลิ้นยาวถึงทรวงอก ปทุมถันยาวถึงเอวเล็บมือเท้ายาวแหลมคม โลหิตหยาดหยดทั่วปาก กายสีดำมีงูเป็นเครื่องประดับมีสิบกรทรงอาวุธ คัมภีร์อัคนิปุราณะกล่าวว่าพระนางอาจมีกรมากถึงยี่สิบกร สัญญะสำคัญที่สื่อถึงพระแม่อุมาเทวีนั้นคือ โยนีที่อยู่เคียงคู่กับศิวลึงค์ซึ่งเป็นสัญญะแห่งองค์พระอิศวร

การรังสรรค์เทวลักษณ์องค์ มหาเทวีศรีอุมาคเณศวรราชสีห์ นั้น เป็นประติมากรรมไทยร่วมสมัยที่ถ่ายทอดเรื่องราวองค์พระชายาแห่งจอมเทพผู้ยิ่งใหญ่ ที่มีพระสิริโฉมงดงามพระพักตร์เปี่ยมด้วยพระเมตตา พระหัตถ์ขวายกขึ้นประทานพรแก่ผู้ศรัทธาพระองค์ พระหัตถ์ซ้ายทรงประคององค์พระพิฆเนศน้อยที่สมบูรณ์เป็นสัญญะแห่งความสำเร็จทั้งปวง องค์พระพิฆเนศน้อยทรงอยู่ในอิริยาบถที่สบายพระทัย พระหัตถ์ซ้ายบนทรงขวานทิพย์แสดงถึงปัญญาที่แหลมคมและการฟันฝ่าอุปสรรคทั้งหลายให้หมดสิ้นไป พระหัตถ์ขวาบนทรงดอกบัวแสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองด้วยคุณงามความดีทั้งปวง พระหัตถ์ซ้ายล่างทรงขนมโมทกะอันเป็นสัญลักษณ์แห่งความพูลสุข พระหัตถ์ขวาล่างทรงประทานพร องค์พระแม่ทรงอาภรณ์ลายดอกพร้อมเครื่องทรงแห่งองค์อัครมเหสีของมหาเทพผู้เป็นใหญ่แห่งสามโลก ด้วยพระอิริยาบถอันอ่อนช้อยประทับเหนือพระยาราชสีห์ที่มีมัดกล้ามแสดงถึงความเข็มแข็งดุดันเปี่ยมด้วยพลังที่น่าเกรงขามซึ่งเป็นสัญญะของผู้มีอำนาจบารมี จากเทวลักษณ์ที่กล่าวมาขององค์มหาเทวีศรีอุมาคเณศวรราชสีห์เปรียบได้ดังว่าพระองค์นั้นเป็นพระมารดาแห่งความเมตตาความอุดมสมบูรณ์และความรักอันยิ่งใหญ่ ประดุจพระแม่นั้นเป็นดั่งพระมารดาแห่งสรรพสิ่งทั้งปวงในจักวาลอย่างแท้จริง

สำหรับท่านที่สนใจปฎิมากรรมมหาเทวีศรีอุมา คเณศวรราชสีห์ สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
 
Facebook Inbox: Artmulet
OfficialLine ID: @artmulet
เว็บไซต์:www.artmulet.com
และที่วัดขุนอินทประมูล จ.อ่างทอง T.0925577511