คเนศวรมหาเทวะ ปัญญาบารมี

คอลัมน์ศิลปะแห่งศรัทธา
โดย Artmulet


การสรรเสริญบูชาเทพเจ้าที่มีอยู่มากมายหลายพระองค์ในศาสนาฮินดู มีความเชื่อสืบต่อกันมาว่าจะต้องบูชา  พระพิฆเนศ  ก่อนเสมอ เนื่องจากเป็นเทพที่มากด้วยปัญญากอรปด้วยความกตัญญู และเป็นเทพที่ประทานความสำเร็จประสิทธิประสาทพรให้กับผู้ที่บูชาพระองค์ ความเชื่อเกี่ยวกับการบูชาพระพิฆเนศก่อนเทพเจ้าพระองค์อื่น ยังมีที่มาจากเรื่องเล่าที่พระฤาษีนารทได้ถามพระศิวะขึ้นว่า การบูชาเทพเจ้านั้นจะต้องบูชาเทพพระองค์ใดก่อนเป็นอันดับแรก พระศิวะทรงตอบว่าให้บูชาพระพิฆเนศก่อนเพราะเป็นเทพเจ้าแห่งการเริ่มต้นและขจัดอุปสรรคทั้งปวง จึงเป็นความเชื่อที่ปฏิบัติต่อกันมา เมื่อจะมีการประกอบพิธีกรรมใดๆ ที่จะต้องอัญเชิญบูชาเหล่าเทพเจ้าทั้งหลาย จะต้องทำการกล่าวคำสรรเสริญบูชาองค์พระพิฆเนศก่อนเป็นพระองค์แรกเสมอ

การกำเนิดขึ้นขององค์พระพิฆเนศ มีที่มาจากทั้งตำนาน นิทาน รวมทั้งคัมภีร์ต่างๆ ที่กล่าวถึงพระองค์อย่างหลากหลาย เรื่องเล่าที่มักถูกกล่าวถึงนั้นมาจากเรื่องเมื่อครั้งอสูรและรากษส ได้ทำพิธีบูชายัญต่อเทพเจ้าจนได้รับพรวิเศษจากพระศิวะ ต่อมาเหล่าอสูรได้ตามรังควาญหมู่เทวดาทั้งหลายอยู่นิจ ถึงขั้นรบทัพจับศึกกันเนืองๆ จนพระอินทร์ต้องไปร้องทุกข์ต่อพระศิวะเจ้า ขอให้พระองค์ทรงสร้างเทพบุตรขึ้น เพื่อให้เป็นเทพแห่งการขจัดอุปสรรค รวมทั้งเพื่อกีดกันไม่ให้พวกอสูรรากษสได้มีโอกาสสร้างความดีที่เป็นกุศล จนไม่มีโอกาสที่จะได้รับพรจากองค์พระศิวะได้อีก พระศิวะจึงได้เนรมิตพระโอรสตามความต้องการของเหล่าเทวดาขึ้น เพื่อให้มีหน้าที่ในกำราบเหล่าอสูรพร้อมให้ความช่วยเหลือหมู่เทวดา และมวลมนุษย์ทั้งหลายให้ประกอบแต่คุณงามความดี

เทวลักษณ์อันโดดเด่นของพระพิฆเนศที่แตกต่างจากเทพองค์อื่นๆ คือพระองค์มีเศียรเป็นช้าง สาเหตุคือคราวที่พระศิวะจะทำการโสกันต์พระพิฆเนศแต่พระนารายณ์ยังไม่ได้เสด็จมาถึงที่ชุมนุมของเหล่าเทพ พระศิวะจึงให้พระวิษณุไปเชิญเสด็จ ขณะนั้นพระนารายณ์ยังคงบรรทมอยู่ พระวิษณุจึงได้เป่าสังข์ทำพิธีปลุก เมื่อพระนารายณ์ตื่นจากพระบรรทม พระวิษณุได้ทูลว่าพระศิวะให้อัญเชิญเสด็จไปยังงานโสกันต์ของพระพิฆเนศ พระนารายณ์ได้บริภาษขึ้นว่า  “ลูกหัวขาดนี้แหละกวนนัก”  ทันใดนั้นเศียรของพระพิฆเนศก็ได้ขาดออกจากกายไปสร้างความโกลาหลแก่งานครั้งนั้น พระศิวะจึงได้ให้พระวิษณุตามหาเศียรนั้นกลับมาแต่หาไม่พบ ระหว่างทางกลับได้พบช้างต้วหนึ่งนอนหันหัวไปทางทิศตะวันตก พระวิษณุจึงได้ตัดหัวช้างมาถวายพระศิวะแทน พระศิวะและเหล่าทวยเทพได้ช่วยกันนำหัวช้างต่อกับองค์พระพิฆเนศ พระพิฆเนศจึงมีเศียรเป็นช้างตั้งแต่นั้นมา


ความมากด้วยสติปัญญาขององค์พระพิฆเนศนั้น เห็นได้จากเมื่อครั้งพระศิวะขณะประทับอยู่บนเขาไกรลาศกับพระแม่อุมาพร้อมด้วยพระโอรสทั้งสอง พระแม่อุมาได้นำผลมะม่วงผลหนึ่งมาถวายให้กับพระสวามี เมื่อพระโอรสคือพระขันธกุมาร และพระพิฆเนศแลเห็นจึงได้เข้ายื้อแย่งผลมะม่วง พระศิวะจึงออกอุบายขึ้นว่าถ้าใครไปรอบโลกได้ครบเจ็ดรอบก่อนจะเป็นผู้ชนะและได้รับผลมะม่วงไป พระขันธกุมารจึงได้รีบขี่นกยูงออกเดินทางทันทีแต่พระพิฆเนศไม่ได้รีบตามไป กลับลุกขึ้นเดินรอบพระบิดาจนครบเจ็ดรอบแทน แล้วทูลพระศิวะว่าพระองค์คือจักรวาลจักรวาลคือพระองค์ ดังนั้นผู้ใดได้ประทักษิณพระบิดาครบเจ็ดรอบก็จะเท่ากับไปรอบโลกเจ็ดรอบแล้วเช่นกัน พระศิวะได้ยินดังนั้นจึงรู้สึกพอพระทัยและได้มอบผลมะม่วงนั้นให้แก่พระพิฆเนศ

จากตำนานแห่งศรัทธาดังกล่าวสู่การรังสรรค์ผลงานประติมากรรม ที่ถ่ายทอดเรื่องราวการเดินทางรอบจักรวาลเพื่อผลมะม่วงของคเนศวรมหาเทวะ เทวลักษณ์แสดงถึงองค์มหาเทพขณะก้าวเดินรอบโลกที่มีดาวนพเคราะห์รายล้อมด้วยพระพักตร์เปี่ยมสุข พระหัตถ์ซ้ายทรงขนมโมทกะที่พระองค์โปรดปรานเปรียบดังความสุขความสมบูรณ์แห่งชีวิต พระหัตถ์ขวาทรงงาช้างและผลมะม่วงเปรียบดังสติปัญญาอันแหลมคมที่จะนำพาไปสู่ความสำเร็จทั้งปวง พระหัตถ์ซ้ายบนทรงเชือกบ่วงบาศสำหรับดลจิตคล้องใจของผู้ศรัทธาให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน พระหัตถ์ขวาบนทรงขวานศักดิ์สิทธิ์เพื่อฟันฝ่าอุปสรรคทั้งปวงให้มลายสิ้นไป มีรัศมีที่แสดงถึงความโชติช่วงสว่างไสวของปัญญาที่จะทลายปัญหาอุปสรรคทั้งปวงให้หมดสิ้น พระรัศมีมีอักขระวิเศษโอมอันเป็นการสรรเสริญบูชาพระเจ้า ฐานที่สถิตจักรวาลประดับด้วยลายสุญตาประดุจความว่างเปล่าอันเป็นบ่อเกิดแห่งปัญญาบารมี มีหนูมุสิกะเป็นตัวแทนผู้ศรัทธาในพระองค์นั่งแทะกินขนมโมทกะที่พระพิฆเนศประทานให้เปรียบดั่งผู้ที่ศรัทธาพระองค์จะได้รับความสุขความสมบูรณ์บนโลกนี้ตลอดไป ทั้งหลายทั้งปวงนี้จึงกล่าวได้ว่าคเณศวรมหาเทวะปัญญาบารมีเป็นปฏิมากรรมแห่งศรัทธา ที่แสดงถึงจิตวิญญาณทางปัญญาและบารมีอย่างแท้จริง

 สำหรับท่านที่สนใจปฎิมากรรมคเณศวรมหาเทวะ ปัญญาบารมี สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
Facebook Inbox: Artmulet
OfficialLine ID: @artmulet
เว็บไซต์:www.artmulet.com
และที่วัดขุนอินทประมูล จ.อ่างทอง T.0925577511