ปรากฎการณ์บอลโลก “ปลุกผีพนัน (ออนไลน์)”

ผู้จัดการสุดสัปดาห์ - อ้างอิงผลการภาพรวมการเล่นพนันทุกประเภทในปี 2564 ของศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน เผยสาเหตุที่ทำให้พนันออนไลน์ได้รับความนิยมมากขึ้น อับดับแรก ระบุว่า สะดวกง่าย เล่นได้ทุกที่ทุกเวลา รองลงมา คือรูปแบบการพนันที่หลากหลาย การโอนเงินฝากถอนเงินจากระบบได้อย่างรวดเร็ว เพื่อนชวน มีโปรโมชั่นจูงใจ ปกปิดเป็นความลับ และมั่นใจได้ว่าจะไม่ถูกจับ ตามลำดับ

 รศ.ดร.นวลน้อย ตรีรัตน์ ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และทีมวิจัย ได้ศึกษาภาพรวมการเล่นพนันทุกประเภทในปี 2564 เผยให้เห็นถึงปัญหาที่พบเพิ่มขึ้นของการเล่นพนันออนไลน์ ระบุว่าปัญหาการเล่นพนันกาสิโนออนไลน์ที่เห็นชัดที่สุด และมีความรุนแรงมากขึ้น คือจำนวนผู้เล่นเพิ่มมากขึ้น จากเดิมมีการสำรวจจำนวนผู้เล่นพนันกาสิโนออนไลน์ในปี 2562 มีจำนวนผู้เล่นประมาณ 8 แสนกว่าคน แต่ในปี 2564 มีจำนวนผู้เล่นเพิ่มเป็นประมาณ 1.9 ล้านคน แสดงให้เห็นว่าในช่วงโควิด-19 มีผู้เล่นเพิ่มขึ้นชัดเจนประมาณ 1.1 ล้านคน ทั้งยังพบว่าส่วนหนึ่งเป็นผู้เล่นกลุ่มใหม่ อีกส่วนหนึ่งมาจากส่วนผู้เล่นที่เดิมเล่นออฟไลน์แล้วโดนปิดช่วงโควิดจึงเปลี่ยนมาเล่นออนไลน์แทน

นอกจากนี้วงเงินหมุนเวียนในการเล่นพนันออนไลน์ยังมากขึ้น เดิมปี 2562 มีการประมาณการวงเงินของการเล่นพนันคาสิโนออนไลน์อยู่ที่ 2 หมื่นล้าน พอรอบใหม่ในปี 2564 ตัวเลขเพิ่มขึ้นเป็นประมาณแสนล้าน แสดงให้เห็นว่านอกจากจำนวนผู้เล่นจะมากขึ้นแล้ว จำนวนความถี่ของการเล่นก็เพิ่มมากขึ้นด้วย

อีกทั้ง ช่องทางในการการพนันมีหลากหลายรูปแบบ สามารถเข้าถึงแหล่งพนันได้ง่ายดาย ทั้งในรูปแบบออฟไลน์และออนไลน์ในทุกช่วงอายุ ไม่เว้นแม้ในกลุ่มเด็ก และเยาวชน ยิ่งปัจจุบันเข้าสู่โลกดิจิทัล รูปแบบการพนันออนไลน์ยิ่งเข้ามาปะทะตัวเด็กและเยาวชนได้ง่าย โดยเฉพาะเกมพนันที่ตอบสนองพฤติกรรม ของวัยรุ่น คือ รู้ผลเร็ว, เล่นได้ทุกที่ทุกเวลา

 พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์  อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวว่า ไม่เพียงแต่ในช่วงเทศกาลบอลโลก กล่าวว่าการพนันถูกออกแบบมาให้คนติดง่าย เมื่อตกไปในวังวนนี้บางคนไม่สามารถออกมาได้ การติดพนันทำให้ติดกับดักวงจรชีวิตด้านมืด เช่น เป็นหนี้ โกหก ลักขโมย ไม่มีสมาธิเรียน เสียงาน ฯลฯ ผู้ที่ติดการพนันหากไม่รักษาปรับพฤติกรรมที่เหมาะสมจะทำให้เกิดปัญหาชีวิต นอกจากปล้นชิงทรัพย์ ล่อลวงเงิน ขายบริการทางเพศ ค้ายาเสพติด ยังมีโอกาสติดเหล้า เกิดภาวะซึมเศร้า พยายามฆ่าตัวตาย เป็นต้น

แม้มีปราบปรามแต่การพนันยังคงระบาดในสังคมไทย ที่ผ่านมามีข่าวการบุกทลายบ่อนพนันออนไลน์ และบ่อนพนันตามสถานที่ต่างๆ หลายแห่ง พบเงินเวียนหลักร้อยล้านพันล้าน ที่น่าจับตาคือคนไทยโดยเฉพาะเด็กและเยาวชนมีแนวโน้มเล่นการพนันและติดการพนันเพิ่มขึ้น จนเป็นปัญหาทั้งส่วนบุคคลและปัญหาสังคมตามมา

ดังนั้น ในฟุตบอลโลก 2020 จึงเป็นฤดูกาลที่ต้องเฝ้าระวังปัญหาการพนัน ซึ่งในประเด็นนี้ทางกระทรวงศึกษาธิการเน้นย้ำไปยังผู้บริหารสถานศึกษาให้ดูแลเฝ้าระวังไม่มีการเล่นพนันเกิดขึ้นในสถานศึกษาทุกรูปแบบ ทั้งในส่วนของนักเรียน นักศึกษา ครู และบุคลากรทางการศึกษา แต่ให้ดูมหกรรมกีฬาฟุตบอลโลกอย่างสร้างสรรค์ ดูเพื่อความสนุกสนานเท่านั้น

ขณะที่มาตรการป้องกันและปราบปรามการลักลอบเล่นการพนันทายผลการแข่งขันฟุตบอลโลกครั้งที่ 22 ของรัฐโดยมีสำนักงานตำรวจแห่งชาติเป็นเจ้าภาพนั้น แม้ภารกิจดำเนินไปอย่างเข้มข้น แต่ก็ยังมีผู้ฝ่าฝืนกฎหมายอยู่เป็นจำนวนมาก อ้างอิงสถิติการจับกุมดำเนินคดีตั้งแต่วันที่ 19 พฤศจิกายน 2565 จนถึงปลายเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา ตำรวจจับผู้กระทำผิดลักลอบเล่นพนันฟุตบอลรวม 5,065 คน ประกอบด้วย เจ้ามือ ผู้เล่นพนัน และคนเดินโพย ตำรวจพบยอดเงินในโพยพนันรวมกว่า 1,300,000 บาท

นอกจากนี้ ทางสำนักงานตำรวจแห่งชาติยังได้จัดตั้งศูนย์ป้องกันและปราบปรามการลักลอบเล่นการพนันทายผลฟุตบอล กำหนดมาตรการสำคัญในการติดตามการลักลอบเล่นพนันบอลโลก อาทิ ให้เจ้าหน้าที่ตำรวจทั้งในและนอกเครื่องแบบ ออกตรวจสถานบริการ สถานบันเทิง โรงแรม สถานประกอบการ ร้านเกม หรือร้านอินเทอร์เน็ต, ตรวจสอบเฝ้าระวังการกระทำผิดผ่านสื่อโซเชียลต่างๆ สื่ออินเทอร์เน็ต และสืบสวนขยายผลการกระทำความผิดทุกคดี และระดมสอบสวนปราบปรามผู้กระทำความผิดผู้ที่เกี่ยวข้องกับการพนันทุกรายอย่างเด็ดขาด โดยเฉพาะการพนันทางออนไลน์

ควบคู่ไปกับการปราบปราบบังคับใช้กฎหมายขั้นเด็ดขาด อย่างเช่นเกี่ยวข้องกับ พ.ร.บ.ฟอกเงิน ต้องรีบยึดและอายัดทรัพย์ให้เร็วขึ้น เพิ่มความเข้มงวดในการป้องกันการกระทำความผิดในรูปแบบการประทุษร้ายต่อทรัพย์ตามสถานที่ต่างๆ ทั้งห้างร้าน ธนาคาร ร้านทอง ร้านสะดวกซื้อ และตู้กดเงินอัตโนมัติ (ATM) และเฝ้าติดตามกลุ่มเสี่ยงที่อาจจะก่อเหตุอาชญากรรม และกลุ่มที่มีการปล่อยเงินกู้นอกกฎหมายต่างๆ อย่างใกล้ชิด นอกจากนี้ หากพบว่ามีเจ้าหน้าที่รัฐเกี่ยวข้องหรือรับผลประโยชน์ให้ดำเนินคดีอย่างเด็ดขาด

 พล.ต.อ.ต่อศักดิ์ สุขวิมล  รองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ (รอง ผบ.ตร.) เปิดเผยในที่ประชุมศูนย์ป้องกันปราบปรามการลักลอบเล่นการพนันทายผลฟุตบอลโลก ระบุว่าปัจจุบันแนวโน้มการรอบเล่นการพนันเปลี่ยนเป็นลักษณะของการเล่นพนันผ่านระบบออนไลน์มากขึ้น ผ่านทางช่องทางแอปพลิเคชั่นเว็บไซต์และสื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ โดยพบว่าเว็บพนันมีกลยุทธ์ในการดึงดูดผู้เล่นหน้าใหม่มากขึ้น ดังนั้น ตำรวจจึงเน้นมาตรการป้องกันควบคุมนักพนันหน้าใหม่ โดยเฉพาะกลุ่มของเด็กและเยาวชน การส่งสายตรวจเข้าตรวจสอบสถานบันเทิงต่างๆ รวมไปถึงการเฝ้าระวังเหตุอาชญากรรมต่อเนื่องจากการเล่นพนันโดยเฉพาะอาชญากรรมที่เกี่ยวข้องกับทรัพย์สินและเงินกู้นอกระบบ

สำหรับการเล่นพนันบอลในฟุตบอลโลกซ้ำเติมปัญหาพนันออนไลน์ในสังคมไทย แม้ผ่านมามีการจับกุม ปิดเว็บไซต์ และยึดทรัพย์อย่างต่อเนื่อง เพราะคุมได้ยากเพราะเว็บพนันออนไลน์มีเซิร์ฟเวอร์อยู่ต่างประเทศ อย่างไรก็ตาม พนันออนไลน์ ถือเป็นอาชญากรรมออนไลน์รูปแบบหนึ่งที่รัฐบาลให้ความสำคัญในการแก้ไขปัญหา

 กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมฝ่ายการเมือง (ดีอีเอส) เปิดเผยว่าระหว่างเดือนมกราคา- กันยายน 2565 ได้ดำเนินการปิดกั้นเว็บไซต์ผิดกฎหมายตามคำสั่งศาล 183 คำสั่ง รวมจำนวนที่ปิดแล้ว 4,735 ยูอาร์แอล โดยมีการปิดเว็บพนันออนไลน์ 1,507 ยูอาร์แอล ซึ่งในอินเทอร์เน็ตยังมีเว็บไซต์พนันออนไลน์อยู่อีกเป็นจำนวนมาก 

อย่างไรก็ดี ในการแข่งขันฟุตบอลโลก 2022 บรรดาเว็บพนันออนไลน์โดยเฉพาะเว็บรับแทงพนันเกี่ยวกับฟุตบอล จะมีความเคลื่อนไหวหรือชักชวนประชาชนให้เล่นพนันผลฟุตบอลโลกทางสื่อออนไลน์ต่างๆ ซึ่งทางกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอีเอส) ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อแก้ปัญหาเพื่อให้เห็นผลเป็นรูปธรรม

ซึ่งทางดีอีเอสได้นำเทคโนโลยีต่างๆ มาช่วยในการตรวจจับ โดยเฉพาะเทคโนโลยี ปัญญาประดิษฐ์ หรือเอไอ และโซเชียล ลิสเซินนิ่ง หรือการเก็บข้อมูลที่อยู่บนโซเซียลมีเดีย ซึ่งทำให้รู้ได้ว่า มีเว็บอะไรบ้าง ซึ่งหากตั้งอยู่ในประเทศไทย สามารถประสานเจ้าหน้าที่ตำรวจ ในการหาพื้นที่ตั้งและติดตามตัวคนร้าย และขออำนาจศาลสั่งปิดกั้นเว็บไซต์พนันออนไลน์เหล่านี้ได้ทันที แต่หากเป็นเว็บไซต์ในต่างประเทศ เช่นในประเทศเพื่อนบ้าน อาจจะมีความยากกว่า แต่ก็จะเร่งขอศาลมีคำสั่งปิดกั้น และให้ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจ ประสานกับประเทศนั้นๆ เพื่อติดตามตัวคนร้ายมาดำเนินคดีต่อไป

 นายชัยวุฒิ ธนาคมานุสรณ์  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอีเอส) ระบุว่าช่วงฟุตบอลโลก 2022 ดีอีเอสได้ตั้งคณะทำงานขึ้นมาทำงานประสานกับตำรวจ ให้กวาดข้อมูลในโซเซียล เพื่อรวบรวมหลักฐานดำเนินคดีทั้งหมด แต่ยอมรับว่าบางเว็ปปิดกั้นไม่ได้ เพราะมีที่มาจากต่างประเทศ ซึ่งเป็นปัญหาที่มาจากระบบอินเทอร์เน็ตที่เปิดกว้างให้สื่อต่างประเทศเข้ามามาก โดยกำลังหาทางแก้ไข ส่วนเว็บพนันออนไลน์ในประเทศไทยได้ดำเนินคดีไปหลายคดีแล้ว

แต่ประเด็นที่ต้องจับตาคือพบว่ามีการโฆษณาเชิญชวนเล่นการพนันออนไลน์ ที่มีคอลัมนิสต์ นักวิจารณ์ฟุตบอล พริตตี้ และ อินฟูลเอ็นเซอร์ ต่างๆ ซึ่งไม่ใช่แค่เชียร์บอลอย่างเดียว แต่มีการโฆษณาแฝง ในเฟซบุ๊กส่วนตัว โดยอาจได้ค่านายหน้าในการชักชวน ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าคนกลุ่มนี้มีอิทธิพลสร้างการรับรู้ในโซเชียลมีเดีย ส่งผลให้ผู้ใช้งานโดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชนเข้าสู่การพนันออนไลน์ได้โดยง่าย ทั้งนี้ จะมีความผิดตาม พ.ร.บ.การพนัน มาตรา 12 มีอัตราโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปีหรือปรับไม่เกิน 2,000 บาท ทว่า พ.ร.บ.การพนัน โทษค่อนข้างเบา ดังนั้นจะมีการบังคับใช้ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ควบคู่ไปด้วย

 นายวิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ  ปลัดกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอีเอส) ระบุว่ามีการสำรวจเม็ดเงินพนันออนไลน์ในช่วงฟุตบอลโลกจะสะพัดหลายหมื่นล้าน ซึ่งถือเป็นเงินนอกระบบที่มีมูลค่าจำนวนมาก แต่ไม่ได้ก่อให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจใดๆ และยังทำให้เงินไหลออกนอกประเทศจากที่เว็บไซต์เหล่านี้เป็นของต่างประเทศด้วย

โดยผลสำรวจพฤติกรรมการใช้จ่ายในช่วงการแข่งขันฟุตบอลโลก 2022 มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย คาดว่าจะมีเงินสะพัด 75,815 ล้านบาท โดยเป็นวงเงินที่ใช้จ่ายในระบบเศรษฐกิจ เช่น ซื้อสินค้าอุปโภคบริโภค สังสรรค์ ซื้อเครื่องใช้ไฟฟ้า และอุปกรณ์รับสัญญาณ เพียง 18,561 ล้านบาท และอยู่นอกระบบเศรษฐกิจ หรือ พนันบอล จำนวนกว่า 57,253 ล้านบาท

ย้อนกลับไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จะหาทางออกกับประเด็นปัญหาการเล่นพนันในสังคมไทยอย่างไร