"ฝั่งขวาเจ้าพระยา"
"โชกุน"
ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งเห็นชอบแผนฟื้นฟูกิจการการบินไทย เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2564 จนถึงวันนี้เวลาผ่านไปเกือบจะครบ 5 เดือนแล้ว คณะผู้บริหารแผนได้แถลงผลการฟื้นฟูกิจการเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายนที่ผ่านมา ดูจากตัวเลขต้นทุนด้านต่างๆ ที่ลดลง รายได้ที่เพิ่มขึ้น การปรับโครงสร้างองค์กรตามแผนฟื้นฟูฯ แม้จะยังเร็วเกินที่จะบอกว่า การบินไทยฟื้นแล้ว แต่ไม่ผิดที่จะบอกว่า สายการบินแห่งชาติได้ผ่านช่วงเวลาเลวร้ายที่สุดไปแล้ว
ถ้าเป็นคน เมื่อตอนปลายปีที่แล้ว ต่อเนื่องมาถึงต้นปีนี้ การบินไทยเปรียบเหมือนคนไข้หนักจากการเจ็บป่วยเรื้อรัง ภูมิต้านทานไม่มี พอเจอกับโควิดก็ทรุดหนัก โคม่าทันที ต้องหามเข้าไอซียู ท่ามกลางเสียงซ้ำเติมว่า ปล่อยให้ตายไปดีกว่า อย่าเสียเงินเสียทองรักษาเลย อย่างไรเสียก็ไม่ฟื้น
5 เดือนผ่านไป ภายใต้การฟื้นฟูดูแลของหมอผ่าตัด คณะผู้บริหารแผนฟื้นฟูฯ ที่ใช้ยาแรงลดต้นทุน ลดพนักงาน ขายทรัพย์สินที่ไม่จำเป็นต่อการทำธุรกิจหลัก การบินไทยยังอยู่ในห้องไอซียู แต่พ้นจากอาการโคม่าแล้ว กำลังฟื้นฟูร่างกายให้แข็งแรงเป็นปกติอย่างช้าๆ
ชาญศิลป์ ตรีนุชกร หนึ่งในผู้บริหารแผนฟื้นฟูฯ บอกว่า ตั้งแต่เดือนมิถุนายนปีนี้จนถึงปัจจุบัน การบินไทย มี Cashflow สำหรับการดำเนินธุรกิจอย่างเพียงพอ ซึ่งเป็นผลจากการลดต้นทุนรายจ่าย การเพิ่มรายได้ตามแผนฟื้นฟูฯ
การบินไทย ได้ดำเนินโครงการปฏิรูปธุรกิจ ซึ่งพัฒนาจากการระดมสมองของพนักงานทุกระดับกว่า 400 โครงการ จากทั้งหมด 1,000 โครงการ ส่งผลให้สามารถลดค่าใช้จ่ายได้เป็นมูลค่า 44,800 ล้านบาทต่อปี เปรียบเทียบกับปริมาณการผลิตที่ใกล้เคียงกับปี 2562 ค่าใช้จ่ายจำนวนดังกล่าวคิดเป็น 77% ของเป้าหมายที่กำหนดไว้ในแผนปฏิรูปธุรกิจ เช่น ลดต้นทุนด้านบุคลากร 16,000 ล้านบาท, เพิ่มประสิทธิภาพฝูงบินและลดการใช้น้ำมันเชื้อเพลิง 12,000 ล้านบาท การเจรจาปรับปรุงสัญญาเช่าเครื่องบินและซ่อมบำรุงเครื่องยนต์ 11,300 ล้านบาท, ปรับปรุงประสิทธิภาพการจัดซื้อจัดจ้าง ทำให้ลดต้นทุนได้ 1,100 ล้านบาท, ปรับปรุงกระบวนการ
ปฏิบัติการบิน ซึ่งลดต้นทุนได้ 719 ล้านบาท, เพิ่มประสิทธิภาพฝ่ายช่าง ซึ่งลดต้นทุนได้ 802 ล้านบาท และลดต้นทุนด้านอื่นๆ 3,200 ล้านบาท
บริษัทยังได้ยกระดับระบบประเมินผลการปฏิบัติงานของพนักงานปลูกฝังวัฒนธรรมองค์กรใหม่ ยกเลิกและปรับลดสิทธิประโยชน์ของผู้บริหารและพนักงาน อาทิ ยกเลิกสิทธิบัตรโดยสารกรรมการบริษัท และพนักงานเกษียณ การจ่ายภาษี สิทธิการปรับชั้นโดยสาร (Upgrade) พนักงาน ค่าพาหนะผู้บริหาร ค่ารักษาพยาบาล โดยปรับให้เป็นไปตามสิทธิประกันสังคม เงินชดเชยวันหยุดพักผ่อนประจำปีที่ใช้ไม่หมดภายในระยะเวลาที่ระเบียบฯ
เดือนตุลาคมที่ผ่านมา การบินไทย มีรายได้จากการดำเนินงานสูงสุดนับตั้งแต่มีการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 เมื่อเดือนเมษายน 2563 สะท้อนให้เห็นถึงแนวโน้มการฟื้นฟูของธุรกิจการบิน โดยระหว่างเดือนเม.ย. 2563-ต.ค. 2564 มีรายได้จากเที่ยวบินขนส่งสินค้าทางอากาศรวมกว่า 10,000 ล้านบาท มีรายได้จากหน่วยธุรกิจการบินในการให้บริการลูกค้ากว่า 80 สายการบินเป็นเงินรวม 4,800 ล้านบาท และมีแผนงานขยายธุรกิจ Master Franchise ร้าน Puff & Pie ไปทั่วประเทศ
ในช่วง 6 เดือนแรกของปี 2564 การบินไทยยังมีผลขาดทุนจากการดำเนินงาน แต่ขาดทุนลดลงจากช่วงเวลาเดียวกันของปี 2563 เป็นเงิน 3,973 ล้านบาท เมื่อรวมรายการครั้งเดียวทางบัญชี (การขายทรัพย์สิน) ทำให้มีกำไรสุทธิ 11,121 ล้านบาท ดีขึ้นกว่าช่วงเดียวกันของปี 2563 เป็นเงิน 39,151 ล้านบาท
อย่างไรก็ตาม แม้การบินไทยจะพ้นจากอาการโคม่า แข็งแรงขึ้น แต่จะไปต่อได้ ต้องมีเม็ดเงินใหม่อัดฉีดเข้ามา ตามแผนฟื้นฟูฯ คือ ต้องกู้เงินใหม่อีก 50,000 ล้านบาท จากเจ้าหนี้เดิมและรัฐบาลในฐานะผู้ถือหุ้นใหญ่ฝ่ายละ 25,000 ล้านบาท เฉพาะหน้าคือ เงินกู้เอกชน 25,000 ล้านบาท เพื่อรองรับการดำเนินธุรกิจในช่วงต่อไปที่อุตสาหกรรมการบินกำลังเทคออฟจากการที่ประเทศต่างๆ เปิดพรมแดนให้คนเดินทางได้
ศิริ จิระพงษ์พันธ์ ผู้บริหารแผนฟื้นฟูกิจการ กล่าวว่า การจัดหาสินเชื่อใหม่จากเอกชนนั้น น่าจะได้ข้อสรุปในระหว่างเดือนธันวาคมปีนี้ หรือมกราคมปีหน้า และคาดว่าจะเบิกจ่ายได้ตั้งแต่เดือน ม.ค. 2565 เป็นต้นไป ซึ่งเงินกู้จำนวน 1.6 หมื่นล้านบาท จะนำไปคืนค่าตั๋วให้ลูกค้าในต่างประเทศ 1.2 หมื่นล้านบาท และอีก 4,000 ล้านบาท จะนำไปจ่ายเป็นค่าชดเชยให้พนักงานที่เข้าโครงการร่วมใจ จากส่วนที่เหลืออีก 1 หมื่นล้านบาท จะนำไปใช้ในการดำเนินกิจการ
เขาคาดว่า ปีหน้าการบินไทยจะมีผู้โดยสาร 6 ล้านคน และมีกำไรก่อนหักค่าเสื่อมราคา (EBITDA) เป็นบวก คือ มีรายได้จากการดำเนินงานมากกว่ารายจ่าย และในปีถัดไปรายได้จะเพิ่มขึ้น ในขณะที่รายจ่ายเพิ่มขึ้นไม่มาก ทำให้ EBITDA เป็นบวกมากขึ้น ซึ่งหมายความว่า บริษัทจะมีเงินมาจ่ายคืนหนี้สินเดิม และชำระคืนหนี้สินใหม่ที่ยืมจากภาคเอกชน
ศิริเป็นหนึ่งในสองตัวแทนของแบงก์กรุงเทพ เจ้าหนี้รายใหญ่ในทีมผู้บริหารแผนฟื้นฟูฯ เจ้าหนี้มองการบินไทยอย่างไร สะท้อนผ่านความเห็นของเขาในฐานะผู้บริหารแผนฟื้นฟูฯ
ปิยสวัสดิ์ อัมระนันทน์ ประธานคณะผู้บริหารแผนฯ ซึ่งเคยฟื้นฟูการบินไทยได้สำเร็จมาแล้วครั้งหนึ่งเมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้วบอกว่า มีเหตุผลอย่างน้อย 4 ประการ ที่สถาบันการเงินควรปล่อยสินเชื่อใหม่ให้กับบริษัท การบินไทย คือ
1. ในแง่ของต้นทุนและผลการดำเนินงาน หากโควิด-19 หมดไป การบินไทยจะเป็นสายการบินที่มีกำไรและมีกำไรดีด้วย ดังนั้นผู้ที่ให้เงินกู้กับการบินไทยจะได้เงินกู้คืนแน่นอน
2. ปัญหาของการบินไทย รวมถึงสายการบินทั่วโลกในขณะนี้ คือ การขาดสภาพคล่องในระยะสั้นๆ เนื่องจากผลกระทบโควิด หากบริษัทต้องล้มละลายไป เจ้าหนี้จะได้เงินประมาณ 10% แต่หากเจ้าหนี้เดิมเอาเงินใหม่ใส่เข้ามา หนี้เดิมจะได้คืนทั้งหมด และหนี้ใหม่จะได้คืนด้วย จึงถือเป็นการลงทุนที่คุ้มค่า
3. การบินไทยยังมีหลักทรัพย์และมีทรัพย์สินอยู่พอสมควรที่จะนำไปค้ำประกันสินเชื่อใหม่ได้ เช่น ที่ดินสำนักงานใหญ่บริษัท การบินไทย เนื้อที่ 30 ไร่ รวมถึงที่ดินและอสังหาริมทรัพย์อื่นๆ ในต่างประเทศ เป็นต้น
4. ตามแผนฟื้นฟูฯ กำหนดให้คนที่นำเงินใหม่ใส่เข้ามา จะมีสิทธิซื้อหุ้นเพิ่มทุนในราคา 2.54 บาท/หุ้น ในขณะที่ราคาพาร์อยู่ที่ 10 บาท/หุ้น หากผลประกอบการของบริษัท การบินไทย ฟื้นตัวกลับมาดี ก็มีโอกาสสูงที่จะได้กำไรจากการซื้อหุ้นใหม่
การบินไทยนับว่าโชคดี ที่รัฐบาลตัดสินใจไม่อุ้ม ปล่อยให้เข้าแผนฟื้นฟูฯ ภายใต้กฎหมายล้มละลาย การอยู่ภายใต้แผนฟื้นฟูฯ ทำให้การบินไทยเป็นอิสระจากฝ่ายการเมืองและข้าราชการประจำ อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของศาลล้มละลาย และการควบคุมของเจ้าหนี้ จึงปลอดจากการแทรกแซง แสวงหาผลประโยชน์จากผู้มีอำนาจ คณะผู้บริหารแผนฟื้นฟูฯ สามารถแก้ไขปัญหาตามแนวทางในแผนฟื้นฟูฯ ได้อย่างเต็มที่ ไม่ต้องเกรงใจได้ คนที่มีบทบาทในการพลิกฟื้นการบินไทยตอนนี้ คือคนที่มีส่วนได้ส่วนเสีย ตั้งแต่ผู้บริหารแผน เจ้าหนี้ พนักงาน ถ้าช่วยกันทำดีก็ได้ ไม่ช่วยกัน หรือทำไม่ดีผลเสียก็ตกอยู่กับตัวเอง ต่างจากก่อนหน้านี้ ที่การบินไทยอยู่ภายใต้อิทธิพลของการเมืองและข้าราชการ ที่เอาแต่ได้ใส่ตัวเอง ไม่ต้องรับภาระผลเสียที่เกิดขึ้นกับบริษัท