ในวิชาสังคมศาสตร์ ถือว่ามนุษย์เป็นสัตว์สังคม (Social Animal) โดยอนุมานจากพฤติกรรมในการอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่ม ในทำนองเดียวกันกับสัตว์ที่อยู่รวมกันเป็นฝูง
ในวิชาจริยศาสตร์ (Ethics) ถือว่าคนมีความแตกต่างจาก 2 ด้านคือ
1. ในด้านโครงสร้างของร่างกาย คนมีโครงสร้างของร่างกายสูงขึ้นในแนวดิ่งกับพื้นโลก (Vertical) ส่วนสัตว์มีโครงสร้างของร่างกายยาวไปตามแนวของพื้นโลก (Horizontal)
2. ในด้านจิตใจคนมีพฤติกรรมแสดงออกภายใต้การควบคุมของจิต ซึ่งมีเหตุผลอันเกิดจากเจตนารมณ์ ส่วนสัตว์มีพฤติกรรมแสดงออกภายใต้การควบคุมของสัญชาตญาณ อันเกิดจากความเคยชินและเลียนแบบต่อๆ กันมา
ในคำสอนของพระพุทธศาสนาได้แบ่งคนออกเป็น 4 ประเภท โดยยึดการกระทำเป็นหลัก
1. มนุสฺโส คือ คนปกติทั่วไปซึ่งมีจิตใจสูงกว่าสัตว์ เดรัจฉาน
2. มนุสฺสเทโว คือ คนที่มีจิตใจสูงกว่าคนปกติทั่วไป
3. มนุสฺสติรจฺฉาโน คือ คนที่จิตใจต่ำกว่าคนปกติทั่วไป
4. มนุสฺสเปโต คือ คนที่มีพฤติกรรมโกงกินโดยไม่รู้จักพอ เฉกเช่นเปรตที่หิวโหยตลอดเวลา กินไม่รู้จักอิ่ม เนื่องจากปากเล็กพุงใหญ่
ครั้งแรกที่ผู้เขียนได้อ่านคำสอนของศาสนาพุทธที่ว่าด้วยคน 4 ประเภทข้างต้น ได้เกิดข้อกังขาว่ามนุษย์ประเภทต่างๆ ที่ว่ามานี้มีอยู่จริงหรือ?
แต่พอได้อ่านได้ฟังข่าวพ่อข่มขืนลูกสาวของตนเอง ลูกชายฆ่าแม่ของตนเอง และล่าสุดข่าวชายหญิงได้แสดงท่าสมสู่กันในบริเวณมหาวิทยาลัย จึงได้เข้าใจว่านี่แหละคือมนุสฺสติรจฺฉาโน หรือคนที่มีพฤติกรรมเยี่ยงสัตว์เป็นอย่างนี้เอง
สำหรับมนุสฺสเทโวนั้น เห็นได้จากผู้ที่ประพฤติปฏิบัติธรรม จนกระทั่งมีภาวะจิตใจสูงกว่าปกติชนคนทั่วไป และเป็นผู้ให้โดยไม่หวังผลตอบแทนจากผู้รับ เช่น พระอริยบุคคลหรือพ่อ แม่ที่เลี้ยงดูบุตรด้วยความเมตตา และกรุณา เป็นต้น หรือผู้ที่ให้ความช่วยเหลือเกื้อกูลแก่เพื่อนมนุษย์ที่ได้รับความเดือดร้อน โดยไม่หวังผลตอบแทน แม้กระทั่งคำยกยอและยกย่องจากผู้รับ เรียกได้ว่าเป็นมนุสฺสเทโวได้เช่นกัน
ส่วนมนุสฺโสนั้น พบเห็นได้ทั่วไปในสังคมของผู้ที่เจริญทางด้านจิตใจ โดยดูได้จากการมีคุณธรรมและจริยธรรมกำกับการใช้ความรู้ ความสามารถในการแสวงหาวัตถุ
ในกรณีของมนุสฺสเปโตนั้น ในสังคมไทยยุคนี้มีอยู่ดาษดื่น ทั้งในภาครัฐและเอกชน ได้แก่ คนที่ทุจริต คอร์รัปชัน โกงกินทุกอย่างที่ขวางหน้า และทุกครั้งเมื่อมีโอกาส
ดังนั้น ใครก็ตามมีภาวะจิตใจต่ำกว่าปกติชนคนทั่วไป ตามนัยแห่งคำสอนของพระพุทธศาสนา มิใช่คนแต่เป็นมนุสฺสติรจฺฉาโนหรือมนุสฺสเปโต
ในทางตรงกันข้าม ถ้ามีภาวะจิตใจสูงกว่าปกติชนก็เรียกได้ว่าเป็นมนุสฺสเทโว
ด้วยเหตุนี้ จึงสรุปได้ว่าผู้ที่เที่ยวแสดงพฤติกรรมลามกในที่สาธารณะแล้วถ่ายคลิปวิดีโอนำออกมาเผยแพร่ทางอินเทอร์เน็ต จะด้วยหวังผลประโยชน์หรือจะด้วยมีอาการทางจิต ก็เรียกได้เป็นคนที่มีพฤติกรรมเยี่ยงสัตว์หรือมนุสฺสติรจฺฉาโน
ทำไมคนยุคนี้จึงมีพฤติกรรมเยี่ยงสัตว์ ทั้งๆ ที่โลกเจริญแล้ว?
เกี่ยวกับเรื่องนี้ ตอบได้ไม่ยาก ถ้าท่านผู้อ่านหันไปมองพฤติกรรมของสังคมไทยโดยรวม ก็จะอนุมานได้ว่าเกิดจากเหตุปัจจัยดังต่อไปนี้
1. การพัฒนาทางด้านวัตถุเพิ่มขึ้น ในขณะที่การพัฒนาทางด้านจิตใจลดลง จึงทำให้เกิดความไม่สมดุลระหว่างวัตถุกับจิตใจ
2. ความจนได้เพิ่มขึ้นในหมู่คนระดับล่างของสังคม และในขณะเดียวกัน คนในระดับนี้มีความต้องการทางด้านวัตถุเพิ่มขึ้น จึงทำให้เกิดการวิ่งไล่ความอยากมี ความอยากเป็นเพื่อให้ตนเองมีสถานะทางสังคมเท่าเทียมกับคนในระดับบน จึงจำใจและจำยอมทำในสิ่งที่ปกติชนผู้มีคุณธรรมและจริยธรรมไม่ทำ เพื่อแลกกับสิ่งที่ตนเองต้องการ ซึ่งจะต้องหามาด้วยเงิน
3. การศึกษาของประเทศไทยในปัจจุบัน มุ่งเน้นในด้านการพัฒนาคนเพื่อให้มีศักยภาพในการแสวงหาวัตถุ โดยละเลยหรือมองข้ามความสำคัญในการพัฒนาทางด้านจิตใจ โดยการให้การอบรมเพื่อปลูกฝังคุณธรรมและจริยธรรม จะเห็นได้จากประมวลการเรียน และประมวลการสอนที่ให้ความสำคัญทางด้านศีลธรรม และจริยธรรมน้อยกว่าวิชาแขนงอื่นๆ
ส่วนว่าจะแก้ไขอย่างไรนั้น เป็นภาระและหน้าที่ของผู้ที่รับผิดชอบในการบริหารการศึกษาของชาติว่าจะทำอย่างไร เพื่อให้ความเจริญทางด้านวัตถุไปควบคู่กับทางด้านจิตใจ