ผู้จัดการสุดสัปดาห์ - รัฐบาลใหม่ยังจัดตั้งไม่ทันสะเด็ดน้ำ ก็เริ่มมีรายการเล่นใหญ่ “โยนหิน” ถามทางฟังเสียงตอบกลับจากสังคมในนโยบายออกหวยบนดินแบบครบเครื่อง ทั้งหวยออนไลน์ ล็อตโต้ รวมถึงการออกสลากแบบไม่ใช่ตัวเลข อาจเป็นรูปภาพหรือตัวหนังสือแทน เช่น น้ำเต้า ปู ปลา ซึ่งหากมีรูปภาพเหมือนกันจะถูกรางวัล แถมมีลุ้นรางวัลแจ๊กพอตร้อยล้านเติมฝันคนจนๆ ที่อยู่ไปวันๆ
เป็นการเตรียมพร้อมเดินหน้าแบบไม่หวั่นกับคำตัดสินของศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ที่เพิ่งชี้ผิดเอากับนายทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี ต้นตำรับหวยบนดินเข้าคุก โทษฐานมอมเมาประชาชน ไม่นำส่งรายได้เข้าคลัง เอาเงินหวยไปใช้ไม่ถูกต้อง และทำผิดกฎหมายกองสลากฉบับก่อน
จนกระทั่งมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์รอบด้านทั้งเห็นด้วยและไม่เห็นด้วย ที่เห็นด้วยก็ให้เหตุผลง่ายๆ ไหนๆ ก็เล่นกันอยู่แล้ว เอาขึ้นมาบนดินให้รัฐบาลเป็นเจ้ามือเสียเลยดีกว่าจะมีรายได้เข้ารัฐเพราะเงินใต้ดินจากหวยเถื่อนมีมูลค่าไม่ต่ำกว่าแสนล้าน ทั้งจะได้แก้ปัญหาขายหวยเกินราคา ฯลฯ เป็นเฉดความคิดเดียวกับการนำธุรกิจสีเทาอย่าง หวย บ่อน ซ่อง ขึ้นมาบนดิน แบบไม่มีปัญญาแก้ปัญหาไม่ได้ก็ทำให้ถูกกฎหมายไปเลย
ส่วนที่ไม่เห็นด้วยยังยืนอยู่บนหลักการเรื่องศีลธรรมเป็นสำคัญ โดยมีจัดหนักจากนายจรัญ ภักดีธนากุล ศาสตราจารย์พิเศษ (ผู้ทรงคุณวุฒิสาขานิติศาสตร์) ศาลรัฐธรรมนูญ, อดีตปลัดกระทรวงยุติธรรม ที่ย้ำจุดยืนมาตลอดว่าไม่เห็นด้วยในการปราบหวยเถื่อน ขายหวยเกินราคา ด้วยการออกหวยบนดินเพราะรัฐบาลน่าจะมีวิธีแก้ไขปัญหา และมีทางรายได้เข้าแผ่นดินที่ดีกว่านี้ ไม่ใช่ใช้การมอมเมาประชาชนให้มีความหวังจะร่ำรวยทางลัด
อย่างไรก็ดี การโยนหินถามทางดังกล่าวถือเป็นความเคลื่อนไหวที่น่าจับตาเพราะว่าการผลักดันนโยบายหวยบนดินรอบนี้ดูท่าทีแล้วมีความรีบร้อนอยู่ไม่น้อย คิดสะระตะดูแล้วเรื่องใหญ่ขนาดนี้ บอร์ดกองสลากคาดว่าใช้เวลาเพียงประมาณเดือนเดียวเท่านั้นก็จะตัดสินใจ คล้ายกับเตรียมพร้อมไว้หมดแล้วเหลือเพียงการเปิดไฟเขียวจากรัฐบาลใหม่เท่านั้น มิหนำซ้ำยังมีบริษัทเอกชนที่เป็นคู่ความอยู่กับกองสลาก ออกมาเด้งรับพร้อมทันทีสำหรับการออกสลากออนไลน์อีกด้วย
แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตาม “หวยบนดิน” ก็เคยเป็นนโยบายที่นำไปสู่การปฏิบัติมีการออก “หวยบนดิน” โดยรัฐบาลทักษิณ เป็นเจ้ามือ กระทั่งนำไปสู่การฟ้องร้องและเอาผิดเจอโทษขังคุกกันไป ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่สำหรับกองสลากที่มุ่งมั่นจะทำเรื่องนี้มาตลอด ซึ่งรอบล่าสุดนี้ หลังจากที่ พ.ร.บ.สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ. 2562 ที่แก้ไขเพิ่มเติมพ.ร.บ.ฉบับเดิมที่ใช้กันตั้งแต่ปี 2517 ประกาศใช้เมื่อวันที่ 22 พ.ค. 2562 บอร์ดกองสลาก ก็นัดประชุมเมื่อวันที่ 24 มิ.ย. 2562 เพื่อเตรียมงัดหวยบนดินให้กลับฟื้นคืนชีพอีกครั้ง
วันนั้น นายพชร อนันตศิลป์ อธิบดีกรมสรรพสามิต ในฐานประธานกรรมการ(บอร์ด)สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล เปิดเผยว่า บอร์ดได้สั่งให้ฝ่ายบริหารนำเสนอแผนการเดินหน้าออกสลากออนไลน์ ทั้งหวยบนดิน 2 ตัว 3 ตัว และสลากล็อตโต้ ให้พิจารณาว่าจะดำเนินการในรูปแบบใด และเตรียมแนวทางเสนอให้รัฐบาลใหม่พิจารณา หลังจากแก้กฎหมายให้กองสลากสามารถออกสลากรูปแบบใหม่ๆ ได้
ประธานบอร์ดกองสลาก ระบุว่า แนวทางที่เป็นไปได้มากที่สุด คือ หวยบนดิน 2 ตัว 3 ตัว เพราะเคยดำเนินการมาแล้ว สามารถออกรางวัลร่วมกับลอตเตอรี่ได้เลย หากรัฐบาลใหม่เห็นชอบจะใช้เวลาประมาณ 2 เดือนในการเตรียมการ โดยอยู่ในรูปแบบกินแบ่งคือ 60% เป็นการจ่ายเงินรางวัล 23% เป็นรายได้รัฐ และอีก 17% รางวัลเป็นค่าบริหารจัดการ
สำหรับการจ่ายเงินรางวัลหวยบนดิน อยู่ระหว่างการพิจารณา จะจ่ายเงินรางวัลแจ็กพอตหรือไม่ ขอดูความเหมาะสมและรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้เสีย เช่น ถ้าจะกันเงินรางวัล 10% ของสัดส่วนจ่ายเงินรางวัล 60% ก็สามารถทำได้ ถ้ายอดขายเกินกว่า 2,000 ล้านบาท เงินรางวัลแจ็กพอต ก็จะไม่ต่ำกว่า 100 ล้านบาท
ประธานบอร์ดกองสลาก มโนเอาว่า การออกสลากที่หลากหลายรูปแบบจากเวลานี้ที่ขายแค่สลากกินแบ่งรัฐบาลหรือลอตเตอรี่ จะแก้ไข “ปัญหาสลากเกินราคา” ได้ง่ายขึ้น เพราะคอหวยมีทางเลือกเพิ่มมากขึ้น และการขายสลากออนไลน์ หวยบนดิน และสลากลอตโต้ จะเป็นการลดขั้นตอนการขายผ่านผู้ค้ามาขายผ่านเครื่อง หรือผ่านแอปพลิเคชั่นบนโทรศัพท์มือถือทำให้ทุกคนสามารถหาซื้อได้ในราคาต้นทุนจากกองสลากโดยตรง
“เราจะศึกษาทั้งการออกสลาก 2 ตัว 3 ตัว หรือ 4 ตัว 5 ตัว และหวยลอตโต รวมถึงการออกสลากแบบไม่ใช่ตัวเลข อาจเป็นรูปภาพหรือตัวหนังสือแทน เช่น น้ำเต้า ปู ปลา หากมีรูปภาพเหมือนกันจะถูกรางวัล และจะมีรางวัลแจ็กพอตการออกรางวัลด้วย เพื่อแก้ปัญหาสลากฯเกินราคาและหวยใต้ดิน แต่จะไม่มีการทำสลากกีฬาหรือโต๊ะบอล”
“... หากมองว่าเป็นการมอมเมา ต้องถามกลับว่าทุกวันนี้คนนิยมซื้อลอตเตอรี่อยู่แล้วหรือไม่ การออกสลากออนไลน์จะช่วยให้ประชาชนมีทางเลือกมากขึ้น” นายพชรอธิบายเอาไว้ด้วยเหตุผลที่สวยหรู
ส่วนแนวทางออกสลากออนไลน์ หรือ ลอตโต้ นายพชร บอกว่า ขณะนี้ยังอยู่ระหว่างการพิจารณาแนวทาง ต้องเสนอให้คณะกรรมการสลากพิจารณาในเบื้องต้นไปก่อน ถ้านโยบายดังกล่าวมีความชัดเจนและรัฐบาลต้องการผลักดันคาดว่าจะใช้เวลาประมาณ 1 ปี ในการดำเนินการออกเป็นกฎกระทรวง เปิดรับฟังความคิดเห็นผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง รวมจัดซื้อจัดจ้างให้เอกชนเข้ามาดูแลระบบจึงจะสามารถออกสลากออนไลน์ได้
งานนี้ บอร์ดกองสลากมีมติตั้ง นายธนวรรธน์ พลวิชัย หนึ่งในบอร์ดกองสลากฯ ซึ่งป๊อบปูล่าในฐานะนักพยากรณ์ภาวะเศรษฐกิจกับภาพนักวิชาการในตำแหน่งผู้อำนวยการศูนย์พยากรณ์เศรษฐกิจ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ให้มาเป็นประธานคณะทำงานพิเศษ เพื่อศึกษาการออกสลากรูปแบบใหม่และรับมือกับกระแสสังคม โดยจะนำผลสรุปมาเสนอต่อบอร์ดอีกครั้งในการประชุมนัดถัดไปคือ 24 ก.ค.2562
ตามรายละเอียดเพิ่มเติมจากนายธนวรรธน์ ระบุว่า การออกสลากแบบใหม่ๆ เป็นโรดแมประยะที่ 3 ต่อเนื่องจากระยะที่หนึ่งกับสองที่จะไม่ให้ขายสลากเกินราคาและสร้างสมดุลของสลากทั้งการออกสลากชุดและเพิ่มปริมาณสลากให้ผู้ขายเป็น 100 ล้านใบจากปัจจุบัน 90 ล้านใบ โดยจากนี้ คณะทำงานพิเศษจะศึกษาความเหมาะสมในการออกสลากรูปแบบใหม่ ทั้งสลาก 2 ตัว 3 ตัว หรือ 4 ตัว 5 ตัว รวมถึงการออกลอตโต การออกสลากแบบรูปภาพหรือตัวหนังสือ รวมถึงการออกรางวัลแจ๊กพอตด้วย เชื่อว่าการออกสลากรูปแบบใหม่ๆ จะทำให้การซื้อหวยใต้ดินลดลงเหลือประมาณ 50,000-100,000 ล้านบาทต่อปี จากปัจจุบันมีมูลค่ากว่า 500,000 ล้านบาทต่อปี หากการประชุมครั้งหน้า 24 ก.ค.นี้ บอร์ดเห็นว่ามีความเหมาะสมก็จะทำประชาพิจารณ์และเสนอรัฐบาลใหม่พิจารณาต่อไป คาดว่าจะสรุปแผนทั้งหมดได้ภายในเดือนต.ค.นี้
ทันทีที่กองสลากเปิดช่อง นายสุรช ล่ำซำ กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ล็อกซเล่ย์ จำกัด (มหาชน) หรือ LOXLEY ซึ่งเป็นบริษัทเอกชนที่เคยมีสัญญาขายสลากออนไลน์กับกองสลากแต่มีปัญหาและอยู่ระหว่างการฟ้องร้องกัน ก็ออกมายืนยันความพร้อมรับนโยบายการออกสลากออนไลน์ทันที ส่วนคดีที่เป็นความกันอยู่ก็ว่ากันไปในศาล ซึ่งบริษัทได้อุทธรณ์คดีสู่ศาลปกครองสูงสุด โดยขอให้ศาลสั่งให้สำนักงานสลากฯ ปฏิบัติตามสัญญา
ตั้งลำกันมาเช่นนี้ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ซึ่งเจอคำถามในทำนองจะฟื้นโครงการหวยบนดินในยุครัฐบาลทักษิณขึ้นมาอีกครั้งหรือไม่ ไม่กลัวเจอคุกเหมือนอดีตผู้นำหรืออย่างไร ก็ว่าเรื่องนี้เป็นเพียงแนวคิด เท่าที่ทราบกำลังศึกษากันอยู่ จะต้องมีการทำประชาพิจารณ์ หาข้อดีข้อเสียอีกครั้ง
“สิ่งที่เป็นกังวลคือ ทำไปแล้วคนจะเล่นหวยมากขึ้นกว่าเดิมหรือไม่ ถ้าทำแล้วเป็นการมอมเมาก็พูดยาก ... ถ้ามีออกมาอีกอย่างที่ว่าจะเป็นการมอมเมาหรือเปล่า จะเป็นการให้คนเล่นหวยมากขึ้นหรือเปล่า วันนี้หลายครอบครัวเสียหายจากการเล่นหวย พอไปแตะมากๆ ก็ว่าอีก ความสุขคนจน ฉะนั้น กฎหมายว่าอย่างไรก็ไปว่ากันตรงนั้น”
ฟังน้ำเสียงก็เห็นว่า ลุงตู่มีความวิตกกังวลกับการขับเคลื่อนนโยบายนี้อยู่ไม่น้อย เพราะจะยิ่งทำให้ “กองหนุน” ที่น้อยอยู่แล้ว ลดลงฮวบฮาบกว่าเดิมไปอีก เผลอๆ จะทำให้รัฐบาลไปเร็วกว่าที่คาดๆ กันไว้ด้วยซ้ำไป
ด้วยเหตุดังกล่าว รายการโยนหินถามทางจึงยังต้องรอความชัดเจนอีกสักพักใหญ่ๆ โดยเฉพาะการเผชิญกับกระแสต้านที่จะออกมาในท่วงทำนองเดียวกันกับมุมมองของนายจรัญ ภักดีธนากุล ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ที่ว่ากองสลากไม่ใช่บริษัทที่ทำธุรกิจที่จะต้องมาขยายกิจการกันใหญ่โต เพราะจุดกำเนิดที่รัฐจัดตั้งองค์กรนี้ก็เพื่อมาดูแลการพนันใต้ดินให้อยู่นำกรอบ ไม่ใช่มาทำตัวเป็นเจ้ามือกินรวบ หารายได้จากการขายหวยซึ่งมีลูกค้าหลักเป็นคนจน เมื่อจุดมุ่งหมายตั้งแต่แรกเริ่มเป็นเช่นนี้ก็ไม่ควรให้เอาพวกนักเศรษฐศาสตร์ นักธุรกิจ และพวกที่มีหน้าที่หารายได้มาบริหารองค์กรนี้
ส่วนการแก้ปัญหาการขายสลากเกินราคา เป็นคนละเรื่องกัน ปัญหาใหญ่คือการจัดการของรัฐเองที่ต้องปรับระบบใหม่ไม่ใช่ปล่อยให้มีพวกเสือนอนกิน ส่วนการเพิ่มช่องทางจำหน่าย การเพิ่มยอดพิมพ์ก็ไม่ใช่การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ รัฐที่ดีจะต้องไม่หารายได้จากการมอมเมาประชาชน
นานนับทศวรรษแล้วที่นายจรัญ ได้ส่งเสียงเตือนรัฐบาลตั้งแต่สมัยที่รักษาการปลัดกระทรวงยุติธรรม ด้วยคำถามที่ว่าประเทศเราต้องหาเงินด้วยวิธีนี้หรือไม่ ประโยชน์ของหวยบนดินคุ้มค่าหรือไม่กับการปราบเจ้ามือหวยใต้ดิน เรื่องหวยใต้ดินเจ้าหน้าที่บ้านเมืองรู้กันทั้งนั้นว่าใครเป็นเจ้ามือในแต่ละจังหวัด เจ้ามือหวยเถื่อนมีเงินทุนหมุนเวียนใหญ่โตจนเป็นมาเฟีย มีเงินไปสนับสนุนให้เจ้าหน้าที่ทุจริตคอร์รัปชั่น เชื่อมโยงกับการเลือกตั้ง เป็นนายทุนให้นักการเมืองซื้อสิทธิ์ขายเสียง พอนักการเมืองเข้ามาคุมอำนาจรัฐก็ไปปกป้องนายทุนหวยเถื่อน
การเล่นกับธุรกิจสีเทาที่เอาขึ้นมาบนดินอย่างหวยบนดินในยุคทักษิณ ได้ทำให้คนที่เกี่ยวข้องมีความผิดติดคุกกันมาแล้ว ล่าสุดศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง มีคำพิพากษาเมื่อ 6 มิ.ย.2562 จำคุกนายทักษิณ ชินวัตร เป็นเวลาสองปี ในความผิดฐานปฏิบัติหน้าที่มิชอบในการดำเนินโครงการออกสลากพิเศษฯ หวยบนดิน เลขท้าย 2 ตัว 3 ตัว
ในคำพิพากษา ยังระบุสาระสำคัญตอนหนึ่งว่า เคยมีการออกมาทักท้วงแล้วว่าการออกสลากพิเศษแบบเลขท้าย 3 ตัวและ 2 ตัว หวยบนดิน มีลักษณะเป็นสลากกินรวบที่อาจทำให้สำนักงานสลากฯ มีโอกาสขาดทุน และส่งผลกระทบทำให้กระทรวงการคลัง ได้รับความเสียหายได้.... และเห็นว่าการจ่ายเงินโดยมีเงื่อนไขเช่นเดียวกับสลากกินรวบอันเป็นเรื่องการพนันขันต่อ เป็นการส่งเสริมให้ประชาชนลุ่มหลงมัวเมาในอบายมุข
ขณะที่ “กลุ่มผู้พิการ” ก็ได้ออกมาแสดงความวิตกกังวลกับเรื่องดังกล่าวเช่นกันด้วยเกรงจะกระทบต่อการประกอบอาชีพ เพราะเมื่อครั้งรัฐบาลทักษิณออกหวย 2 ตัว 3 ตัวนั้น ยอดการขายสลากกินแบ่งรัฐบาลลดลงอย่างต่อเนื่อง บางงวดแทบขายไม่ได้จนต้องยอมลดราคาลงกันเลยทีเดียว ขณะเดียวกันก็อาจจะเป็นการเอื้อต่อ “กลุ่มทุน” ที่มีศักยภาพในการค้าขายสูงกว่า ซึ่งนั่นหมายความว่าอาชีพขายสลากที่อยู่คู่กับคนพิการมานานจะต้องสูญหายอย่างแน่นอน
ดังนั้นถ้าจะทำจริงก็จำต้องคิดถึงบริบทเหล่านี้ให้รอบคอบเพื่อมิได้เกิดความได้เปรียบเสียเปรียบเหมือนเช่นที่ผ่านมา
อย่างไรก็ดีปัญหาที่สำคัญที่สุดก็คือ ถ้ารัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ทำได้และทำจริง ก็คงต้องตอบคำถาม “หนักๆ” ถึงเรื่อง “สภาวะ 2 มาตรฐาน” ว่า ตกลงแล้วจะเอาอย่างไรกันแน่ ยิ่งถ้าอธิบายว่า “ทำได้เพราะแก้กฎหมาย” แล้ว ก็ยิ่งไปกันใหญ่
ถึงตรงนี้ คงต้องบอกว่า การจะฟื้นคืนชีพหวยบนดิน และไปไกลมากๆ ถึงกับมีรางวัลแจ็กพอตล่อใจเป็น 100 ล้าน เสมือนทำการตลาดทำโปรโมชั่นดึงดูดคอหวยให้ควักกระเป๋ากันแบบ “โปรใหญ่ไฟกระพริบ” ออกสลากกันถี่ยิบแบบไร้ข้อจำกัด ซื้อได้ทุกที่ สะดวกทุกเวลายิ่งกว่าร้านสะดวกซื้อ ก็ควรคิดใคร่ครวญกันให้หนักว่าใช่แนวทางการพัฒนาและหารายได้ของประเทศไทยหรือไม่ ได้คุ้มเสียหรือไม่กับการมอมเมาประชาชนให้ฝันหวานอยู่กับการเสิร์ฟความหวัง รอรวยทางลัดกันไปหมดทั้งชาติ
