ผู้จัดการสุดสัปดาห์ -สัปดาห์ที่ผ่านมา ในที่ประชุมคณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายของกระทรวงมหาดไทย มีการพิจารณา“วาระจร”ว่าด้วยเรื่อง ร่างกฎกระทรวง ฉบับที่ .. (พ.ศ..) ออกตามความใน พ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2509 ซึ่งกรมการปกครอง มีแผนจะให้ บุคลากรที่สังกัดมีชุดเครื่องแบบใหม่ ตามภารกิจ“รักษาความสงบเรียบร้อย”โดยตามร่างฯ เหมือนอยากจะตัดชุดเครื่องแบบใหม่ให้บุคลากรฝ่ายบริหารท้องถิ่น ยกเว้นในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ที่สังกัดคนละกรมฯ
ผู้แทนกรมการปกครอง ให้ข้อมูลในที่ประชุมว่า พ.ร.บ.ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2497 ได้กำหนดให้ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ฯลฯ ทำหน้าที่ช่วยเหลือนายอำเภอในการปฏิบัติหน้าที่ และเป็นหัวหน้าราษฎรในหมู่บ้านของตน มีหน้าที่ปกครองบรรดาราษฎรที่อยู่ในเขตหมู่บ้าน อำนวยความเป็นธรรมและดูแลรักษาความสงบเรียบร้อย และความปลอดภัยให้แก่ราษฎรในหมู่บ้าน
เมื่อเกิดเหตุร้ายสำคัญในตำบล เป็นหน้าที่ของกำนัน เรียกผู้ใหญ่บ้าน และลูกบ้าน ให้ช่วยเหลือเพื่อระงับเหตุได้ ร่วมมือและช่วยเหลือนายอำเภอและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ดูแลรักษาคุ้มครองป้องกันที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน และสิ่งซึ่งเป็นสาธารณประโยชน์อื่นๆ ที่อยู่ในหมู่บ้าน ตำบล รวมทั้งเป็นพนักงานฝ่ายปกครองตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
"มาตรา 2(16) มีอำนาจหน้าที่ในการจับกุมผู้กระทำผิดทางอาญา การค้น การรักษาความสงบเรียบร้อย ตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากำหนดไว้ และตามกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้องได้ บัญญัติหรือกำหนดอำนาจหน้าที่ของกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน"
ปัจจุบัน ซึ่งอัตรากำลังกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ฯลฯ ทั้งหมด 291,244 อัตรา แบ่งเป็น (1) กำนัน 7,036 อัตรา (2) ผู้ใหญ่บ้าน 67,619 อัตรา (3) แพทย์ประจำตำบล 7,036 อัตรา (4) สารวัตรกำนัน 14,072 อัตรา และ (5) ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน 194,491 อัตรา
โดยกฎกระทรวง ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2509 กำหนดเครื่องแบบกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน และแพทย์ประจำตำบล ให้มี 2 ชนิด คือ
(1) เครื่องแบบปฏิบัติราชการ มี 1 ประเภท คือ เครื่องแบบสีกากีคอพับ (2) เครื่องแบบพิธีการ มี 3 ประเภท (ก) เครื่องแบบปกติขาว (ข) เครื่องแบบครึ่งยศ (ค) เครื่องแบบเต็มยศ
ตามข้อกฎหมาย พ.ร.บ.ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2457 มาตรา 10 มาตรา 27 มาตรา 34 มาตรา 34 ทวิ มาตรา 93 มาตรา 94 มาตรา 95 และมาตรา 122 รวมถึง ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 2 (16) และ พ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2409 มาตรา 4 มาตรา 5 มาตรา 7 ประกอบกับ กฎกระทรวง ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2542) ออกตามความใน พ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2509
ต่อมา "กรมการปกครอง" พิจารณาแล้ว เห็นว่า กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ฯลฯ ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยเหลือ นายอำเภอในการปฏิบัติหน้าที่ และเป็นหัวหน้าราษฎรในหมู่บ้านของตน มีหน้าที่หลักในการอำนวยความเป็น ธรรมและรักษาความสงบเรียบร้อย ตาม พ.ร.บ.ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 และ กฎหมายอื่นๆ บัญญัติหรือกำหนด และเป็นพนักงานฝ่ายปกครองตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
โดยตามกฎกระทรวง ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2542) ออกตามความใน พ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2409 ได้กำหนดเครื่องแบบกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน และแพทย์ ประจำตำบลไว้ 2 ชนิด ประกอบด้วย เครื่องแบบปฏิบัติราชการ และ เครื่องแบบพิธีการ
"กรมการปกครอง เห็นว่า เครื่องแบบทั้ง 2 ชนิด ยังไม่สอดคล้องและเหมาะสมกับ "การปฏิบัติหน้าที่ที่เกี่ยวกับการรักษาความสงบเรียบร้อย" ดังนั้น เพื่อให้การปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าวของกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน และแพทย์ประจำตำบล เป็นไปด้วยความเหมาะสม คล่องตัว สอดคล้องกับภารกิจหน้าที่ และเกิดประสิทธิภาพในการปฏิบัติหน้าที่ รวมทั้ง สร้างความสง่างาม ความภาคภูมิใจ เป็นเกียรติและศักดิ์ศรีแก่กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ฯลฯ"
เห็นควรแก้ไขเพิ่มเติม กฎกระทรวง ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2509 ให้มีเครื่องแบบปฏิบัติราชการที่เหมาะสมกับภารกิจและการปฏิบัติหน้าที่ ซึ่งกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ฯลฯ เป็นเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น ตามพ.ร.บ.เครื่องแบบเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2509 มาตรา 4 และมาตรา 5 ลักษณะ ชนิด และประเภทของเครื่องแบบและระเบียบในการแต่งเครื่องแบบของเจ้าหน้าที่ส่วนท้องถิ่น
ให้กำหนดโดยกฎกระทรวง ซึ่งตาม มาตรา 7 ให้ รมว.มหาดไทย เป็นผู้รักษาการ และมีอำนาจออกกฎกระทรวง ดังนั้น การแก่ไขเพิ่มเติมกฎกระทรวงดังกล่าว จึงต้องเสนอขอรับการอนุมัติจาก รมว.มหาดไทย ในฐานะรัฐมนตรีผู้รักษาการตามพ.ร.บ.ดังกล่าว เพื่อให้การ ดำเนินการในเรื่องดังกล่าวเป็นไปด้วยความเรียบร้อย
ต่อมา "กรมการปกครอง" ได้เสนอ ร่าง กฎกระทรวง ให้คณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายของกระทรวงมหาดไทยพิจารณา ซึ่งคณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายฯ คณะที่ 2 ได้ตรวจพิจารณาร่างกฎกระทรวงฯ ดังกล่าวโดยรับฟังข้อเท็จจริงจากคำขี้แจงของผู้แทนกรมการปกครองแล้ว เห็นชอบตามร่างกฎกระทรวงฯ ที่กรมการปกครองเสนอ โดยคณะกรรมการฯ มีข้อสังเกตว่า
**"การกำหนดเครื่องแบบปฏิบัติราชการ ที่เหมาะสมกับภารกิจและการปฏิบัติหน้าที่ของกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน และแพทย์ ประจำตำบลเป็น "สีน้ำเงิน" นั้น อาจเหมือน หรือคล้ายคลึงกับเครื่องแบบของชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน (ชรบ.) ที่มือยู่แล้ว รวมทั้งตามความในร่างฯ ไม่สมควรกำหนดให้ชุดเครื่องแบบหญิงสามารถใช้ชุดเครื่องแบบขาย โดยอนุโลมได้"
อย่างไรก็ตาม กรมการปกครอง เตรียมนำร่างฉบับดังกล่าว ให้ รมว.มหาดไทย เพื่อดำเนิน และขั้นตอนต่อไป คือ จะต้องเปิดประมูลจัดซื้อจัดจ้าง เพื่อตัดชุดปฏิบัติหน้าที่ที่เกี่ยวกับการรักษาความสงบเรียบร้อย ให้กับ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน และแพทย์ประจำตำบล จำนวน 291,244 ชุด เพื่อแจกคนท้องถิ่นดังกล่าว
เมื่อลองค้นดู ราคามาตรฐานของกรมการปกครอง ตามโครงการสนับสนุนเครื่องแบบปฏิบัติราชการเพื่อเป็นสวัสดิการแก่ “กำนัน และผู้ใหญ่บ้าน” ว่าด้วย ชุดเครื่องแบบปฏิบัติราชการ เช่น ชุดกากีแขนยาว พร้อมเครื่องหมาย ที่ระบุไว้ในเว็บไซต์ กรมการปกครองให้แต่ละจังหวัดเคยดำเนินการ มีการระบุไว้ว่า “ราคา/หน่วย อยู่ที่ 2,500 บาท/ชุด”
ตัวอย่าง ปีงบประมาณ พ.ศ.2560 กรมการปกครอง เพิ่งจะจัดหาเครื่องแต่งกาย ชุดชรบ. ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ตามราคากลาง 49,880,000 บาท จำนวน 14,400 ชุด ๆ ละ 3,440 บาท ใน 1 ชุด จำนวน 4 รายการ ประกอบด้วย
1. เสื้อแขนยาวและกางเกงซายาวสีน้ำเงิน 14,400 ชุด ๆ ละ 1,400 บาท รวมเป็นเงิน 21,740,000 บาท 2. รองเท้าหุ้มส้นสีดำ 14,400 คู่ ๆ ละ 1,494 บาท รวมเป็นเงิน 2,127,400 บาท 3. เข็มขัดด้ายถักสีน้ำเงิน พร้อมหัวเข็มขัดตราสิงห์ 14,400 เส้นๆ ละ 180 บาท รวมเป็นเงิน 2,610,000 บาท 4. หมวกแก๊ปทรงอ่อนสีน้ำเงิน 14,400 ใบๆ ละ 110 บาท รวมเป็นเงิน 1,494,000 บาท และ 4. ถุงเท้าไนล่อนสีดำ 14,400 คู่ ๆ ละ 44 บาท รวมเป็นเงิน 797,400 บาท
ย้อนกลับไปเมื่อปี 2559 นายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน มีดำริในการเสริมสร้างขวัญกำลังใจสำหรับการปฏิบัติหน้าที่ของกำนันและผู้ใหญ่บ้าน ได้มีคำสั่งให้กระทรวงมหาดไทย โดย “กรมการปกครอง”ไปจัดทำโครงการสนับสนุนเครื่องแบบปฏิบัติราชการเพื่อเป็นสวัสดิการแก่กำนัน และผู้ใหญ่บ้าน มีวัตถุประสงค์ให้กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน มีเครื่องแบบที่ถูกต้องตามระเบียบเป็นแบบอย่างเดียวกันทั่วประเทศ
โดยจัดหาเครื่องแบบปฏิบัติราชการ ประกอบด้วย เครื่องแบบ (กากีแขนยาว) , หมวกทรงหม้อตาล , ราชสีห์ , อินทรธนู , ป้ายชื่อ , แพรแถบ , เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเข็มขัด มอบให้กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ทั่วประเทศ 74,656 คนๆ ละ 1 ชุดๆ ละ 2,500 บาท รวมงบประมาณจำนวน 186,640,000 บาท
ครั้งนั้น “สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล”ได้เข้ามาสนับสนุนงบประมาณสมทบโครงการฯ โดยสั่งจ่ายเช็ค "เงินนอกงบประมาณ กรมการปกครอง" จำนวน 186,640,000 บาท เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายโครงการดังกล่าวแล้ว!!!
แต่ชุด ตามภารกิจรักษาความสงบเรียบร้อย “สีน้ำเงิน”จำเป็นต้องยกร่างใหม่และใช้งบประมาณใหม่เท่านั้น .