ณ บ้านพระอาทิตย์
โดย...ปานเทพ พัวพงษ์พันธ์
ย้อนกลับไปเมื่อประมาณกว่า 30 ปีที่แล้ว มีรายการตลกหลังข่าวทางสถานีโทรทัศน์ ช่อง 9 อสมท. ชื่อรายการ เพชฆาตความเครียด โดย กลุ่ม ซูโม่สำอาง ซึ่งทีมงานส่วนใหญ่เป็นศิษย์เก่าจากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อเวลาผ่านไป 30 ปี ชีวิตแต่ละคนได้เดินทางไปในเส้นทางที่แตกต่างกัน บางคนเป็นเจ้าของกิจการใหญ่โต บางคนเป็นนักดนตรี บางคนเป็นผู้กำกับ บางคนเป็นนักเขียน บางคนเป็นพิธีกรชื่อดัง บางคนเป็นนักพูด เช่น ซูโม่ตู้ (จรัสพงษ์ สุรัสวดี), ซูโม่เจี๊ยบ (วัชระ ปานเอี่ยม), ซูโม่โญ (ภิญโญ รู้ธรรม), ซูโม่อิฐ (อิทธิสุนทร วิชัยลักษณ์), ซูโม่ตา (ปัญญา นิรันดร์กุล), ซูโม่กิ๊ก (เกียรติ กิจเจริญ), ซูโม่ตั้ว (ศรันยู วงษ์กระจ่าง) ฯลฯ ซึ่งถือว่ารายการดังกล่าวมีความสำเร็จสูงรายการหนึ่งในยุคนั้นเลยทีเดียว
แม้ว่าคณะบุคคลดังกล่าวจะได้สร้างความทรงจำดีๆให้กับคนในยุคนั้น แต่ที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ไม่ได้เกี่ยวกับคณะบุคคลดังกล่าว เพียงแต่ต้องการนำชื่อของรายการดังกล่าวมาประกอบการเขียนบทความเผยแพร่ข้อมูลว่า ความเครียดนั้นเป็นอันตรายต่อสุขภาพร่างกาย ทำให้เจ็บป่วยง่าย ทำให้แก่เร็ว และทำให้อายุสั้นด้วย ดังนั้นหากมีสิ่งใดที่จะช่วยกันกำจัดความเครียดได้ เสียงหัวเราะและอารมณ์ขันเป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งที่ปฏิเสธไม่ได้ในการกำจัดความเครียด
เพราะในชีวิตจริงมีความเครียดอยู่มาก ทำให้รายการตลก โฆษณาตลก เกมโชว์ตลก พิธีกรตลก นักแสดงและนักพูดตลก เรื่องตลกในไลน์ และเฟซบุ๊ก กลายเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในทุกสังคม
จากงานวิจัยหลายชิ้นพบว่าความเครียดเป็นสาเหตุของความเจ็บป่วย ทำให้แก่เร็ว และอายุสั้นได้ เป็นไข้ หรือไข้หวัด โรคซึมเศร้า โรคผื่นคัน โรคผิวหนัง ความผิดปกติหลังความเครียดสะเทือนใจ แผลในกระเพาะอาหาร โรคหัวใจ โรคหอบหืด และโรคมะเร็ง ฯลฯ
จากงานทบทวนวรรณกรรมเมื่อปี พ.ศ. 2556 ในหัวข้อ "Expression of Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Axis in Common Skin Disease: Evidence of its Association with Stress-related Disease Activity" โดย Jung Eun KIM และคณะพบว่าความเครียดทำให้ระบบภูมิคุ้มกันลดลง ทำให้ง่ายต่อการติดเชื้อแบคทีเรีย ส่งผลทำให้เกิดการอักเสบ เป็นโรคผิวหนัง และทำให้เกิดสภาวะความเครียดออกซิเดชั่น (Oxidative Stress) ซึ่งเกิดจากสภาวะที่อนุมูลอิสระมีมากกว่าสารต้านอนุมูลอิสระ
การที่ระบบภูมิคุ้มกันตกลงจากสภาวะความเครียดนี้สอดคล้องกับงานวิจัยก่อนหน้านี้ในปี พ.ศ. 2539 ในหัวข้อ Chronic stress alters the immune response to influenza virus in older adults โดย Janice K. Kiecolt-Glaser และคณะ พบว่าคนที่สูงวัยและมีภาวะเครียดเรื้อรัง แม้ต่อให้ได้วัดซีนไข้หวัดใหญ่ร่างกายก็จะมีผลตอบสนองกับวัคซีนลดลง
แม้ต่อให้กินอาหารดี อากาศดี น้ำดื่มดี แต่ความเครียดเพียงประการเดียวก็อาจจะทำให้สุขภาพทรุดโทรมหนักได้ไม่เว้นแม้แต่โรคมะเร็ง จากงานวิจัยในปี พ.ศ. 2550 ในหัวข้อ Psychological Stress and Disease. พบว่าความเครียดซึ่งทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงจะไม่สามารถกำจัดเซลล์มะเร็งได้ด้วย ยิ่งไปกว่านั้นจากการทดลองในสัตว์พบว่าความเครียดยังทำให้เกิดเซลล์มะเร็ง และเมื่อเกิดมะเร็งแล้วยังทำให้เซลล์มะเร็งเติบโตและแพร่กระจายขึ้นได้ด้วย
ฮอร์โมนชนิดหนึ่งชื่อว่า คอร์ติโคโทรปิน รีลิสซิ่งฮอร์โมน (Corticotropin releasing hormone) หรือที่เรียกสั้นๆว่า CRH ซึ่งจะหลั่งออกมาจากไฮโพทาลามัส โดยการกระตุ้นจากความเครียด การได้รับการบบาดเจ็บ ซึ่งฮอร์โมนนี้จะส่งผลทำให้เกิดโรคต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบของร่างกาย (Inflammatory diseases)
ด้วยเหตุผลนี้งานวิจัยในปี พ.ศ. 2551 ในหัวข้อ Corticotropin-releasing hormone and inflammation. โดย Webster และคณะ พบว่าคนที่เป็นโรคข้ออักเสบ หรือรูมาตอยด์ จะพบฮอร์โมน CRH ในเนื้อเยื่อที่อักเสบมาก สะท้อนให้เห็นว่า ฮอร์โมน CRH ที่มาจากความเครียดนั้นก่อให้เกิดการอักเสบของร่างกายจริง
นอกจากนี้ Webster และคณะ ยังพบอีกด้วยความความเครียดได้กระตุ้น Mast Cells ทำให้เกิดการหลังฮีสตามีมากทำให้เกิดอาการภูมิแพ้ และภูมิแพ้ผิวหนังได้ ดังนั้นความเครียดจึงทำให้เกิดการอักเสบในรูปของผื่นคันได้
เช่นเดียวกับงานวิจัยในหัวข้อ Corticotropin Releasing Hormone (CRH) system and inflammation. โดย Katia Karalis และคณะยังพบว่า ฮอร์โมน CRH ที่ได้มาจากความเครียดนั้นยังทำให้ลำไส้เกิดการอักเสบได้ด้วย และเป็นอันตรายต่อระบบลำไส้ นี้คือเหตุผลว่าทำไมคนที่มีภาวะเครียดถึงได้ปวดท้องได้ด้วย
แต่ต่อมหมวกไตเมื่อรู้ว่ามีการอักเสบเกิดขึ้นก็จะสังเคราะห์ฮอร์โมนที่ชื่อว่า คอร์ติโซล (Cortisol) เพื่อมาต้านความเครียดและต้านการอักเสบของ CRH เพียงแต่ว่าฮอร์โมน คอร์ติโซล นั้นสังเคราะห์มาจากวัตถุดิบคือคอเลสเตอรอล ส่วนใหญ่แล้วเมื่อเราอายุมากขึ้นร่างกายจะสังเคราะห์คอเลสเตอรอลน้อยลง มีอัตราการเผาผลาญต่ำลง การทำงานของไทรอยด์ต่ำลง จึงส่งผลไม่ใช่เพียงแค่การสังเคราะห์คอเลสเตอรอลให้มาเป็นวัตถุดับน้อยลงเท่านั้น แต่ความสามารถนำคอเลสเตอรอลมาสังเคราะห์ฮอร์โมนคอร์ติโซลผลิตได้ต่ำลงกว่าความต้องการใช้จริงของร่างกายได้ด้วย ดังนั้นคนส่วนใหญ่เมื่ออายุมากขึ้นจึงเกิดโรคเกี่ยวกับการอักเสบได้มากขึ้น
มิพักต้องพูดถึงคนที่มีความเครียดเกิดขึ้นเป็นประจำเมื่อต่อมหมวกไตผลิตฮอร์โมนคอร์ติโซลมากขึ้น ก็อาจจะมีวันที่ต่อมหมวกไตเกิดความล้าจึงสังเคราะห์ฮอร์โมนคอร์ติโซลได้น้อยลง หรือแม้แต่ใช้เสตรียรอยด์ฮอร์โมนมากไปจนต่อมหมวกไตไม่ผลิตฮอร์โมนด้วยตัวเอง จึงเกิดความไม่สมดุลของฮอร์โมน เป็นผลทำให้หลายคนเมื่ออายุมากขึ้นจะทนความเครียดน้อยลงในเรื่องที่ตัวเองเคยทนได้
ข้อสำคัญคือปัจจัยนี้ยังสำคัญไปถึงเรื่องการทนทานต่อความเครียดก็จะลดน้อยลงไปด้วย นี่คือสาเหตุว่าทำไมคนสูงวัยถึงได้หงุดหงิดง่าย และทนความเครียดได้น้อยลง
จากงานวิจัยในปี พ.ศ. 2547 ในหัวข้อ Acceterated telomere shortening in response to life stress โดย Epel Es และคณะ ได้พบว่ากลุ่มคนที่มีความเครียดที่สูงมีผลทำให้เทโลเมียร์ (หางของโครโมโซม) สั้นลงเร็วกว่าคนที่มีภาวะเครียดต่ำ นั้นย่อมแสดงให้เห็นชัดว่าคนที่อยู่มีภาวะเครียดนั้นจะแก่เร็วและอายุสั้น
ดังนั้นผู้นำประเทศบางคน ที่อาจจะดูควบคุมอารมณ์ตัวเองไม่ได้ โกรธง่าย เกรี้ยวกราดง่าย ขาดวุฒิภาวะ ก็อาจะเป็นเพราะเริ่มเข้าสู่วัยทอง และเกิดความผิดปกติของฮอร์โมน จึงควรจะพบแพทย์หรือผู้รู้เพื่อบำบัดรักษาโดยด่วน
