เพียงแค่เห็นหน้าก็ทำเอาสะดุ้งโหยงกับสัตว์เลี้ยงสุดฮิตในประเทศจีนตอนนี้ “ปลาตีนเม็กซิโก” หรือ แอกโซลอเติล (Axolotl) ที่รูปร่างหน้าตาคล้ายกับปลาตีนที่คนไทยรู้จัก เพียงแต่มันมีสีสันหลากหลายจนชาวจีนนำมาวางจำหน่ายเป็นสัตว์เลี้ยง นอกจากนั้น มันยังมีประโยชน์ในการศึกษาทางการแพทย์ จนคาดกันว่าด้วยเหตุนี้อาจทำให้มันสูญพันธุ์ได้เลยทีเดียว
ต้นกำเนิดของสัตว์หน้าตาสุดพิลึกนี้อยู่ในพื้นที่ทะเลสาบหรือพื้นที่ชุ่มน้ำ ประเทศเม็กซิโก ซึ่งบางคนก็เรียกมันว่า ‘ปลาเดินได้’ เนื่องจากรูปร่างหน้าตาของมันนั้นคล้ายกับปลา แต่ในความเป็นจริงมันคือสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำในตระกูลซาลาแมนเดอร์ชนิดหนึ่ง โดยมีจุดเด่นคือพู่เหงือกสีแดงสดซึ่งเป็นอวัยวะช่วยในการหายใจซึ่งติดตัวมาตั้งแต่ฟักออกจากไข่ โดยที่ไม่หายไปเหมือนกับสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำจำพวกอื่น
แอกโซลอเติลยังเป็นสัตว์ที่ไม่มีเปลือกตา และของเหลวที่ขับออกมาเป็นของเสียออกจากร่างกายก็ไม่ใช่ปัสสาวะ แต่เป็นน้ำที่ผ่านเหงื่อ อีกทั้งยังมีสีผิวแตกต่างกันหลากหลายด้วย เช่น สีน้ำตาลเข้ม สีดำ สีส้ม สีขาวตาดำ หรือแม้กระทั่งสีขาวตาแดงหรือสภาพที่เป็นอัลบิโน โดยเหตุที่เป็นแบบนี้ เพราะแอกโซลอเติลเป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการแบบย้อนกลับเพื่อให้เข้าได้กับสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย
แอกโซลอเติลมีความยาวเต็มที่ประมาณ 30 เซนติเมตร แต่โดยทั่วไปจะมีขนาดเฉลี่ย 15 เซนติเมตร ใช้เวลาโตเต็มที่ประมาณ 18-24 เดือน มีอายุยืนยาวประมาณ 15 ปี กินสัตว์น้ำขนาดเล็กเป็นอาหาร เช่น ปลาขนาดเล็ก กุ้ง หอยชนิดต่างๆ ตัวผู้มีลักษณะโคนหางที่ใหญ่และยาวกว่าตัวเมีย สามารถขยายพันธุ์เมื่ออายุได้ 5 เดือนจนถึงโต ฤดูการขยายพันธุ์อยู่ในเดือนมิถุนายนถึงธันวาคมในแต่ละปี
ในขณะนี้มันกำลังได้รับความนิยมอยู่ในกลุ่มคนเลี้ยงสัตว์ชาวจีนที่เรียกชื่อมันว่าไดโนเสาร์หกเหลี่ยม “เพราะเหงือกของมันในแต่ละด้านของปากจะมีอยู่สามแฉก เราเลยเรียกมันแบบนั้น” แม่ค้าในตลาดค้าดอกไม้และปลา Chuanyuan ในเมืองคุนหมิง มณฑลยูนนาน กล่าว โดยร้านของเธอสนนขายเจ้าสัตว์ตัวนี้อยู่ที่ราคาตัวละ 45 หยวน
เหตุผลที่ใครๆ ก็อยากเลี้ยงมันคงเป็นเพราะแอกโซลอเติลเป็นสัตว์ที่สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ง่าย “มันสามารถทนอยู่ได้ในทุกสภาพอากาศ ไม่จำเป็นต้องมีอุณหภูมิที่เหมาะสม เพราะมันสามารถทนต่อความร้อนและความเย็นได้หมด แล้วถ้าเลี้ยงดีๆ มันสามารถมีอายุยืนยาวเป็นสิบปี” Shen Yanhong แม่ค้าแอกโซลอเติล ในตลาดเหอเฟย มณฑลอานฮุยกล่าว
ดังนั้น มันจึงกลายเป็นที่ต้องการของชาวจีนมากขึ้นเรื่อยๆ แต่ทว่า ไม่ใช่ทุกคนที่จะรู้ว่าเมื่อมันเติบโตขึ้น มันจะเป็นเหมือนจระเข้ตัวน้อยๆ เลยทีเดียว นอกจากนั้น การที่แอกโซลอเติลเป็นสัตว์ที่มีถิ่นกำเนิดแค่จากทะเลสาบ Xochimilco และทะเลสาบ Chalco ในเม็กซิโกกลางเท่านั้น จึงทำให้เกิดความกังวลว่าสัตว์สายพันธุ์ประหลาดนี้อาจทำให้เกิดผลกระทบแก่ระบบนิเวศของประเทศจีนได้ จากการพิจารณาดังกล่าว ทำให้จำเป็นต้องมีนโยบายผลักดันให้ประชาชนช่วยกันเรียกร้องการลงทะเบียนในกรมประมง หรือกรมป่าไม้ด้วย
ถึงกระนั้น ข้อดีของมันก็ยังมีอยู่บ้าง เพราะถึงแม้รูปลักษณ์หน้าตาจะไม่สวยงาม แต่พวกมันก็มีประโยชน์ต่อวงการแพทย์ อย่างการศึกษาการเต้นของหัวใจ เนื่องจากมันมียีนกลายพันธุ์ที่ทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวในตัวอ่อน นอกจากนั้นคุณสมบัติที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่งของมันคือการสามารถรักษาสมานแผล และสร้างอวัยวะทดแทนที่เสียหายได้ รวมถึงบางครั้งมันสามารถฟื้นฟูบางส่วนของสมองได้เอง
ทั้งหมดที่กล่าวมาถือเป็นปัจจัยที่จะทำให้พวกมันเสี่ยงสูญพันธุ์อีกครั้ง นับตั้งแต่การระบายน้ำในแหล่งที่อยู่อาศัยของมันเพื่อป้องกันปัญหาน้ำท่วม อันถือเป็นการคุกคามแหล่งที่อยู่ของมัน และถึงแม้มันจะถูกจัดอยู่ในสหภาพสากลว่าด้วยการอนุรักษ์ (The World Conservation Congress) หรือ IUCN แต่ดูเหมือนว่าจะไม่สามารถลดความเสี่ยงให้กับแอกโซลอเติลได้เลย
ขอบคุณข้อมูลจาก http://th.wikipedia.org
แปลข้อมูลและภาพประกอบจาก CCTV News
