พิพิธภัณฑ์แบบดั้งเดิมเป็นสถานที่เก็บของเก่าที่มีค่า มีการจัดนิทรรศการถาวร และผู้เข้าชมไม่สามารถจับต้องของที่นำมาแสดงไว้ได้ ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์ประเภทนี้จึงเป็นเหมือนปู่โสมเฝ้าทรัพย์ อย่างดีก็คอยจัดทำบัญชีสิ่งของ และจัดไฟจัดแสงให้น่าดู
แต่เดี๋ยวนี้ความคิดเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์ได้เปลี่ยนไปมาก หลายแห่งมีการจัดแสดงที่ผู้เข้าชมสามารถจับต้องสัมผัสได้ และการจัดแสดงก็มีเรื่องมีราวที่น่าสนใจ มีเทคโนโลยีสมัยใหม่ แสง สี เสียงประกอบ การเข้าชมจึงเป็นสิ่งที่น่าสนุกสนาน ในอังกฤษพิพิธภัณฑ์ที่แสดงการแต่งกายสมัยโบราณก็มีเสื้อผ้าให้เด็กลองใส่ได้ด้วย
พิพิธภัณฑ์สมัยใหม่จึงเป็นสิ่งที่มีชีวิต และเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่ดี โดยมีลักษณะพิเศษดังนี้
1.มีนิทรรศการทั้งถาวร และชั่วคราวสลับกันไป
2.มีการจัดกิจกรรมที่น่าสนใจเข้ามาเสริม
3. มีผู้ทำงานซึ่งมาจากหลายสาขาวิชา
3.การจัดแสดงเป็นแบบ Interactive คือมีปฏิสัมพันธ์กับผู้เข้าชม
5. มีเทคโนโลยีสมัยใหม่ และการจัดแสง สี เสียง
6. มีอาสาสมัครช่วยงาน
7. มีร้านขายของที่ระลึก และร้านขายอาหาร
8. มีการระดมทุนจากสาธารณชน
ในประเทศไทยเรา พิพิธภัณฑ์แบบนี้มีที่เชียงรายคือพิพิธภัณฑ์ฝิ่น ที่สยามมิวเซียมซึ่งมีขนาดใหญ่ขึ้นมาหน่อย นอกจากนั้นยังมีการตื่นตัวในหลายชุมชนที่จัดพิพิธภัณฑ์ที่น่าสนใจใหญ่บ้างเล็กบ้าง จะเรียกว่าชุมชนนั้นๆ พยายามที่จัดให้เมืองทั้งเมืองมีสิ่งที่น่าสนใจเหมือนที่เมืองจีแวร์นีที่บ้านโมเนต์ในฝรั่งเศส เป็นต้น เมืองเล็กๆ อย่างอัมพวาที่น่าสนใจเพราะนอกจากพิพิธภัณฑ์ ร. 2 แล้วก็ยังมีบ้านเรือนร้านค้าริมคลองขายของต่างๆ ที่น่าสนใจอีกด้วย ตลาดเก่าแก่บางแห่งก็มีการจัดบรรยากาศให้น่าเดิน มีตลาด 100 ปี ตลาดขวัญเรียม เป็นต้น นอกจากนั้นก็มีคนบอกผมว่าที่แพร่มีพิพิธภัณฑ์เสรีไทย ส่วนที่เมืองกาญจน์ก็มีพิพิธภัณฑ์สงครามโลกครั้งที่ 2 และอาจกล่าวได้ว่า สะพานและรางรถไฟ ตลอดจนสุสานทหารผ่านศึกก็เป็นที่ที่น่าสนใจเช่นกัน
ลูกสาวผมเล่าว่าที่สงขลามีสามี-ภรรยาคู่หนึ่งกลับไปทำให้สงขลากลายเป็นเมืองพิพิธภัณฑ์ มีบ้านเรือนร้านรวงเก่าแก่ ส่วนที่ภูเก็ตสถาปัตยกรรมไซโน-โปรตุเกสแบบเก่าก็ทำให้ร้านมีเสน่ห์ ร้านขายกาแฟโบราณมีตู้ใส่ของ หีบเหล็กเก่าแก่ และโต๊ะเก้าอี้แบบเก่าก็ทำให้เราเกิดจินตนาการกลับไปสู่ยุคสมัยโบราณได้เช่นกัน
พิพิธภัณฑ์เป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ ในต่างประเทศเราจะเห็นครูพาเด็กเล็กๆ เข้าแถวยาวเหยียดรอเข้าชมพิพิธภัณฑ์ เขาถือว่าเป็นการเรียนรู้นอกห้องเรียน ฝรั่งจึงได้รับการกล่อมเกลามาตั้งแต่เด็ก ผิดกับคนไทยซึ่งนิยมไปชอปปิ้งมากกว่า หาคนไปดูพิพิธภัณฑ์แสนจะยาก พิพิธภัณฑ์มีส่วนช่วยสร้างจิตสำนึกให้แก่ชนชาติและชุมชน โดยมีเรื่องราวในอดีตที่ทำให้คนจดจำและภูมิใจ พิพิธภัณฑ์จึงมีส่วนช่วยให้ชุมชนมีความเข้มแข็ง
ในต่างประเทศเอกชนที่มีเงินมากๆ และสะสมงานศิลปะไว้แยะอย่างนาย J.P. Getty ก็ให้เงินสร้างพิพิธภัณฑ์ศิลปะที่ใหญ่โต ของไทยเราก็มีคุณบุญชัยที่สะสมรูปไว้แยะ มีอาจารย์ถวัลย์ ดัชนี และอาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ที่สร้างวัดร่องขุ่นก็เข้าข่ายเป็นพิพิธภัณฑ์ได้ และทำให้เชียงรายเป็นเมืองที่น่าอยู่น่าชม
คนไทยเราเก็บสะสมของเก่าไว้หลายคน บางคนสะสมรถเก่า รถจักรยาน ของเล่นเด็กทำด้วยสังกะสี แต่น้อยคนที่จะจัดให้สวยงามในรูปของพิพิธภัณฑ์ และที่น่าสนใจก็คือเรื่องราวที่จะนำมาเล่าร้อยเรียง ประกอบกับสิ่งที่นำมาจัดแสดงไว้ด้วย การจัดทำเรื่องราวนี้เป็นขั้นตอนของการจัดพิพิธภัณฑ์ที่ยากที่สุด มีคนเคยถามผมว่า เรื่องราวเหล่านี้จะต้องเป็นเรื่องจริงเสมอไปหรือไม่ ผมก็ตอบว่า ควรจะเป็นเช่นนั้น
ที่มิวเซียมสยามมีการจำลองร้านที่มีดนตรีเป็นจู๊ดบ๊อกซ์ เมื่อสมเด็จพระเทพรัตนฯ เสด็จฯ ก็ยังทรงร้องเพลงตรงที่นี่ด้วย ยังความปลาบปลื้มให้แก่ผู้เข้าเฝ้าทุกคน มิวเซียมสยามพยายามทำให้น่าสนใจโดยผู้เข้าชมสามารถทำอะไรต่อมิอะไร เวลาไปดูส่วนต่างๆ ได้อย่างไม่น่าเบื่อ
พิพิธภัณฑ์เป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ และเด็กๆ สามารถมีจิตสำนึกได้จากการเข้าชมการแสดงต่างๆ ที่ทางพิพิธภัณฑ์จัดขึ้น
แต่เดี๋ยวนี้ความคิดเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์ได้เปลี่ยนไปมาก หลายแห่งมีการจัดแสดงที่ผู้เข้าชมสามารถจับต้องสัมผัสได้ และการจัดแสดงก็มีเรื่องมีราวที่น่าสนใจ มีเทคโนโลยีสมัยใหม่ แสง สี เสียงประกอบ การเข้าชมจึงเป็นสิ่งที่น่าสนุกสนาน ในอังกฤษพิพิธภัณฑ์ที่แสดงการแต่งกายสมัยโบราณก็มีเสื้อผ้าให้เด็กลองใส่ได้ด้วย
พิพิธภัณฑ์สมัยใหม่จึงเป็นสิ่งที่มีชีวิต และเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่ดี โดยมีลักษณะพิเศษดังนี้
1.มีนิทรรศการทั้งถาวร และชั่วคราวสลับกันไป
2.มีการจัดกิจกรรมที่น่าสนใจเข้ามาเสริม
3. มีผู้ทำงานซึ่งมาจากหลายสาขาวิชา
3.การจัดแสดงเป็นแบบ Interactive คือมีปฏิสัมพันธ์กับผู้เข้าชม
5. มีเทคโนโลยีสมัยใหม่ และการจัดแสง สี เสียง
6. มีอาสาสมัครช่วยงาน
7. มีร้านขายของที่ระลึก และร้านขายอาหาร
8. มีการระดมทุนจากสาธารณชน
ในประเทศไทยเรา พิพิธภัณฑ์แบบนี้มีที่เชียงรายคือพิพิธภัณฑ์ฝิ่น ที่สยามมิวเซียมซึ่งมีขนาดใหญ่ขึ้นมาหน่อย นอกจากนั้นยังมีการตื่นตัวในหลายชุมชนที่จัดพิพิธภัณฑ์ที่น่าสนใจใหญ่บ้างเล็กบ้าง จะเรียกว่าชุมชนนั้นๆ พยายามที่จัดให้เมืองทั้งเมืองมีสิ่งที่น่าสนใจเหมือนที่เมืองจีแวร์นีที่บ้านโมเนต์ในฝรั่งเศส เป็นต้น เมืองเล็กๆ อย่างอัมพวาที่น่าสนใจเพราะนอกจากพิพิธภัณฑ์ ร. 2 แล้วก็ยังมีบ้านเรือนร้านค้าริมคลองขายของต่างๆ ที่น่าสนใจอีกด้วย ตลาดเก่าแก่บางแห่งก็มีการจัดบรรยากาศให้น่าเดิน มีตลาด 100 ปี ตลาดขวัญเรียม เป็นต้น นอกจากนั้นก็มีคนบอกผมว่าที่แพร่มีพิพิธภัณฑ์เสรีไทย ส่วนที่เมืองกาญจน์ก็มีพิพิธภัณฑ์สงครามโลกครั้งที่ 2 และอาจกล่าวได้ว่า สะพานและรางรถไฟ ตลอดจนสุสานทหารผ่านศึกก็เป็นที่ที่น่าสนใจเช่นกัน
ลูกสาวผมเล่าว่าที่สงขลามีสามี-ภรรยาคู่หนึ่งกลับไปทำให้สงขลากลายเป็นเมืองพิพิธภัณฑ์ มีบ้านเรือนร้านรวงเก่าแก่ ส่วนที่ภูเก็ตสถาปัตยกรรมไซโน-โปรตุเกสแบบเก่าก็ทำให้ร้านมีเสน่ห์ ร้านขายกาแฟโบราณมีตู้ใส่ของ หีบเหล็กเก่าแก่ และโต๊ะเก้าอี้แบบเก่าก็ทำให้เราเกิดจินตนาการกลับไปสู่ยุคสมัยโบราณได้เช่นกัน
พิพิธภัณฑ์เป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ ในต่างประเทศเราจะเห็นครูพาเด็กเล็กๆ เข้าแถวยาวเหยียดรอเข้าชมพิพิธภัณฑ์ เขาถือว่าเป็นการเรียนรู้นอกห้องเรียน ฝรั่งจึงได้รับการกล่อมเกลามาตั้งแต่เด็ก ผิดกับคนไทยซึ่งนิยมไปชอปปิ้งมากกว่า หาคนไปดูพิพิธภัณฑ์แสนจะยาก พิพิธภัณฑ์มีส่วนช่วยสร้างจิตสำนึกให้แก่ชนชาติและชุมชน โดยมีเรื่องราวในอดีตที่ทำให้คนจดจำและภูมิใจ พิพิธภัณฑ์จึงมีส่วนช่วยให้ชุมชนมีความเข้มแข็ง
ในต่างประเทศเอกชนที่มีเงินมากๆ และสะสมงานศิลปะไว้แยะอย่างนาย J.P. Getty ก็ให้เงินสร้างพิพิธภัณฑ์ศิลปะที่ใหญ่โต ของไทยเราก็มีคุณบุญชัยที่สะสมรูปไว้แยะ มีอาจารย์ถวัลย์ ดัชนี และอาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ที่สร้างวัดร่องขุ่นก็เข้าข่ายเป็นพิพิธภัณฑ์ได้ และทำให้เชียงรายเป็นเมืองที่น่าอยู่น่าชม
คนไทยเราเก็บสะสมของเก่าไว้หลายคน บางคนสะสมรถเก่า รถจักรยาน ของเล่นเด็กทำด้วยสังกะสี แต่น้อยคนที่จะจัดให้สวยงามในรูปของพิพิธภัณฑ์ และที่น่าสนใจก็คือเรื่องราวที่จะนำมาเล่าร้อยเรียง ประกอบกับสิ่งที่นำมาจัดแสดงไว้ด้วย การจัดทำเรื่องราวนี้เป็นขั้นตอนของการจัดพิพิธภัณฑ์ที่ยากที่สุด มีคนเคยถามผมว่า เรื่องราวเหล่านี้จะต้องเป็นเรื่องจริงเสมอไปหรือไม่ ผมก็ตอบว่า ควรจะเป็นเช่นนั้น
ที่มิวเซียมสยามมีการจำลองร้านที่มีดนตรีเป็นจู๊ดบ๊อกซ์ เมื่อสมเด็จพระเทพรัตนฯ เสด็จฯ ก็ยังทรงร้องเพลงตรงที่นี่ด้วย ยังความปลาบปลื้มให้แก่ผู้เข้าเฝ้าทุกคน มิวเซียมสยามพยายามทำให้น่าสนใจโดยผู้เข้าชมสามารถทำอะไรต่อมิอะไร เวลาไปดูส่วนต่างๆ ได้อย่างไม่น่าเบื่อ
พิพิธภัณฑ์เป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ และเด็กๆ สามารถมีจิตสำนึกได้จากการเข้าชมการแสดงต่างๆ ที่ทางพิพิธภัณฑ์จัดขึ้น
