ในห้วงหลายเดือนที่ผ่านมา มีการเคลื่อนไหวในวงการอำนาจจีนอย่างคึกคัก เพื่อนำไปสู่การเปลี่ยนถ่ายอำนาจสูงสุดในปลายปีหน้า
พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้แถลงเป็นทางการแล้วว่า จะเปิดประชุมสมัชชาพรรคครั้งที่ 18 ในครึ่งหลังปีหน้า ซึ่งน่าจะเป็นช่วงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน ดังเช่นที่เคยมีมาแล้วในครั้งก่อนๆ
ความสำคัญของการประชุมสมัชชาพรรค อยู่ตรงที่ผู้แทนพรรคจากองค์กรพรรคทุกระดับทั่วประเทศ จะทำหน้าที่เลือกตั้งคณะกรรมการกลางชุดใหม่ และคณะกรรมการกลางชุดใหม่นี้ จะทำหน้าที่เลือกตั้งคณะกรรมการกรมการเมือง และเลขาธิการใหญ่พรรค ซึ่งจะประกอบเข้าเป็นแกนนำพรรครุ่นใหม่ นำการบริหารประเทศต่อไป
ในทางปฏิบัติจะมีอยู่หลายขั้นตอน ตามกฎระเบียบที่ตราไว้ในธรรมนูญหรือระเบียบการพรรค เช่น ครั้งนี้ได้กำหนดไว้ว่า ให้เลือกตั้งผู้แทนสมาชิกพรรคทั่วประเทศ 2,270 คน จากจำนวนสมาชิกพรรคราว 80 ล้านคน
ทั้งนี้ การเลือกตั้งแบ่งเป็นสองช่วงเริ่มตั้งแต่ต้นปี 2011 ถึงเดือนสิงหาคม เป็นช่วงแรก ดำเนินการเลือกตั้งในระดับอำเภอลงไป โดยการเลือกตั้งคณะกรรมการพรรคชุดใหม่เข้าแทนที่ชุดเก่า ซึ่งได้กระทำการสำเร็จเรียบร้อยไปแล้ว ที่เหลือในระดับมณฑลและกระทรวง จะมีการเลือกตั้งเปลี่ยนแปลงตัวบุคคลในคณะกรรมการพรรค โดยยึดตามข้อกำหนดในด้านคุณสมบัติต่างๆ เป็นมาตรฐาน จนถึงกลางปีหน้าก็จะเสร็จสิ้นสมบูรณ์
นั่นหมายถึงว่า ในที่ประชุมสมัชชาพรรคครั้งที่ 18 พรรคคอมมิวนิสต์จีนจะมี “เลือดใหม่” เป็นองค์ประกอบสำคัญ
เลือดใหม่หมายเลขหนึ่ง ก็คือนายสีจิ้นผิง ซึ่งจะก้าวขึ้นรับตำแหน่งเลขาธิการใหญ่พรรคต่อจากนายหูจิ่นเทา
นายสีจิ้นผิง ได้ก้าวขึ้นมานั่งรออยู่ในตำแหน่งรองในพรรคตั้งแต่การประชุมสมัชชาใหญ่พรรคครั้งที่ 17 เมื่อปี 2007 ซึ่ง จะได้รับตำแหน่งประธานประเทศหรือประธานาธิบดี อย่างเป็นทางการอีกทีในการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ ในต้นปี 2013
ส่วนนายกรัฐมนตรี ก็จะเป็นนายหลี่เค่อเฉียงซึ่งปัจจุบันทำงานอยู่ในตำแหน่งรองนายกฯ รับช่วงต่อจากนายเวินเจียเป่า
นี่คือการเมืองตามระบบ “ประชาธิปไตย” แบบจีน
นั่นคือ การถ่ายโอนอำนาจดำเนินไปอย่างเป็นขั้นตอน ด้วยระบบการเลือกตั้งภายในพรรคคอมมิวนิสต์จีน เป็นเบื้องต้น เพื่อคัดสรรบุคลากรของพรรคเข้าสู่โครงข่ายอำนาจภายในพรรค ซึ่งเชื่อมต่อกับโครงข่ายอำนาจบริหารประเทศ เช่น สภาผู้แทนประชาชนที่ทำหน้าที่นิติบัญญัติ แต่งตั้งกลไกบริหารประเทศ เช่น คณะรัฐมนตรีและประธานประเทศซึ่งก็คือประธานาธิบดี เป็นต้น
การได้มาซึ่งสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีน ที่จะเข้าร่วมประชุมระดับชาติในต้นปี 2013 ได้ดำเนินมาแล้วเป็นลำดับ โดยการเลือกตั้งผู้แทนในระดับอำเภอลงไป ซึ่งได้ดำเนินมาแล้วตั้งแต่ต้นปีนี้
นี่คือ กระบวนการเลือกตั้งทางการเมือง ทั้งการเลือกตั้งภายในพรรคและการเลือกตั้งของประชาชนทั่วไป ที่ดำเนินไปภายในห้วงระยะเวลาที่ค่อนข้างยาวนาน โดยการเลือกตั้งแต่ละแห่งแต่ละที่ จะไม่ตรงกัน แล้วแต่การกำหนดของคณะกรรมการการเลือกตั้งในแต่ละเขต ตั้งแต่ระดับอำเภอลงไป จนกระทั่งขึ้นไปถึงระดับมณฑลและกระทรวง
ระบบเลือกตั้งของจีน ทั้งในพรรคและนอกพรรค มีความสลับซับซ้อนที่คนทั่วไปยากจะเข้าใจ นักรัฐศาสตร์ไทย น่าจะให้ความสำคัญ ทำการศึกษาวิจัย แล้วนำมาปรับใช้กับประเทศไทยบ้าง ก็จะดี
เพราะหลักสำคัญของการเลือกตั้งของจีน อยู่ที่การคัดกรองบุคลากรดีเด่น ที่พิสูจน์แล้วว่า ดีจริงเก่งจริง มารับผิดชอบบ้านเมือง และชีวิตของประชาชน ผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งเขาเข้ามา
ในทัศนะของผู้เขียน เห็นว่า กระบวนการเลือกตั้งของจีน ให้หลักประกันที่จะได้ “คนเก่ง คนดี” มากกว่าวิธีการเลือกตั้งแบบ “เอาเงินเป็นใหญ่” ของเรา
พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้แถลงเป็นทางการแล้วว่า จะเปิดประชุมสมัชชาพรรคครั้งที่ 18 ในครึ่งหลังปีหน้า ซึ่งน่าจะเป็นช่วงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน ดังเช่นที่เคยมีมาแล้วในครั้งก่อนๆ
ความสำคัญของการประชุมสมัชชาพรรค อยู่ตรงที่ผู้แทนพรรคจากองค์กรพรรคทุกระดับทั่วประเทศ จะทำหน้าที่เลือกตั้งคณะกรรมการกลางชุดใหม่ และคณะกรรมการกลางชุดใหม่นี้ จะทำหน้าที่เลือกตั้งคณะกรรมการกรมการเมือง และเลขาธิการใหญ่พรรค ซึ่งจะประกอบเข้าเป็นแกนนำพรรครุ่นใหม่ นำการบริหารประเทศต่อไป
ในทางปฏิบัติจะมีอยู่หลายขั้นตอน ตามกฎระเบียบที่ตราไว้ในธรรมนูญหรือระเบียบการพรรค เช่น ครั้งนี้ได้กำหนดไว้ว่า ให้เลือกตั้งผู้แทนสมาชิกพรรคทั่วประเทศ 2,270 คน จากจำนวนสมาชิกพรรคราว 80 ล้านคน
ทั้งนี้ การเลือกตั้งแบ่งเป็นสองช่วงเริ่มตั้งแต่ต้นปี 2011 ถึงเดือนสิงหาคม เป็นช่วงแรก ดำเนินการเลือกตั้งในระดับอำเภอลงไป โดยการเลือกตั้งคณะกรรมการพรรคชุดใหม่เข้าแทนที่ชุดเก่า ซึ่งได้กระทำการสำเร็จเรียบร้อยไปแล้ว ที่เหลือในระดับมณฑลและกระทรวง จะมีการเลือกตั้งเปลี่ยนแปลงตัวบุคคลในคณะกรรมการพรรค โดยยึดตามข้อกำหนดในด้านคุณสมบัติต่างๆ เป็นมาตรฐาน จนถึงกลางปีหน้าก็จะเสร็จสิ้นสมบูรณ์
นั่นหมายถึงว่า ในที่ประชุมสมัชชาพรรคครั้งที่ 18 พรรคคอมมิวนิสต์จีนจะมี “เลือดใหม่” เป็นองค์ประกอบสำคัญ
เลือดใหม่หมายเลขหนึ่ง ก็คือนายสีจิ้นผิง ซึ่งจะก้าวขึ้นรับตำแหน่งเลขาธิการใหญ่พรรคต่อจากนายหูจิ่นเทา
นายสีจิ้นผิง ได้ก้าวขึ้นมานั่งรออยู่ในตำแหน่งรองในพรรคตั้งแต่การประชุมสมัชชาใหญ่พรรคครั้งที่ 17 เมื่อปี 2007 ซึ่ง จะได้รับตำแหน่งประธานประเทศหรือประธานาธิบดี อย่างเป็นทางการอีกทีในการประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ ในต้นปี 2013
ส่วนนายกรัฐมนตรี ก็จะเป็นนายหลี่เค่อเฉียงซึ่งปัจจุบันทำงานอยู่ในตำแหน่งรองนายกฯ รับช่วงต่อจากนายเวินเจียเป่า
นี่คือการเมืองตามระบบ “ประชาธิปไตย” แบบจีน
นั่นคือ การถ่ายโอนอำนาจดำเนินไปอย่างเป็นขั้นตอน ด้วยระบบการเลือกตั้งภายในพรรคคอมมิวนิสต์จีน เป็นเบื้องต้น เพื่อคัดสรรบุคลากรของพรรคเข้าสู่โครงข่ายอำนาจภายในพรรค ซึ่งเชื่อมต่อกับโครงข่ายอำนาจบริหารประเทศ เช่น สภาผู้แทนประชาชนที่ทำหน้าที่นิติบัญญัติ แต่งตั้งกลไกบริหารประเทศ เช่น คณะรัฐมนตรีและประธานประเทศซึ่งก็คือประธานาธิบดี เป็นต้น
การได้มาซึ่งสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีน ที่จะเข้าร่วมประชุมระดับชาติในต้นปี 2013 ได้ดำเนินมาแล้วเป็นลำดับ โดยการเลือกตั้งผู้แทนในระดับอำเภอลงไป ซึ่งได้ดำเนินมาแล้วตั้งแต่ต้นปีนี้
นี่คือ กระบวนการเลือกตั้งทางการเมือง ทั้งการเลือกตั้งภายในพรรคและการเลือกตั้งของประชาชนทั่วไป ที่ดำเนินไปภายในห้วงระยะเวลาที่ค่อนข้างยาวนาน โดยการเลือกตั้งแต่ละแห่งแต่ละที่ จะไม่ตรงกัน แล้วแต่การกำหนดของคณะกรรมการการเลือกตั้งในแต่ละเขต ตั้งแต่ระดับอำเภอลงไป จนกระทั่งขึ้นไปถึงระดับมณฑลและกระทรวง
ระบบเลือกตั้งของจีน ทั้งในพรรคและนอกพรรค มีความสลับซับซ้อนที่คนทั่วไปยากจะเข้าใจ นักรัฐศาสตร์ไทย น่าจะให้ความสำคัญ ทำการศึกษาวิจัย แล้วนำมาปรับใช้กับประเทศไทยบ้าง ก็จะดี
เพราะหลักสำคัญของการเลือกตั้งของจีน อยู่ที่การคัดกรองบุคลากรดีเด่น ที่พิสูจน์แล้วว่า ดีจริงเก่งจริง มารับผิดชอบบ้านเมือง และชีวิตของประชาชน ผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งเขาเข้ามา
ในทัศนะของผู้เขียน เห็นว่า กระบวนการเลือกตั้งของจีน ให้หลักประกันที่จะได้ “คนเก่ง คนดี” มากกว่าวิธีการเลือกตั้งแบบ “เอาเงินเป็นใหญ่” ของเรา
