รอยเตอร์ – ยาสุโอะ ฟุคุดะ นายกรัฐมนตรีผู้ไม่เป็นที่นิยมของประชาชนญี่ปุ่น ประกาศลาออกจากตำแหน่งแล้วเมื่อคืนวานนี้(1) โดยให้เหตุผลว่าเป็นความพยายามที่จะคลี่คลายสภาพตีบตันไร้ทางออกทางการเมือง นับเป็นผู้นำรัฐบาลคนที่สองของแดนอาทิตย์อุทัย ที่ต้องอำลาเก้าอี้อย่างกะทันหันในชั่วเวลาไม่ถึง 1 ปี
ฟุคุดะ ซึ่งเวลานี้มีอายุ 72 ปี ต้องต่อสู้รับมือกับรัฐสภาที่แตกแยกหนัก โดยที่พวกพรรคฝ่ายค้านครองเสียงข้างมากในสภาสูง ซึ่งแม้มีอำนาจน้อยกว่าสภาล่างมาก แต่ก็สามารถชะลอการผ่านกฎหมาย ตลอดจนสกัดกั้นการแต่งตั้งผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญๆ ในขณะที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังเซถลาและทำท่าจะจมลงสู่ภาวะถดถอย
“ถ้าเราต้องการที่จะจัดลำดับความสำคัญเพื่อทำให้ประชาชนมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น นั่นย่อมไม่สามารถที่จะปล่อยให้เกิดสุญญากาศทางการเมือง สืบเนื่องจากการต่อรองทางการเมือง หรือปล่อยให้มีการขาดวิ่นของนโยบายต่างๆ ได้ เราจึงจำเป็นจะต้องมีทีมใหม่ที่เข้ามาดำเนินนโยบายต่างๆ” ฟุคุดะกล่าวในการแถลงข่าวอำลาเก้าอี้
“ผมคิดว่าเป็นการดีกว่าที่จะให้คนอื่นๆ เข้ามาทำงานนี้แทนผม”
บุคคลที่เป็นตัวเก็งอันดับหนึ่งซึ่งคาดหมายกันว่าจะขึ้นสืบทอดตำแหน่งหัวหน้าพรรคลิเบอรัล เดโมแครติก ปาร์ตี้ (แอลดีพี) แกนนำรัฐบาลผสม และนั่งเก้าอี้นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น สืบแทนฟุคุดะ ได้แก่ ทาโร อาโซะ อดีตรัฐมนตรีต่างประเทศปากกล้าและมีแนวทางเอียงขวา ซึ่งเวลานี้ดำรงตำแหน่งเลขาธิการพรรคแอลดีพี
มีเสียงคาดเดากันมากอยู่แล้วว่า ฟุคุดะซึ่งไม่เป็นที่นิยมของประชาชนคงจะถูกแอลดีพีเปลี่ยนตัว ก่อนหน้าการเลือกตั้งสภาล่างซึ่งจะต้องจัดขึ้นภายในเดือนกันยายนปีหน้า
หลังการประกาศลาออกแบบเซอร์ไพรซ์ของฟุคุดะคราวนี้ ปรากฏว่าค่าเงินเยนอ่อนวูบ โดยเงิน 1 ดอลลาร์สหรัฐฯสามารถแลกได้มากกว่า 108 เยน ขณะที่ 1 ยูโรแลกได้ 158 เยน ในวันที่การซื้อขายค่อนข้างเบาบาง เนื่องจากเป็นวันหยุดของสหรัฐฯ
“ตลาดไม่ชอบความไม่แน่นอนทางการเมือง และนี่ก็ตกอยู่ในข่ายดังกล่าวอย่างชัดเจน โดยภาพรวมจึงไม่ได้ช่วยอะไรเลย ถึงแม้จริงๆ แล้วเขาไม่ได้เป็นที่นิยมชมชอบของประชาชนก็ตาม” เจอรามี สเตรตช์ นักยุทธศาสตร์ตลาดการเงิน แห่งธนาคารราโบแบงก์ สาขาลอนดอนให้ความเห็น
การลาออกของฟุคุดะไม่ได้หมายความว่าจะต้องมีการเลือกตั้งโดยอัตโนมัติ ทั้งนี้หัวหน้าคนใหม่ของพรรคแอลดีพี เพียงแต่ต้องได้รับความไว้วางใจจากเสียงเกินกึ่งหนึ่งในสภาล่าง ซึ่งเวลานี้พวกพรรคร่วมรัฐบาลมีเสียงเกินพอในเรื่องนี้อยู่แล้ว
ฟุคุดะที่จัดเป็นพวกอนุรักษนิยมสายปานกลาง และมุ่งมั่นให้ญี่ปุ่นมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพวกเพื่อนบ้านในเอเชียรวมทั้งจีน ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเมื่อเดือนกันยายนปีที่แล้ว ภายหลัง ชินโซ อาเบะ นายกรัฐมนตรีคนก่อนหน้าเขาประกาศลาออกอย่างกะทันหัน หลังนั่งเก้าอี้มาได้เพียง 1 ปี
“นี่เป็นนายกรัฐมนตรี 2 คนติดต่อกันทีเดียว ... สุญญากาศทางการเมืองที่เกิดขึ้นมาจะต้องคงอยู่ไปอีกอย่างน้อย 2 อาทิตย์ และคงจะยืดยาวไปถึง 1 เดือนมากกว่า ตลอดช่วงเวลานี้จะทำอะไรไม่ได้เลย และมีความเป็นไปได้มากว่าจะมีแรงกดดันให้แอลดีพีจัดการเลือกตั้งอย่างเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้” โคอิชิ นาคาโนะ ศาสตราจารย์ด้านรัฐศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยโซเฟีย ให้ความเห็น
“แน่นอนทีเดียว่า นี่ไม่ใช่สิ่งที่สามารถให้อภัยได้เลย มันเป็นสิ่งที่ไม่เคยได้ยินได้ฟังกันมาก่อน แม้กระทั่งเมื่อวัดจากมาตรฐานของญี่ปุ่น” เขากล่าวต่อ
พวกนักวิเคราะห์อีกหลายรายก็ชี้ว่า การลาออกของฟุคุดะมีแต่จะสร้างสุญญากาศทางการเมืองที่ตัวเขาบอกว่าต้องการหลีกเลี่ยง ขณะที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังทำท่าจะจมลงสู่ภาวะถดถอย
ฟุคุดะ ซึ่งเวลานี้มีอายุ 72 ปี ต้องต่อสู้รับมือกับรัฐสภาที่แตกแยกหนัก โดยที่พวกพรรคฝ่ายค้านครองเสียงข้างมากในสภาสูง ซึ่งแม้มีอำนาจน้อยกว่าสภาล่างมาก แต่ก็สามารถชะลอการผ่านกฎหมาย ตลอดจนสกัดกั้นการแต่งตั้งผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญๆ ในขณะที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังเซถลาและทำท่าจะจมลงสู่ภาวะถดถอย
“ถ้าเราต้องการที่จะจัดลำดับความสำคัญเพื่อทำให้ประชาชนมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น นั่นย่อมไม่สามารถที่จะปล่อยให้เกิดสุญญากาศทางการเมือง สืบเนื่องจากการต่อรองทางการเมือง หรือปล่อยให้มีการขาดวิ่นของนโยบายต่างๆ ได้ เราจึงจำเป็นจะต้องมีทีมใหม่ที่เข้ามาดำเนินนโยบายต่างๆ” ฟุคุดะกล่าวในการแถลงข่าวอำลาเก้าอี้
“ผมคิดว่าเป็นการดีกว่าที่จะให้คนอื่นๆ เข้ามาทำงานนี้แทนผม”
บุคคลที่เป็นตัวเก็งอันดับหนึ่งซึ่งคาดหมายกันว่าจะขึ้นสืบทอดตำแหน่งหัวหน้าพรรคลิเบอรัล เดโมแครติก ปาร์ตี้ (แอลดีพี) แกนนำรัฐบาลผสม และนั่งเก้าอี้นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น สืบแทนฟุคุดะ ได้แก่ ทาโร อาโซะ อดีตรัฐมนตรีต่างประเทศปากกล้าและมีแนวทางเอียงขวา ซึ่งเวลานี้ดำรงตำแหน่งเลขาธิการพรรคแอลดีพี
มีเสียงคาดเดากันมากอยู่แล้วว่า ฟุคุดะซึ่งไม่เป็นที่นิยมของประชาชนคงจะถูกแอลดีพีเปลี่ยนตัว ก่อนหน้าการเลือกตั้งสภาล่างซึ่งจะต้องจัดขึ้นภายในเดือนกันยายนปีหน้า
หลังการประกาศลาออกแบบเซอร์ไพรซ์ของฟุคุดะคราวนี้ ปรากฏว่าค่าเงินเยนอ่อนวูบ โดยเงิน 1 ดอลลาร์สหรัฐฯสามารถแลกได้มากกว่า 108 เยน ขณะที่ 1 ยูโรแลกได้ 158 เยน ในวันที่การซื้อขายค่อนข้างเบาบาง เนื่องจากเป็นวันหยุดของสหรัฐฯ
“ตลาดไม่ชอบความไม่แน่นอนทางการเมือง และนี่ก็ตกอยู่ในข่ายดังกล่าวอย่างชัดเจน โดยภาพรวมจึงไม่ได้ช่วยอะไรเลย ถึงแม้จริงๆ แล้วเขาไม่ได้เป็นที่นิยมชมชอบของประชาชนก็ตาม” เจอรามี สเตรตช์ นักยุทธศาสตร์ตลาดการเงิน แห่งธนาคารราโบแบงก์ สาขาลอนดอนให้ความเห็น
การลาออกของฟุคุดะไม่ได้หมายความว่าจะต้องมีการเลือกตั้งโดยอัตโนมัติ ทั้งนี้หัวหน้าคนใหม่ของพรรคแอลดีพี เพียงแต่ต้องได้รับความไว้วางใจจากเสียงเกินกึ่งหนึ่งในสภาล่าง ซึ่งเวลานี้พวกพรรคร่วมรัฐบาลมีเสียงเกินพอในเรื่องนี้อยู่แล้ว
ฟุคุดะที่จัดเป็นพวกอนุรักษนิยมสายปานกลาง และมุ่งมั่นให้ญี่ปุ่นมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพวกเพื่อนบ้านในเอเชียรวมทั้งจีน ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเมื่อเดือนกันยายนปีที่แล้ว ภายหลัง ชินโซ อาเบะ นายกรัฐมนตรีคนก่อนหน้าเขาประกาศลาออกอย่างกะทันหัน หลังนั่งเก้าอี้มาได้เพียง 1 ปี
“นี่เป็นนายกรัฐมนตรี 2 คนติดต่อกันทีเดียว ... สุญญากาศทางการเมืองที่เกิดขึ้นมาจะต้องคงอยู่ไปอีกอย่างน้อย 2 อาทิตย์ และคงจะยืดยาวไปถึง 1 เดือนมากกว่า ตลอดช่วงเวลานี้จะทำอะไรไม่ได้เลย และมีความเป็นไปได้มากว่าจะมีแรงกดดันให้แอลดีพีจัดการเลือกตั้งอย่างเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้” โคอิชิ นาคาโนะ ศาสตราจารย์ด้านรัฐศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยโซเฟีย ให้ความเห็น
“แน่นอนทีเดียว่า นี่ไม่ใช่สิ่งที่สามารถให้อภัยได้เลย มันเป็นสิ่งที่ไม่เคยได้ยินได้ฟังกันมาก่อน แม้กระทั่งเมื่อวัดจากมาตรฐานของญี่ปุ่น” เขากล่าวต่อ
พวกนักวิเคราะห์อีกหลายรายก็ชี้ว่า การลาออกของฟุคุดะมีแต่จะสร้างสุญญากาศทางการเมืองที่ตัวเขาบอกว่าต้องการหลีกเลี่ยง ขณะที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังทำท่าจะจมลงสู่ภาวะถดถอย
