จำได้ว่า ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เคยเล่าว่า หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ข้าราชการไปถามชาวบ้านว่า รัฐธรรมนูญ คืออะไร ชาวบ้านตอบว่า รัฐธรรมนูญคือ ลูกพระยาพหลฯ
สะท้อนว่า การเปลี่ยนแปลงการปกครองในยุค 2475 นั้น เกิดขึ้นท่ามกลางความไม่พร้อมของประชาชนที่ยังไม่เข้าใจในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย คณะราษฎรที่เข้ามายึดอำนาจเปลี่ยนแปลงการปกครองก็ตระหนักในเรื่องนี้ พวกเขาจึงยังไม่ได้ให้อำนาจกับประชาชนอย่างแท้จริง อำนาจจึงเพียงเปลี่ยนจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาอยู่มือของทหารและข้าราชการที่เป็นคณะผู้ก่อการเท่านั้นเอง
จากการเปลี่ยนการปกครอง 2475 ทำให้ประชาชนเข้าใจว่า ระบอบประชาธิปไตยกับรัฐธรรมนูญ เป็นส่วนหนึ่งที่เกี่ยวข้องกัน ถ้าเป็นประชาธิปไตยต้องมีรัฐธรรมนูญ ถ้าไม่มีรัฐธรรมนูญไม่เป็นประชาธิปไตย กระทั่งเข้าใจว่า นักการเมืองเมื่อเข้าสู่อำนาจตามวิถีทางของระบอบประชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญแล้วจะใช้อำนาจอย่างไม่ชอบธรรมอย่างไรก็ได้
เช่นที่เราก็มักจะได้ยินนักการเมืองพรรคไทยรักไทย และพรรคพลังประชาชนกล่าวอ้างเสมอว่า เขามีอำนาจเพราะมาระบอบประชาธิปไตย โดยไม่ใส่ “ความชอบธรรม” ของการใช้อำนาจ ซึ่งต้องมีขอบเขตด้วย
จากพฤติกรรมที่ไม่คำนึงถึงความชอบธรรมของการใช้อำนาจนี้เอง ที่ทำให้มีการกล่าวว่า เราไม่จำเป็นต้องมีรัฐธรรมนูญก็ได้ ถ้านักการเมืองมีสำนึกรู้ผิดชอบชั่วดี ไม่ฉ้อฉล คอร์รัปชัน โกงกินประเทศ ทำให้เมื่อมีเสียงเรียกร้องให้แก้ไขรัฐธรรมนูญและปฏิรูปการเมืองแล้ว ก็อดจะตั้งคำถามไม่ได้ว่า การแก้ไขรัฐธรรมนูญหรือการปฏิรูปการเมืองเป็นทางออกเดียวที่จะแก้ปัญหาของประเทศ หรือว่า แท้จริงแล้วต้องแก้ปัญหาที่ตัวนักการเมืองกันแน่
เพราะไม่ว่ารัฐธรรมนูญจะถูกออกแบบไว้ดีอย่างไร ก็สามารถถูกนักการเมืองที่ฉ้อฉลทำลายหลักการที่ดีที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว้ได้ การออกแบบรัฐธรรมนูญ 2540 โดยการสร้าง ระบบรัฐสภาที่มี Strong Prime Minister จึงถูกนักการเมืองที่ฉ้อฉลใช้ระบบการเมืองที่รัฐธรรมนูญออกแบบไว้เป็นช่องทางสร้างระบบเผด็จการโดยรัฐสภาขึ้นมา
เพราะพรรคไทยรักไทยและพรรคพลังประชาชนไม่ใช่ลักษณะพรรคมวลชนที่มีโครงสร้างการบริหารเป็นประชาธิปไตย แต่เป็นลักษณะพรรคนายทุน การเข้ามาสู่อำนาจกลายเป็นธุรกิจการเมือง พวกเขาจึงต้องการผูกขาดอำนาจ เหมือนการประสบความสำเร็จทางธุรกิจจากสัมปทานผูกขาด
ภายใต้รัฐธรรมนูญ 2540 เราจึงเห็นนายทุนพรรคใช้อำนาจเงินกวาดต้อนพรรคเล็กให้ยุบรวม ซื้อวุฒิสมาชิกมาเป็นพวก แทรกแซงองค์กรอิสระ คอร์รัปชันเชิงนโยบายด้วยผลประโยชน์ทับซ้อน จนระบอบประชาธิปไตยกลายเป็นระบอบเผด็จการทุนนิยมสามานย์ที่ประชาชนลุกขึ้นมาขับไล่ แต่ถูกทหารชิงโค่นล้มรัฐบาลที่ฉ้อฉลนี้ลงไปเสียก่อน
ดังนั้น รัฐธรรมนูญ 2550 จึงถูกออกแบบเพื่อป้องกันการใช้อำนาจที่ฉ้อฉลของนายทุนนักการเมืองที่เข้าสู่อำนาจ นี่อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้ฝ่ายคัดค้านรัฐธรรมนูญบอกว่า รัฐธรรมนูญฉบับนี้ออกแบบเพื่อต่อต้านคนแบบทักษิณ และให้สิทธิเสรีภาพของประชาชนในการตรวจสอบการทำงานของนักการเมืองมากขึ้นกว่าเดิม
การที่รัฐธรรมนูญป้องกันไม่ให้คนที่เข้ามาใช้อำนาจอย่างฉ้อฉลได้อีก และให้อำนาจประชาชนในการตรวจสอบนักการเมืองมากขึ้นกว่าเดิมแล้วนี่เอง ที่ทำให้นักการเมืองที่ไม่คำนึงถึงความชอบธรรมในการใช้อำนาจไม่อาจยอมรับได้ พวกเขาจึงต้องใช้อำนาจที่อ้างว่า มาจากระบอบประชาธิปไตยเขียนรัฐธรรมนูญตามที่ตัวเองต้องการ
แต่คำถามก็คือ ว่า การอ้างว่า มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยจะใช้อำนาจอย่างไรก็ได้เช่นนั้นจริงๆ หรือ
ผมจำได้ว่า ในสมัยรัฐบาลชวน ที่ตั้งคณะกรรมการพัฒนาประชาธิปไตย (คพป.) ขึ้นมาเพื่อศึกษาแนวทางการแก้รัฐธรรมนูญและปฏิรูปการเมือง ตามแนวทางรัฐธรรมนูญนิยมเพื่อแก้ปัญหาประเทศ โดยไม่ได้มอบหมายให้รัฐสภาเข้ามาดำเนินการเอง ก็เพราะเห็นว่า ส.ส.มีส่วนได้ส่วนเสียในผลประโยชน์ของการแก้ไขหรือไม่แก้ไขรัฐธรรมนูญในระบบเดิมจึงไม่ควรชี้ขาดหรือแก้ไขรัฐธรรมนูญด้วยตัวเอง แต่แนวทางนี้ยังไม่ประสบความสำเร็จเพราะรัฐบาลชวนพ้นจากตำแหน่งเสียก่อน และมาสำเร็จในรัฐบาลบรรหาร จนกลายเป็นรัฐธรรมนูญ 2540
แต่เมื่อพรรคพลังประชาชนซึ่งทำผิดมาตรา 237 ซึ่งอาจนำไปสู่การยุบพรรค และคดีความของทักษิณที่กำลังขึ้นสู่การพิจารณาของศาล ที่ผูกมัดการทำงานของ คตส.ไว้กับมาตรา 309 พรรคพลังประชาชนกลับเร่งรีบรวบรัดเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ โดยอ้างว่าตัวเองมีความชอบธรรมเพราะมาจากการเลือกตั้งของประชาชนส่วนใหญ่
โดยไม่ได้คำนึงว่า เสียงข้างมากที่พรรคพลังประชาชนมีอยู่นั้นคือ 12 ล้านเสียง ที่ประชาชนทั่วประเทศเลือกพรรคพลังประชาชน ในขณะที่รัฐธรรมนูญฉบับนี้ผ่านการลงประชามติของประชาชนถึง 14 ล้านเสียง
โดยไม่คำนึงว่า การกระทำเช่นนั้นอาจขัดกับรัฐธรรมนูญ มาตรา 122 “สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาย่อมเป็นผู้แทนปวงชนชาวไทย โดยไม่อยู่ในความผูกมัดแห่งอาณัติ มอบหมาย หรือความครอบงำใดๆ และต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประโยชน์ส่วนรวมของปวงชนชาวไทย โดยปราศจากการขัดกันแห่งผลประโยชน์”
สมัคร สุนทรเวช บอกว่า ถือว่า ส.ส.นั้นได้รับเลือกมาเป็นผู้แทนประชาชน โดยเสียงข้างมากเลือกเข้ามา เมื่อเลือกตั้งเข้ามาแล้ว จะทำอะไรต้องกลับไปถามประชาชนอีก อย่างนี้แล้วจะเลือกตั้งกันทำไม เขาเลือกตัวแทนมาทำหน้าที่ 4 ปี
“การแก้ไขรัฐธรรมนูญไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง ทำเพื่อประเทศชาติ และอนาคตการเมืองข้างหน้า” สมัครบอก
“ศักดินาใหม่” จักรภพ เพ็ญแข บอกว่า การแก้รัฐธรรมนูญไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง หรือแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าเพื่อให้ผ่านพ้นคดียุบพรรค แต่ต้องการแก้ไขเพื่อให้บ้านเมืองเป็นประชาธิปไตยมากขึ้น
“นายใหญ่” ทักษิณ ตอบคำถามเรื่องแก้รัฐธรรมนูญว่า อะไรก็แล้วแต่ที่เป็นระบอบประชาธิปไตยดีที่สุดการทำให้เป็นประชาธิปไตยมากๆ ดีที่สุด
แต่ไม่ว่าจะอ้างการแก้รัฐธรรมนูญครั้งนี้ต่อประชาชนอย่างไร และสื่อมวลชนบางคนพลอยพยักชี้นำว่า พรรคพลังประชาชนมีความชอบธรรมที่จะแก้รัฐธรรมนูญก็ตาม ก็ไม่อาจตบตาประชาชนได้ว่า ความพยายามเร่งรีบรวบรัดเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญก็เพราะคดีความของทักษิณกำลังถูกเวลาบีบรัดรอวันขึ้นสู่การพิจารณาของศาลมากกว่าสิ่งอื่นใด
ดังนั้นไม่เพียงแต่ต้องลบล้างตัดตอนมาตรา 309 เพื่อล้มการทำงานของ คตส.เท่านั้น การแก้รัฐธรรมนูญครั้งนี้จึงต้องล้ม ป.ป.ช.ด้วย เพราะแม้ว่า คตส.ต้องล้มไปเพราะการแก้ไขรัฐธรรมนูญ คดีความจะถูกโอนไปที่ ป.ป.ช.ซึ่งมีความเกี่ยวข้องต่อเนื่องกันอยู่ ดังนั้นจึงต้องเปลี่ยนตัว ป.ป.ช.เสียใหม่ และจัดการกับ กกต.ที่ทำให้พรรคพลังประชาชนถูกวิบากกรรมยุบพรรคลงในเวลาเดียวกัน
ปัญหาและวิกฤตของประเทศจึงเกิดขึ้นจากคนเพียงคนเดียว จนต้องเร่งรัดแก้ไขรัฐธรรมนูญ พร้อมๆ กับเดินสายไถ่บาป 99 วัด เพื่อล้มล้างบุญกรรมที่ทำเอาไว้.
สะท้อนว่า การเปลี่ยนแปลงการปกครองในยุค 2475 นั้น เกิดขึ้นท่ามกลางความไม่พร้อมของประชาชนที่ยังไม่เข้าใจในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย คณะราษฎรที่เข้ามายึดอำนาจเปลี่ยนแปลงการปกครองก็ตระหนักในเรื่องนี้ พวกเขาจึงยังไม่ได้ให้อำนาจกับประชาชนอย่างแท้จริง อำนาจจึงเพียงเปลี่ยนจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาอยู่มือของทหารและข้าราชการที่เป็นคณะผู้ก่อการเท่านั้นเอง
จากการเปลี่ยนการปกครอง 2475 ทำให้ประชาชนเข้าใจว่า ระบอบประชาธิปไตยกับรัฐธรรมนูญ เป็นส่วนหนึ่งที่เกี่ยวข้องกัน ถ้าเป็นประชาธิปไตยต้องมีรัฐธรรมนูญ ถ้าไม่มีรัฐธรรมนูญไม่เป็นประชาธิปไตย กระทั่งเข้าใจว่า นักการเมืองเมื่อเข้าสู่อำนาจตามวิถีทางของระบอบประชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญแล้วจะใช้อำนาจอย่างไม่ชอบธรรมอย่างไรก็ได้
เช่นที่เราก็มักจะได้ยินนักการเมืองพรรคไทยรักไทย และพรรคพลังประชาชนกล่าวอ้างเสมอว่า เขามีอำนาจเพราะมาระบอบประชาธิปไตย โดยไม่ใส่ “ความชอบธรรม” ของการใช้อำนาจ ซึ่งต้องมีขอบเขตด้วย
จากพฤติกรรมที่ไม่คำนึงถึงความชอบธรรมของการใช้อำนาจนี้เอง ที่ทำให้มีการกล่าวว่า เราไม่จำเป็นต้องมีรัฐธรรมนูญก็ได้ ถ้านักการเมืองมีสำนึกรู้ผิดชอบชั่วดี ไม่ฉ้อฉล คอร์รัปชัน โกงกินประเทศ ทำให้เมื่อมีเสียงเรียกร้องให้แก้ไขรัฐธรรมนูญและปฏิรูปการเมืองแล้ว ก็อดจะตั้งคำถามไม่ได้ว่า การแก้ไขรัฐธรรมนูญหรือการปฏิรูปการเมืองเป็นทางออกเดียวที่จะแก้ปัญหาของประเทศ หรือว่า แท้จริงแล้วต้องแก้ปัญหาที่ตัวนักการเมืองกันแน่
เพราะไม่ว่ารัฐธรรมนูญจะถูกออกแบบไว้ดีอย่างไร ก็สามารถถูกนักการเมืองที่ฉ้อฉลทำลายหลักการที่ดีที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว้ได้ การออกแบบรัฐธรรมนูญ 2540 โดยการสร้าง ระบบรัฐสภาที่มี Strong Prime Minister จึงถูกนักการเมืองที่ฉ้อฉลใช้ระบบการเมืองที่รัฐธรรมนูญออกแบบไว้เป็นช่องทางสร้างระบบเผด็จการโดยรัฐสภาขึ้นมา
เพราะพรรคไทยรักไทยและพรรคพลังประชาชนไม่ใช่ลักษณะพรรคมวลชนที่มีโครงสร้างการบริหารเป็นประชาธิปไตย แต่เป็นลักษณะพรรคนายทุน การเข้ามาสู่อำนาจกลายเป็นธุรกิจการเมือง พวกเขาจึงต้องการผูกขาดอำนาจ เหมือนการประสบความสำเร็จทางธุรกิจจากสัมปทานผูกขาด
ภายใต้รัฐธรรมนูญ 2540 เราจึงเห็นนายทุนพรรคใช้อำนาจเงินกวาดต้อนพรรคเล็กให้ยุบรวม ซื้อวุฒิสมาชิกมาเป็นพวก แทรกแซงองค์กรอิสระ คอร์รัปชันเชิงนโยบายด้วยผลประโยชน์ทับซ้อน จนระบอบประชาธิปไตยกลายเป็นระบอบเผด็จการทุนนิยมสามานย์ที่ประชาชนลุกขึ้นมาขับไล่ แต่ถูกทหารชิงโค่นล้มรัฐบาลที่ฉ้อฉลนี้ลงไปเสียก่อน
ดังนั้น รัฐธรรมนูญ 2550 จึงถูกออกแบบเพื่อป้องกันการใช้อำนาจที่ฉ้อฉลของนายทุนนักการเมืองที่เข้าสู่อำนาจ นี่อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้ฝ่ายคัดค้านรัฐธรรมนูญบอกว่า รัฐธรรมนูญฉบับนี้ออกแบบเพื่อต่อต้านคนแบบทักษิณ และให้สิทธิเสรีภาพของประชาชนในการตรวจสอบการทำงานของนักการเมืองมากขึ้นกว่าเดิม
การที่รัฐธรรมนูญป้องกันไม่ให้คนที่เข้ามาใช้อำนาจอย่างฉ้อฉลได้อีก และให้อำนาจประชาชนในการตรวจสอบนักการเมืองมากขึ้นกว่าเดิมแล้วนี่เอง ที่ทำให้นักการเมืองที่ไม่คำนึงถึงความชอบธรรมในการใช้อำนาจไม่อาจยอมรับได้ พวกเขาจึงต้องใช้อำนาจที่อ้างว่า มาจากระบอบประชาธิปไตยเขียนรัฐธรรมนูญตามที่ตัวเองต้องการ
แต่คำถามก็คือ ว่า การอ้างว่า มาจากการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยจะใช้อำนาจอย่างไรก็ได้เช่นนั้นจริงๆ หรือ
ผมจำได้ว่า ในสมัยรัฐบาลชวน ที่ตั้งคณะกรรมการพัฒนาประชาธิปไตย (คพป.) ขึ้นมาเพื่อศึกษาแนวทางการแก้รัฐธรรมนูญและปฏิรูปการเมือง ตามแนวทางรัฐธรรมนูญนิยมเพื่อแก้ปัญหาประเทศ โดยไม่ได้มอบหมายให้รัฐสภาเข้ามาดำเนินการเอง ก็เพราะเห็นว่า ส.ส.มีส่วนได้ส่วนเสียในผลประโยชน์ของการแก้ไขหรือไม่แก้ไขรัฐธรรมนูญในระบบเดิมจึงไม่ควรชี้ขาดหรือแก้ไขรัฐธรรมนูญด้วยตัวเอง แต่แนวทางนี้ยังไม่ประสบความสำเร็จเพราะรัฐบาลชวนพ้นจากตำแหน่งเสียก่อน และมาสำเร็จในรัฐบาลบรรหาร จนกลายเป็นรัฐธรรมนูญ 2540
แต่เมื่อพรรคพลังประชาชนซึ่งทำผิดมาตรา 237 ซึ่งอาจนำไปสู่การยุบพรรค และคดีความของทักษิณที่กำลังขึ้นสู่การพิจารณาของศาล ที่ผูกมัดการทำงานของ คตส.ไว้กับมาตรา 309 พรรคพลังประชาชนกลับเร่งรีบรวบรัดเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ โดยอ้างว่าตัวเองมีความชอบธรรมเพราะมาจากการเลือกตั้งของประชาชนส่วนใหญ่
โดยไม่ได้คำนึงว่า เสียงข้างมากที่พรรคพลังประชาชนมีอยู่นั้นคือ 12 ล้านเสียง ที่ประชาชนทั่วประเทศเลือกพรรคพลังประชาชน ในขณะที่รัฐธรรมนูญฉบับนี้ผ่านการลงประชามติของประชาชนถึง 14 ล้านเสียง
โดยไม่คำนึงว่า การกระทำเช่นนั้นอาจขัดกับรัฐธรรมนูญ มาตรา 122 “สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาย่อมเป็นผู้แทนปวงชนชาวไทย โดยไม่อยู่ในความผูกมัดแห่งอาณัติ มอบหมาย หรือความครอบงำใดๆ และต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประโยชน์ส่วนรวมของปวงชนชาวไทย โดยปราศจากการขัดกันแห่งผลประโยชน์”
สมัคร สุนทรเวช บอกว่า ถือว่า ส.ส.นั้นได้รับเลือกมาเป็นผู้แทนประชาชน โดยเสียงข้างมากเลือกเข้ามา เมื่อเลือกตั้งเข้ามาแล้ว จะทำอะไรต้องกลับไปถามประชาชนอีก อย่างนี้แล้วจะเลือกตั้งกันทำไม เขาเลือกตัวแทนมาทำหน้าที่ 4 ปี
“การแก้ไขรัฐธรรมนูญไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง ทำเพื่อประเทศชาติ และอนาคตการเมืองข้างหน้า” สมัครบอก
“ศักดินาใหม่” จักรภพ เพ็ญแข บอกว่า การแก้รัฐธรรมนูญไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง หรือแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าเพื่อให้ผ่านพ้นคดียุบพรรค แต่ต้องการแก้ไขเพื่อให้บ้านเมืองเป็นประชาธิปไตยมากขึ้น
“นายใหญ่” ทักษิณ ตอบคำถามเรื่องแก้รัฐธรรมนูญว่า อะไรก็แล้วแต่ที่เป็นระบอบประชาธิปไตยดีที่สุดการทำให้เป็นประชาธิปไตยมากๆ ดีที่สุด
แต่ไม่ว่าจะอ้างการแก้รัฐธรรมนูญครั้งนี้ต่อประชาชนอย่างไร และสื่อมวลชนบางคนพลอยพยักชี้นำว่า พรรคพลังประชาชนมีความชอบธรรมที่จะแก้รัฐธรรมนูญก็ตาม ก็ไม่อาจตบตาประชาชนได้ว่า ความพยายามเร่งรีบรวบรัดเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญก็เพราะคดีความของทักษิณกำลังถูกเวลาบีบรัดรอวันขึ้นสู่การพิจารณาของศาลมากกว่าสิ่งอื่นใด
ดังนั้นไม่เพียงแต่ต้องลบล้างตัดตอนมาตรา 309 เพื่อล้มการทำงานของ คตส.เท่านั้น การแก้รัฐธรรมนูญครั้งนี้จึงต้องล้ม ป.ป.ช.ด้วย เพราะแม้ว่า คตส.ต้องล้มไปเพราะการแก้ไขรัฐธรรมนูญ คดีความจะถูกโอนไปที่ ป.ป.ช.ซึ่งมีความเกี่ยวข้องต่อเนื่องกันอยู่ ดังนั้นจึงต้องเปลี่ยนตัว ป.ป.ช.เสียใหม่ และจัดการกับ กกต.ที่ทำให้พรรคพลังประชาชนถูกวิบากกรรมยุบพรรคลงในเวลาเดียวกัน
ปัญหาและวิกฤตของประเทศจึงเกิดขึ้นจากคนเพียงคนเดียว จนต้องเร่งรัดแก้ไขรัฐธรรมนูญ พร้อมๆ กับเดินสายไถ่บาป 99 วัด เพื่อล้มล้างบุญกรรมที่ทำเอาไว้.
