นับเป็นเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด สร้างความตกใจสะเทือนขวัญแก่ข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรมทุกคนหรือวงการตุลาการเป็นอย่างยิ่ง เมื่อท่านมนตรี ยอดปัญญา ประธานศาลฎีกาคนที่ 40 ของศาลยุติธรรมที่เพิ่งรับตำแหน่งเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2554 เพียง 57 วัน ต้องถึงแก่อสัญกรรมกะทันหัน โดยไม่มีผู้ใดคาดหมายมาก่อน นับเป็นความสูญเสียข้าราชการตุลาการชั้นผู้ใหญ่ระดับประมุขศาลยุติธรรม ซึ่งเป็นผู้นำหนึ่งในสามอำนาจอธิปไตยของประเทศ สำหรับชาวศาลยุติธรรมแล้ว ท่านมนตรีเป็นแบบอย่างของตุลาการในอุดมคติของตุลาการที่สมบูรณ์แบบ เป็นที่ภาคภูมิใจของชาวศาลยุติธรรมและวงการนักกฎหมายไทย ท่านดำรงตนตั้งมั่นอยู่บนความซื่อสัตย์สุจริต สมถะ กอปรด้วยคุณธรรมและจริยธรรมที่สูงส่ง มีความรู้ความสามารถแม่นยำในตัวบทกฎหมายและ คำพิพากษาศาลฎีกาอย่างไม่มีใครเสมอเหมือนจนเป็นที่ประจักษ์ ท่านเป็นครูบาอาจารย์ สอนหนังสือในสถาบันการศึกษาหลายแห่ง ลูกศิษย์ทุกคนรักและชื่นชมศรัทธาในความรู้ความสามารถทางวิชาการของท่านถ้วนหน้า
วันที่ 26 พฤศจิกายน 2554 ท่านมนตรีเข้าตรวจร่างกายรักษาอาการเจ็บป่วยตามปกติที่โรงพยาบาลศิริราช จนถึงเวลา 21.18 น. ท่านได้หลับตาอำลาจากโลกนี้ไปอย่างสงบไม่มีวันกลับด้วยสภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด ด้วยวัยเพียง 63 ปี ที่ยังสามารถประกอบคุณงามความดีสร้างสรรค์ประโยชน์อันเป็นคุณค่าแก่สถาบันตุลาการ สังคม วงการนิติศาสตร์และประเทศชาติได้อย่างเอนกอนันต์อีกมาก ท่านได้ชิงตัดช่องน้อยแต่พอตัว เพื่อเดินทางไปสู่ภพภูมิแห่งสรวงสวรรค์เพื่อความหลุดพ้นจากวัฏสงสาร ศาลยุติธรรมได้รับพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้ เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานบำเพ็ญพระราชกุศลสวดพระอภิธรรมศพท่านมนตรี โดยรับศพไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์เป็นเวลา 7 วันตั้งแต่วันที่ 27 พฤศจิกายน - 3 ธันวาคม 2554 และจะกำหนดวันพระราชทานเพลิงศพตามวันเวลาที่เหมาะสมต่อไป
ในส่วนภารกิจงานในตำแหน่งประธานศาลฎีกาไม่ว่าในทางตุลาการและทางบริหาร ตามกฎหมายนั้น พระธรรมนูญศาลยุติธรรมมาตรา 8 วรรคสอง ได้บัญญัติรองรับในกรณีที่ตำแหน่งประธานศาลฎีกาว่างลงหรือไม่อาจปฏิบัติราชการได้ ให้รองประธานศาลฎีกาที่มีอาวุโสสูงสุดเป็นผู้ทำการแทนซึ่งปัจจุบันคือ ท่านไพโรจน์ วายุภาพ รองประธานศาลฎีกาคนที่หนึ่ง ส่วนกระบวนการเลือกประธานศาลฎีกาคนใหม่ต้องดำเนินการตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 18 และมาตรา 51 ประกอบระเบียบ ก.ต. ว่าด้วย การแต่งตั้ง การเลื่อนตำแหน่ง การโยกย้ายแต่งตั้ง การเลื่อนเงินเดือนและเงินประจำตำแหน่งข้าราชการตุลาการ พ.ศ. 2554 กล่าวคือ เลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมต้องเสนอชื่อบุคคลผู้จะดำรงตำแหน่งประธานศาลฎีกาต่อคณะอนุกรรมการตุลาการศาลยุติธรรมและคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรมเพื่อพิจารณาแต่งตั้ง แล้วนำความกราบบังคมทูลเพื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งต่อไป
อนึ่ง วันนี้(28 พฤศจิกายน 2554) คณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรม (ก.ต.) มีมติ ในการประชุมครั้งที่ 20/2554 เห็นชอบให้เลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมในฐานะเลขานุการ ก.ต. เสนอเรื่องการแต่งตั้งประธานศาลฎีกาแทนท่านมนตรี ยอดปัญญา ซึ่งถึงแก่อสัญกรรมให้ ก.ต.พิจารณาในการประชุมครั้งต่อไปในวันที่ 1 ธันวาคม 2554 เวลา 09.30 น.
อาทิตย์จันทราลับฟ้ายังเวียนหมุนกลับ แต่ชีวิตที่ลาลับจากโลกนี้ไป ไม่อาจฟื้นคืนกลับมาได้ ดุจกลไกธรรมชาติ คงเหลือไว้แต่คุณค่าและความดีให้อนุชนได้เล่าขานจดจำและถือปฏิบัติตามในสิ่งที่ดีงามเช่นท่านมนตรี ยอดปัญญา เพชรน้ำเอกที่ทรงคุณค่าแห่งสถาบันตุลาการศาลยุติธรรม
สิทธิศักดิ์ วนะชกิจ
โฆษกศาลยุติธรรม