ผ่านวันขึ้นปีใหม่ไม่นาน วันศุกร์นี้ก็จะเป็นวันแห่งความรักหรือวันวาเลนไทน์อีกแล้ว หนึ่งปีนี่ผ่านไปเร็วเหลือเกินครับวันวาเลนไทน์ปีนี้ตรงกับวันมาฆบูชา
สำหรับศาสนาพุทธ “วันมาฆบูชา” วันเพ็ญเดือนสาม ขึ้นสิบห้าค่ำ พระจันทร์เต็มดวงมาฆฤกษ์ วันสำคัญอีกวันหนึ่งของศาสนาพุทธ เป็นวันจาตุรงคสันนิบาต คือ วันที่พระสงฆ์สาวกที่พระพุทธเจ้าบวชให้และบรรลุพระอรหันต์แล้ว จำนวน 1,250 รูปมาประชุมกันโดยไม่ได้นัดหมาย วันนั้น พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ แก่พระสงฆ์ สาระสำคัญคำสอน คือ การไม่ทำชั่วทั้งปวง การบำเพ็ญแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
วันมาฆบูชาเป็นวันหยุด เป็นโอกาสดีที่พุทธศาสนิกชนจะได้ตักบาตรตอนเช้า ไปวัดทำบุญ และเวียนเทียนกันในตอนกลางคืน ที่สำคัญควรเป็นวันละเว้นความชั่วทำความดีทำจิตใจให้ผ่องใส
ส่วนวันวาเลนไทน์ เป็นวันที่คริสตศาสนิกชนระลึกถึงนักบุญวาเลนไทน์ (Saint Valentine's Day) ตรงกับวันที่ 14 กุมภาพันธ์ ของทุกปี
"วันนักบุญวาเลนไทน์" แต่เดิมเป็นเพียงวันฉลองนักบุญในศาสนาคริสต์ยุคแรกที่ชื่อ วาเลนตินุส (แต่นักบุญชื่อนี้มีหลายองค์) ความหมายโรแมนติกโดยนัยสมัยใหม่ล้วนถูกกวีเพิ่มเติมในอีกหลายศตวรรษต่อมาทั้งสิ้น วันวาเลนไทน์ถูกกำหนดขึ้นครั้งแรกโดยสมเด็จพระสันตะปาปาเกลาซิอุสที่ 1 ใน ค.ศ. 496 ก่อนจะถูกลบออกจากปฏิทินนักบุญทั่วไปของโรมัน (General Roman Calendar of saints) ในปี ค.ศ. 1969 โดยสมเด็จพระสันตะปาปาปอลที่ 6
วันวาเลนไทน์มาข้องเกี่ยวกับรักแบบโรแมนติกเป็นครั้งแรกในแวดวงสังคมของเจฟฟรีย์ ชอเซอร์ ช่วงกลางสมัยกลาง ของยุโรป (High Middle Ages) เมื่อประเพณีรักเทิดทูน (Courtly love) เฟื่องฟู จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 15 วันวาเลนไทน์ได้วิวัฒนามาเป็นโอกาสซึ่งคู่รักจะแสดงความรักของพวกเขาแก่กันโดยให้ดอกไม้ ขนมหรือลูกกวาด และส่งการ์ดอวยพรกัน
มีตำนานเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า ในคริสต์ศตวรรษที่ 5 หรือที่ 6 ผลงานชื่อ Passio Marii et Marthae ได้เล่าเรื่องราวการพลีชีพเพื่อศาสนาของนักบุญวาเลนไทน์แห่งโรม ซึ่งปรากฏว่ามิได้มีพื้นฐานอยู่บนข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ใด ๆ เลย ผลงานนี้อ้างว่า นักบุญวาเลนไทน์ถูกเบียดเบียนเพราะนับถือศาสนาคริสต์ และถูกสอบสวนโดยจักรพรรดิคลอเดียส กอธิคัสเป็นการส่วนตัว วาเลนไทน์ทำให้จักรพรรดิคลอเดียสประทับใจและได้สนทนาให้เปลี่ยนไปนับถือลัทธิเพเกินโรมันเพื่อรักษาชีวิตของท่าน วาเลนไทน์ปฏิเสธและพยายามโน้มน้าวให้จักรพรรดิคลอเดียสหันมานับถือศาสนาคริสต์แทน ด้วยเหตุนี้ ท่านจึงถูกประหารชีวิต ก่อนจะถูกประหารชีวิตนั้น มีรายงานว่าท่านได้แสดงปาฏิหาริย์โดยรักษาลูกสาวตาบอดของผู้คุมของเขา แอสเตอเรียส (Asterius) Passio
สมัยหลังมีการย้ำตำนานนี้ โดยเสริมเรื่อง สมเด็จพระสันตะปาปาจูเลียสที่ 1 ได้ทรงสร้างโบสถ์ครอบสุสานของท่าน (เป็นความเข้าใจผิดกับผู้พิทักษ์ประชากร [tribune] ในคริสต์ศตวรรษที่ 4 ชื่อ วาเลนติโน ซึ่งบริจาคที่ดินเพื่อสร้างโบสถ์ ในขณะที่จูเลียสเป็นพระสันตะปาปา)
ตำนานได้ถูกหยิบยกขึ้นเป็นบันทึกมรณสักขีในภายหลัง เริ่มจากบันทึกมรณสักขีของบีดในคริสต์ศตวรรษที่ 8 และในคริสต์ศตวรรษที่ 13 ในหนังสือLegenda Aurea อธิบายคร่าว ๆ ถึงกิจการของนักบุญ (Acta Sanctorum) ยุคกลางตอนต้นของนักบุญวาเลนไทน์หลายคน และตำนานนี้ถูกนำมาใช้กับวันวาเลนไทน์วันที่ 14 กุมภาพันธ์
เมื่อเวลาผ่านไป ความหมายของวันวาเลนไทน์ก็เปลี่ยนไปด้วย สำหรับประเทศไทยรับอิทธิพลโลกตะวันตกที่ไหลบ่าเข้ามาดีมั่งไม่ดีมั่ง กลุ่มวัยรุ่นคนหนุ่มสาวรับวันแห่งความรัก วันของการซื้อของขวัญให้กัน โดยเฉพาะของยอดนิยมสามอย่าง คือซอคโกแลต ตุ๊กตา และดอกไม้
จะว่าไปแล้ววันวาเลนไทน์ในความคิดผมคือวันดอกไม้ราคาโคตรแพงเกินเหตุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งดอกกุหลาบ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของวันวาเลนไทน์ ราคาจะแพงขึ้นไปสองสามเท่าจากราคาปรกติ ยิ่งถ้าเป็นดอกกุหลาบต่างประเทศที่สีสดๆดอกใหญ่ๆด้วยแล้วยิ่งแพงเข้าไปใหญ่เลย ชนิดที่ว่าดอกเดียวแพงกว่าต้นกุหลาบที่วางขายทั่วไปเสียด้วยซ้ำ
ด้วยเหตุนี้ผมก็ต้องสารภาพละครับว่าวาเลนไทน์ของผมมีเพียงปีเดียวที่ผมซื้อดอกไม้ ตามประสาวัยรุ่น ตอนที่ผมเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 4 ซึ่งมันก็เป็นเวลาราวสิบปีที่แล้วเห็นจะได้ หลังจากนั้นมาวาเลนไทน์ทีไรผมก็จะซื้อของอย่างอื่นแทน โดยเฉพาะอย่างยิ่งของที่สามารถเอาไปใช้ประโยชน์ได้
ความรักในช่วงวัยรุ่นหรือวัยหนุ่มสาว เมื่อเวลาผ่านเลยมาแล้ว มักเป็นช่วงที่ทำให้ได้รับประสบการณ์ดีๆมากมาย ความรักมันมีหลายรสชาติเสียจริงๆ สำหรับผู้ใหญ่บางท่านอาจจะมองว่าความรักของวัยรุ่นมันเร็วเกินไป เด็กไม่ควรรีบมีความรัก แต่ในความคิดผมความรักมันก็มักเข้ามาจู่โจมหัวใจวัยรุ่นโดยไม่ทันตั้งตัวเสมอ เพราะเป็นธรรมชาติของวัยนี้
นิยามความรักของผมนั้นมันก็อาจจะเฉยๆ แต่ผมมักคิดเสมอว่าความรักคือการรับข้อเสียของกันและกันได้ เพราะข้อดีนั้นทุกคนคงชอบกันอยู่แล้ว แต่คุณก็ต้องยอมรับในข้อเสียของอีกฝ่ายได้เช่นกัน แม้ว่าข้อเสียนั้นจะเลวร้ายหรือแม้แต่จะไร้สาระแค่ไหนก็ตาม เช่นพี่สาวคนหนึ่งที่ผู้รู้จัก แฟนของเธอไม่ยอมขับรถเลย ให้เธอขับอยู่ฝ่ายเดียว ออกแนวมีลูกชายคนโตมากกว่าแฟน แต่เมื่อข้อดีอื่นๆของพี่ผู้ชายสามารถกลบข้อเสียข้อนี้ได้ เขาก็สามารถคบกันมาได้ยาวนาน
ความรักมันมีหลายรูปแบบ นอกจากความรักหนุ่มสาว ความรักในกลุ่มเพื่อน ที่ใกล้ตัวกว่านั้นคือความรักในครอบครัว และญาติพี่น้อง สำหรับผมมีครอบครัวที่ยืนข้างผมเสมอ มีพ่อที่เข้าใจในหนทางที่ผมเลือกเดิน มีแม่ที่คอยเตือนเวลาผมต้องเจอกับปัญหาต่างๆที่เข้ามาในชีวิต และมีน้องชายที่คอยช่วยเหลือกันเสมอมา มีญาติพี่น้องที่ช่วยเหลือดูแลพึ่งพาอาศัยกัน แค่นี้มันก็อาจจะเป็นชีวิตที่สมบูรณ์แบบแล้ว
ความรักอีกรูปแบบหนึ่งที่มีความสำคัญต่อคนเราก็คงหนีไม่พ้นความรักแบบเพื่อน ยิ่งเป็นเพื่อนร่วมงานด้วยแล้วยิ่งเป็นอะไรที่สำคัญสุด บางทีการทำงาน เงินเดือนอาจจะไม่ใช่ประเด็นหลักในการตัดสินใจทำงาน แต่การได้ทำงานกับเพื่อนร่วมงานที่ดีนั้นอาจเป็นสาเหตุหลักที่คุณเลือกทำงานนั้นๆก็เป็นได้
ความรักที่กว้างขวางออกไป คือ ความรักที่มีต่อสังคม ประเทศชาติ และเพื่อนมนุษย์ ความรักชาติบ้านเมืองเป็นอีกรูปแบบหนึ่งของความรัก และเป็นความรักที่ยิ่งใหญ่ เป็นความรักต่อส่วนรวม ไม่ใช่ความรักส่วนตัว
ตอนนี้ความรักชาติบ้านเมืองเป็นเรื่องใหญ่และเรื่องสำคัญ การละเว้นความชั่วทำความดีในยามที่บ้านเมืองวิกฤต เป็นการทำบุญ เป็นการทำความดีที่ต้องกล้าหาญเสียสละทั้งทรัพย์สินความสุขส่วนตัว ทุกศาสนาสอนให้คนทำดีละเว้นความชั่ว ถ้าคนในสังคมประพฤติตนตามหลักคำสอนของศาสนา ละเว้นการทำชั่ว ทำร้ายฆ่าฟันกัน ทำจิตใจให้ผ่องใส
วันมาฆบูชาและวันวาเลนไทน์ในสถานการณ์การเมืองไทยเวลานี้ ถ้าเอาสาระเนื้อหาสำคัญของทั้งสองวันนี้มาใช้ให้มีสติเกิดปัญญาคิดดีทำดี หยุดใช้ความรุนแรงทำร้าย หยุดการบาดเจ็บล้มตาย แก้ปัญหาประเทศชาติด้วยสันติวิธี ปฏิรูปประเทศในทุกด้าน กวาดล้างการทุจริตคอรัปชั่นโกงกิน สร้างสังคมไทยที่สันติสุข
ผมหวังว่าพลังความดีความรักชาติจะทำให้ประชาชาชนได้รับชัยชนะในที่สุด
สำหรับศาสนาพุทธ “วันมาฆบูชา” วันเพ็ญเดือนสาม ขึ้นสิบห้าค่ำ พระจันทร์เต็มดวงมาฆฤกษ์ วันสำคัญอีกวันหนึ่งของศาสนาพุทธ เป็นวันจาตุรงคสันนิบาต คือ วันที่พระสงฆ์สาวกที่พระพุทธเจ้าบวชให้และบรรลุพระอรหันต์แล้ว จำนวน 1,250 รูปมาประชุมกันโดยไม่ได้นัดหมาย วันนั้น พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ แก่พระสงฆ์ สาระสำคัญคำสอน คือ การไม่ทำชั่วทั้งปวง การบำเพ็ญแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
วันมาฆบูชาเป็นวันหยุด เป็นโอกาสดีที่พุทธศาสนิกชนจะได้ตักบาตรตอนเช้า ไปวัดทำบุญ และเวียนเทียนกันในตอนกลางคืน ที่สำคัญควรเป็นวันละเว้นความชั่วทำความดีทำจิตใจให้ผ่องใส
ส่วนวันวาเลนไทน์ เป็นวันที่คริสตศาสนิกชนระลึกถึงนักบุญวาเลนไทน์ (Saint Valentine's Day) ตรงกับวันที่ 14 กุมภาพันธ์ ของทุกปี
"วันนักบุญวาเลนไทน์" แต่เดิมเป็นเพียงวันฉลองนักบุญในศาสนาคริสต์ยุคแรกที่ชื่อ วาเลนตินุส (แต่นักบุญชื่อนี้มีหลายองค์) ความหมายโรแมนติกโดยนัยสมัยใหม่ล้วนถูกกวีเพิ่มเติมในอีกหลายศตวรรษต่อมาทั้งสิ้น วันวาเลนไทน์ถูกกำหนดขึ้นครั้งแรกโดยสมเด็จพระสันตะปาปาเกลาซิอุสที่ 1 ใน ค.ศ. 496 ก่อนจะถูกลบออกจากปฏิทินนักบุญทั่วไปของโรมัน (General Roman Calendar of saints) ในปี ค.ศ. 1969 โดยสมเด็จพระสันตะปาปาปอลที่ 6
วันวาเลนไทน์มาข้องเกี่ยวกับรักแบบโรแมนติกเป็นครั้งแรกในแวดวงสังคมของเจฟฟรีย์ ชอเซอร์ ช่วงกลางสมัยกลาง ของยุโรป (High Middle Ages) เมื่อประเพณีรักเทิดทูน (Courtly love) เฟื่องฟู จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 15 วันวาเลนไทน์ได้วิวัฒนามาเป็นโอกาสซึ่งคู่รักจะแสดงความรักของพวกเขาแก่กันโดยให้ดอกไม้ ขนมหรือลูกกวาด และส่งการ์ดอวยพรกัน
มีตำนานเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า ในคริสต์ศตวรรษที่ 5 หรือที่ 6 ผลงานชื่อ Passio Marii et Marthae ได้เล่าเรื่องราวการพลีชีพเพื่อศาสนาของนักบุญวาเลนไทน์แห่งโรม ซึ่งปรากฏว่ามิได้มีพื้นฐานอยู่บนข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ใด ๆ เลย ผลงานนี้อ้างว่า นักบุญวาเลนไทน์ถูกเบียดเบียนเพราะนับถือศาสนาคริสต์ และถูกสอบสวนโดยจักรพรรดิคลอเดียส กอธิคัสเป็นการส่วนตัว วาเลนไทน์ทำให้จักรพรรดิคลอเดียสประทับใจและได้สนทนาให้เปลี่ยนไปนับถือลัทธิเพเกินโรมันเพื่อรักษาชีวิตของท่าน วาเลนไทน์ปฏิเสธและพยายามโน้มน้าวให้จักรพรรดิคลอเดียสหันมานับถือศาสนาคริสต์แทน ด้วยเหตุนี้ ท่านจึงถูกประหารชีวิต ก่อนจะถูกประหารชีวิตนั้น มีรายงานว่าท่านได้แสดงปาฏิหาริย์โดยรักษาลูกสาวตาบอดของผู้คุมของเขา แอสเตอเรียส (Asterius) Passio
สมัยหลังมีการย้ำตำนานนี้ โดยเสริมเรื่อง สมเด็จพระสันตะปาปาจูเลียสที่ 1 ได้ทรงสร้างโบสถ์ครอบสุสานของท่าน (เป็นความเข้าใจผิดกับผู้พิทักษ์ประชากร [tribune] ในคริสต์ศตวรรษที่ 4 ชื่อ วาเลนติโน ซึ่งบริจาคที่ดินเพื่อสร้างโบสถ์ ในขณะที่จูเลียสเป็นพระสันตะปาปา)
ตำนานได้ถูกหยิบยกขึ้นเป็นบันทึกมรณสักขีในภายหลัง เริ่มจากบันทึกมรณสักขีของบีดในคริสต์ศตวรรษที่ 8 และในคริสต์ศตวรรษที่ 13 ในหนังสือLegenda Aurea อธิบายคร่าว ๆ ถึงกิจการของนักบุญ (Acta Sanctorum) ยุคกลางตอนต้นของนักบุญวาเลนไทน์หลายคน และตำนานนี้ถูกนำมาใช้กับวันวาเลนไทน์วันที่ 14 กุมภาพันธ์
เมื่อเวลาผ่านไป ความหมายของวันวาเลนไทน์ก็เปลี่ยนไปด้วย สำหรับประเทศไทยรับอิทธิพลโลกตะวันตกที่ไหลบ่าเข้ามาดีมั่งไม่ดีมั่ง กลุ่มวัยรุ่นคนหนุ่มสาวรับวันแห่งความรัก วันของการซื้อของขวัญให้กัน โดยเฉพาะของยอดนิยมสามอย่าง คือซอคโกแลต ตุ๊กตา และดอกไม้
จะว่าไปแล้ววันวาเลนไทน์ในความคิดผมคือวันดอกไม้ราคาโคตรแพงเกินเหตุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งดอกกุหลาบ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของวันวาเลนไทน์ ราคาจะแพงขึ้นไปสองสามเท่าจากราคาปรกติ ยิ่งถ้าเป็นดอกกุหลาบต่างประเทศที่สีสดๆดอกใหญ่ๆด้วยแล้วยิ่งแพงเข้าไปใหญ่เลย ชนิดที่ว่าดอกเดียวแพงกว่าต้นกุหลาบที่วางขายทั่วไปเสียด้วยซ้ำ
ด้วยเหตุนี้ผมก็ต้องสารภาพละครับว่าวาเลนไทน์ของผมมีเพียงปีเดียวที่ผมซื้อดอกไม้ ตามประสาวัยรุ่น ตอนที่ผมเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 4 ซึ่งมันก็เป็นเวลาราวสิบปีที่แล้วเห็นจะได้ หลังจากนั้นมาวาเลนไทน์ทีไรผมก็จะซื้อของอย่างอื่นแทน โดยเฉพาะอย่างยิ่งของที่สามารถเอาไปใช้ประโยชน์ได้
ความรักในช่วงวัยรุ่นหรือวัยหนุ่มสาว เมื่อเวลาผ่านเลยมาแล้ว มักเป็นช่วงที่ทำให้ได้รับประสบการณ์ดีๆมากมาย ความรักมันมีหลายรสชาติเสียจริงๆ สำหรับผู้ใหญ่บางท่านอาจจะมองว่าความรักของวัยรุ่นมันเร็วเกินไป เด็กไม่ควรรีบมีความรัก แต่ในความคิดผมความรักมันก็มักเข้ามาจู่โจมหัวใจวัยรุ่นโดยไม่ทันตั้งตัวเสมอ เพราะเป็นธรรมชาติของวัยนี้
นิยามความรักของผมนั้นมันก็อาจจะเฉยๆ แต่ผมมักคิดเสมอว่าความรักคือการรับข้อเสียของกันและกันได้ เพราะข้อดีนั้นทุกคนคงชอบกันอยู่แล้ว แต่คุณก็ต้องยอมรับในข้อเสียของอีกฝ่ายได้เช่นกัน แม้ว่าข้อเสียนั้นจะเลวร้ายหรือแม้แต่จะไร้สาระแค่ไหนก็ตาม เช่นพี่สาวคนหนึ่งที่ผู้รู้จัก แฟนของเธอไม่ยอมขับรถเลย ให้เธอขับอยู่ฝ่ายเดียว ออกแนวมีลูกชายคนโตมากกว่าแฟน แต่เมื่อข้อดีอื่นๆของพี่ผู้ชายสามารถกลบข้อเสียข้อนี้ได้ เขาก็สามารถคบกันมาได้ยาวนาน
ความรักมันมีหลายรูปแบบ นอกจากความรักหนุ่มสาว ความรักในกลุ่มเพื่อน ที่ใกล้ตัวกว่านั้นคือความรักในครอบครัว และญาติพี่น้อง สำหรับผมมีครอบครัวที่ยืนข้างผมเสมอ มีพ่อที่เข้าใจในหนทางที่ผมเลือกเดิน มีแม่ที่คอยเตือนเวลาผมต้องเจอกับปัญหาต่างๆที่เข้ามาในชีวิต และมีน้องชายที่คอยช่วยเหลือกันเสมอมา มีญาติพี่น้องที่ช่วยเหลือดูแลพึ่งพาอาศัยกัน แค่นี้มันก็อาจจะเป็นชีวิตที่สมบูรณ์แบบแล้ว
ความรักอีกรูปแบบหนึ่งที่มีความสำคัญต่อคนเราก็คงหนีไม่พ้นความรักแบบเพื่อน ยิ่งเป็นเพื่อนร่วมงานด้วยแล้วยิ่งเป็นอะไรที่สำคัญสุด บางทีการทำงาน เงินเดือนอาจจะไม่ใช่ประเด็นหลักในการตัดสินใจทำงาน แต่การได้ทำงานกับเพื่อนร่วมงานที่ดีนั้นอาจเป็นสาเหตุหลักที่คุณเลือกทำงานนั้นๆก็เป็นได้
ความรักที่กว้างขวางออกไป คือ ความรักที่มีต่อสังคม ประเทศชาติ และเพื่อนมนุษย์ ความรักชาติบ้านเมืองเป็นอีกรูปแบบหนึ่งของความรัก และเป็นความรักที่ยิ่งใหญ่ เป็นความรักต่อส่วนรวม ไม่ใช่ความรักส่วนตัว
ตอนนี้ความรักชาติบ้านเมืองเป็นเรื่องใหญ่และเรื่องสำคัญ การละเว้นความชั่วทำความดีในยามที่บ้านเมืองวิกฤต เป็นการทำบุญ เป็นการทำความดีที่ต้องกล้าหาญเสียสละทั้งทรัพย์สินความสุขส่วนตัว ทุกศาสนาสอนให้คนทำดีละเว้นความชั่ว ถ้าคนในสังคมประพฤติตนตามหลักคำสอนของศาสนา ละเว้นการทำชั่ว ทำร้ายฆ่าฟันกัน ทำจิตใจให้ผ่องใส
วันมาฆบูชาและวันวาเลนไทน์ในสถานการณ์การเมืองไทยเวลานี้ ถ้าเอาสาระเนื้อหาสำคัญของทั้งสองวันนี้มาใช้ให้มีสติเกิดปัญญาคิดดีทำดี หยุดใช้ความรุนแรงทำร้าย หยุดการบาดเจ็บล้มตาย แก้ปัญหาประเทศชาติด้วยสันติวิธี ปฏิรูปประเทศในทุกด้าน กวาดล้างการทุจริตคอรัปชั่นโกงกิน สร้างสังคมไทยที่สันติสุข
ผมหวังว่าพลังความดีความรักชาติจะทำให้ประชาชาชนได้รับชัยชนะในที่สุด
