จีนประกาศจะยกเลิกนโยบายลูกคนเดียว แก้วิกฤตแรงงานหาย-คนชราล้นประเทศ

รอยเตอร์ส - พรรคคอมมิวนิสต์จีนประกาศจะยกเลิกนโยบายลูกคนเดียวที่ใช้มานานหลายทศวรรษในวันพฤหัสบดี (29 ต.ค.) และอนุญาตให้คู่สามีภรรยาทั่วประเทศสามารถมีลูกคนที่สองได้อย่างเสรี โดยมีเป้าหมายหลักอยู่ที่การแก้ไขปัญหาด้านประชากรอันฉุดรั้งการพัฒนาและการเติบโตทางเศรษฐกิจ

การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ถูกจับตามองจากทั่วโลก สื่อหลายสำนักกล่าวว่าเป็นการปลดล็อคข้อห้ามเกี่ยวกับการวางแผนครอบครัว ซึ่งทางการจีนเคยประกาศผ่อนปรนมาแล้วในช่วงปลายปี 2556 เมื่อปักกิ่งอนุญาตให้หลายครอบครัวสามารถมีลูกสองคนได้หากพ่อและแม่สอบผ่านเงื่อนไขที่กำหนดไว้

ก่อนหน้านี้นักวิชาการจำนวนมากต่างกระตุ้นรัฐบาลกลางให้ปฏิรูปนโยบายลูกคนเดียว ซึ่งริเริ่มใช้งานมาตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1970 และมีจุดประสงค์ควบคุมประชากรไม่ให้เติบโตจนล้นประเทศ ทว่าปัจจุบันถูกมองว่าเป็นนโยบายที่ล้าสมัยและเป็นต้นเหตุของปัญหาขาดแคลนแรงงาน

ปี 2555 จีนเผชิญภาวะประชากรวัยทำงานหดตัวลงเป็นครั้งแรกในรอบหลายทศวรรษ ซึ่งอาจส่งผลให้จีนกลายเป็นชาติแรกของโลกที่เจอวิกฤต “แก่ก่อนรวย” โดยมีการคาดการณ์กันว่ากลางศตวรรษนี้ หนึ่งในสามของคนจีนจะมีอายุเกิน 60 ปี และประชากรวัยทำงานที่ถือเป็นผู้มีหน้าที่ดูแลคนสูงวัยจะลดจำนวนลงเรื่อยๆ

คำประกาศล่าสุดเกิดขึ้นหลังการประชุมเต็มคณะฯ ระหว่างวันที่ 26-29 ต.ค. 2558 ของคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์เสร็จสิ้นลง ทั้งนี้การประชุมฯ มุ่งหารือการปฏิรูปการเงินและการรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจในระยะห้าปีถัดจากนี้

สำนักข่าวซินหวาของทางการอ้างแถลงการณ์จากพรรคคอมมิวนิสต์ระบุว่า “จีนจะยกเลิกนโยบายลูกคนเดียว และผลักดันให้คู่สามีภรรยามีลูกสองคนอย่างเต็มที่ เพื่อตอบสนองต่อสภาวะประชากรสูงวัยที่เพิ่มมากขึ้น” อย่างไรก็ดียังไม่มีการเผยรายละเอียดหรือกรอบเวลาบังคับใช้ที่แน่นอนออกมา

หวัง เฟิง ผู้เชี่ยวชาญด้านประชากรศาสตร์และการเปลี่ยนแปลงทางสังคมของประเทศจีน กล่าวว่าความเคลื่อนไหวของทางการจีนครั้งนี้นับเป็น “ประวัติศาสตร์” สำคัญที่อาจเปลี่ยนแปลงโลก แต่จีนก็ยังคงหนีไม่พ้นความท้าทายเรื่องสังคมคนชราอยู่ดี

ทั้งนี้ภายใต้การปฏิรูปครั้งก่อนในปี 2556 จีนอนุญาตให้คู่สามีภรรยาที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นลูกคนเดียวมาก่อนสามารถมีลูกคนที่สองได้ แต่นักวิจารณ์ก็มองว่าเป็นการผ่อนปรนที่ ‘เล็กน้อยและสายเกิน’ จะแก้ไขผลกระทบเชิงลบมากมายของนโยบายลูกคนเดียวที่มีต่อเศรษฐกิจและสังคมจีน

เวลานั้นคู่สามีภรรยาจำนวนมากที่ได้สิทธิ์มีลูกคนที่สองก็เลือกปฏิเสธข้อเสนอดังกล่าว โดยเฉพาะชนชั้นกลางในเขตเมืองที่อ้างเหตุผลด้านค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูเด็กในประเทศซึ่งนับวันค่าครองชีพจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง

แม้คราวนี้ประชาชนจีนบนเว็บไซต์เวยปั๋ว (คล้ายทวิตเตอร์) จะอ้าแขนต้อนรับการประกาศยกเลิกนโยบายลูกคนเดียว แต่ผู้คนจำนวนมากก็บอกว่าพวกเขาคงไม่เลือกมีลูกคนที่สอง เช่นชาวเน็ตรายหนึ่งที่กล่าวว่า “แค่ลูกคนเดียวก็เลี้ยงแทบตายแล้ว ลืมเรื่องลูกอีกคนไปได้เลย”

ด้านนายวิลเลียม นี นักวิจัยชาวจีนจากองค์การนิรโทษกรรมสากล (Amnesty International) เผยว่าเขายินดีกับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น แต่ก็ขอกระตุ้นทางการจีนให้เร่งเดินหน้ามากขึ้นอีก

“จีนควรยุติการควบคุมการตัดสินใจจะมีหรือไม่มีลูกของประชาชนลงอย่างสิ้นเชิงและทันที สิ่งนี้ไม่เพียงเป็นผลดีต่อการพัฒนาสิทธิมนุษยชนของจีน แต่ยังเป็นเรื่องเข้าท่าเข้าทางกับความท้าทายด้านประชากรที่กำลังจะเกิดขึ้นในอนาคตอีกด้วย”