มุมมองโทษประหารชีวิตบนแดนมังกร

ASTVผู้จัดการออนไลน์-การตัดสินลงโทษประหารชีวิตชายหนุ่มสองคนเมื่อเดือนพ.ค. ที่ผ่านมา ได้กระตุ้นการวิพากษ์วิจารณ์กันอย่างกว้างขวางในหมู่ผู้คนบนแผ่นดินใหญ่ว่า จีนควรยกเลิกโทษประหารชีวิตหรือไม่

นายเย่า จยาซิน นักศึกษาวิชาดนตรี วัย 21 ปีของมหาวิทยาลัยการดนตรีในเมืองซีอาน มณฑลส่านซี ขับรถชนนางจาง เมี่ยว โดยนางจางวัย 26 ปี มีลูกเล็ก 2 คน ได้รับบาดเจ็บที่ขาเล็กน้อย ทั้งสองตกลงกันไม่ได้ และขณะที่นางจางกำลังจดหมายเลขป้ายทะเบียนรถยนต์ของคู่กรณี นายเย่าก็ได้ใช้มีดแทงเธอถึง 8 ครั้งจนเสียชีวิต เหตุการณ์นี้เกิดเมื่อวันที่ 20 ต.ค.ที่ผ่านมา(2553) นายเย่าให้ปากคำระหว่างการดำเนินคดี ว่าเขากลัวถูกคนชนบทที่เป็นพนักงานเสริฟในโรงอาหารอย่างนางจางตามรังควานเรียกร้องค่าชดเชยไม่รู้จบสิ้น

กรณีดังกล่าวเป็นประเด็นร้อนวิพากษ์วิจารณ์ในสังคมออนไลน์ และศาลยุติธรรมก็ดำเนินคดีอย่างฉับไว ในวันที่ 22 เม.ย.ที่ผ่านมา ศาลประชาชนชั้นกลางในซีอานตัดสินโทษประหารชีวิตนายเย่า

หนึ่งเดือนต่อมาในวันที่ 20 พ.ค.ศาลประชาชนชั้นสูงของส่านซีได้พิจารณายืนคำตัดสินฯ หลังจากนั้นไม่กี่วันศาลประชาชนสูงสุดแห่งชาติก็พิจารณายืนคำตัดสินฯ นายเย่าถูกสำเร็จโทษตายตกตามคู่กรณีไปในวันที่ 7 มิ.ย.ที่ผ่านมา

จำเลยคนที่สองเป็นพ่อค้าหาบเร่ในเมืองเสิ่นหยาง มณฑลเหลียวหนิง ชื่อนายซย่า จวิ้นเฟิง วัย 33 ปี เขาถูกเจ้าหน้าที่เทศกิจจับกุมตัวขณะขายของอยู่ริมถนน ระหว่างสอบสวนได้เกิดการปะทะกัน นายซย่าใช้มีดแทงเจ้าหน้าที่ 2 คนจนเสียชีวิต โดยภรรยาของเขายืนยันว่านายซย่าถูกรุมซ้อมจึงต้องใช้มีดป้องกันตัว

เหตุการณ์นี้เกิดเมื่อเดือนพ.ค.ปี 2552 ศาลเมืองเสิ่นหยางได้ตัดสินโทษประหารชีวิตนายซย่าในเดือนพ.ย.ปี 2552 ในความผิดฆ่าคนตายโดยเจตนา และขณะนี้นายซย่ากำลังรอผลการพิจารณาคำพิพากษาโดยศาลประชาชนสูงสุด

คดีของนายเย่านั้น ผู้คนส่วนใหญ่เรียกร้องให้ศาลตัดสินประหารชีวิต แต่คดีของนายซย่า ผู้คนกลับมีความรู้สึกกรุณามากกว่า

กระแสข่าวการตัดสินโทษประหารชีวิตในจีน นับเป็นข่าวที่ปรากฏให้เห็นบ่อยๆทั้งในสื่อจีนและสื่อต่างประเทศ พร้อมกับการโจมตีประเด็นสิทธิมนุษย์ชนโดยองค์กรนิรโทษกรรมสากล ซึ่งรายงานว่าจำนวนนักโทษจีนที่โดนประหารชีวิตในแต่ละปี มีจำนวนมากกว่าจำนวนนักโทษที่ถูกประหารทั่วโลกรวมกัน

รัฐบาลจีนได้ประกาศถึงความตั้งใจในการยกเลิกโทษประหารชีวิต แต่ก็ระบุว่าการยกเลิกโทษประหารตามแนวทางของชาติที่พัฒนาแล้วยังไม่เกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้ เนื่องจากประชาชนยังไม่มีความพร้อม โดยเมื่อสี่ปีที่ผ่านมาจีนได้เพิ่มขั้นตอนพิจารณาโทษประหารชีวิตโดยให้ศาลประชาชนสูงสุดแห่งชาติเป็นผู้พิจารณาขั้นสุดท้ายก่อนลงมือประหารจำเลย

ล่าสุดเมื่อเดือนก.พ.ที่ผ่านมา ศาลจีนได้ยกเลิกบทลงโทษประหารชีวิตในคดีอาชญกรรมเศรษฐกิจจาก 68 เหลือ 55 คดี และเมื่อกระแสอื้อฉาวอาหารปนเปื้อนสารพิษหลายกรณีปะทุเป็นข่าวใหญ่ขึ้นมาอีก

ในเดือนพ.ค.ก็มีข่าวศาลประชาชนสูงสุดประกาศบทลงโทษขั้นสูงสุด “ประหารชีวิต” ลงโทษทั้งผู้ผลิตอาหารปนเปื้อน และผู้ตรวจสอบอาหารที่ละเลยหน้าที่

สื่อจีนได้รายงานความคิดเห็นต่อกรณีโทษประหารชีวิตในจีน ว่าเจ้าหน้าที่ศาลสถิตยุติธรรมมักอ้างถึงความคิดเรื่อง ‘ชีวิตแลกด้วยชีวิต’ ว่ายังคงฝังลึกอยู่ในสังคมจีน นอกจากนั้นจีนยังเป็นชาติที่อยู่ในขั้นของการพัฒนาประเทศ ซึ่งโทษประหารชีวิตยังเป็นเครื่องมือที่จำเป็นในการสร้างความยับยั้งชั่งใจ

อย่างไรก็ตาม อารมณ์ของสาธารณชนที่มีต่อคดีทั้งสองที่กล่าวมาข้างต้น ก็สะท้อนให้เห็นว่าเสียงเรียกร้องให้แก้แค้นมิควรถูกตีความอย่างง่ายๆว่า ประชาชนเห็นด้วยกับโทษประหารชีวิตอย่างไม่ลืมหูลืมตา

กรณีของนายเย่านั้น แรงจูงใจในการก่อเหตุทำให้ประชาชนที่ได้ทราบเรื่องต่างโกรธแค้น นอกจากนั้น การเป็นลูกคนรวย ซึ่งมองกันว่าเป็นพวกหยิ่งยโส และถูกตามใจจนเสียคน ทำให้สังคมที่ประชาชนส่วนใหญ่เป็นกลุ่มยากจน ยิ่งโกรธแค้นเป็นทวีคูณ

ขณะที่กรณีของนายซย่า ชาวจีนจำนวนมากที่คับแค้นกับกลุ่มเจ้าหน้าที่ที่มักใช้อำนาจข่มเหงประชาชน มองว่าเขากำลังต่อสู้กับระบบการบริหารจัดการเมืองที่ไร้เหตุผล และยังเชื่อข้ออ้างของเขา ที่ว่าทำไปเพื่อป้องกันตัว

อีกคดีหนึ่งที่ประชาชนสนใจมากและเรียกร้องการลงโทษประหาร คือ กรณีคอรัปชั่นของนายสีว์ ไม่หย่ง อดีตรองนายกเทศมนตรีเมืองหังโจว ศาลประชาชนชั้นกลางเมืองหนิงปัวได้ตัดสินโทษประหารชีวิตนายสีว์เมื่อเดือนพ.ค.ที่ผ่านมา ในความผิดใช้อำนาจหน้าที่ในทางมิชอบ ฉ้อฉลและรับสินบน รวม 213 ล้านหยวน (1,065 ล้านบาท) ทั้งนี้ นายสีว์ได้กระทำความผิดดังกล่าวระหว่างปี 2538-2551 และถูกดำเนินคดีในเดือนมี.ค.ที่ผ่านมา

กรณีเหล่านี้สะท้อนให้เห็นว่า การสนับสนุนการประหารชีวิตของประชาชนได้รับอิทธิพลอย่างมากจากความวิตกกังวลปัญหาในสังคม เช่น กระจายความมั่งคั่งอย่างไม่เท่าเทียมกัน การทุจริตคอร์รัปชั่น การใช้ความรุนแรงโดยผู้บังคับใช้กฎหมาย และความวิตกกังวลเกี่ยวกับระบบตุลาการที่อ่อนแอบนแผ่นดินใหญ่

อาจารย์สอนด้านนิติศาสตร์หลายคนยังเรียกร้องความโปร่งใสของระบบการลงโทษประหารชีวิต และกระบวนการพิจารณาทบทวนคำพิพากษาของศาลประชาชนสูงสุด ควรกระทำอย่างเปิดเผยมากกว่าที่เป็นอยู่ ซึ่งเป็นการประชุมหารือกันภายใน

ทั้งนี้ การยกเลิกโทษขั้นประหารชีวิตเป็นการเดินทางที่ยาวนาน ยากลำบาก และเต็มไปด้วยอารมณ์ความรู้สึกเสมอ และฝรั่งเศสเป็นตัวอย่างหนึ่ง ฝรั่งเศสต้องใช้เวลานานถึง 29 ปี จึงสามารถยกเลิกโทษประหารชีวิตได้ในปี 2524 กระนั้นก็ตาม ยังคงมีการถกเถียงอภิปรายตามมาหลังจากนั้นอีกยาวนาน โดยชาวฝรั่งเศสร้อยละ 62 คัดค้านการยกเลิกเมื่อปี 2524 และฝรั่งเศสต้องใช้เวลาอีกถึง 18 ปี เพื่อให้พลเมืองที่สนับสนุนการยกเลิก มีจำนวนสูงกว่าฝ่ายที่คัดค้าน