ศึกขัดแย้งในเขตปกคครองตัวเองอุยกูร์มณฑลซินเจียง

เอเอสทีวีผู้จัดการออนไลน์-จลาจลระหว่างเชื้อชาติจีนฮั่นและมุสลิมอุยกูร์ในอูรุมชี หรืออูหลู่มู่ฉี ชื่อที่จีนเรียกเมืองเอกของเขตปกครองตัวเองชนชาติอุยกูร์แห่งซินเจียง ที่ระเบิดขึ้นเมื่อวันอาทิตย์ที่ 5 กรกฎาคมที่ผ่านมา มีผู้เสียชีวิตในชั่วเวลาไม่ถึงวัน 156 คน บาดเจ็บกว่า 1,000 คน นับเป็นจลาจลครั้งใหญ่สุดที่ผู้นำจีนเผชิญนับจากจลาจลในลาซา เมืองเอกของเขตปกครองตัวเองชนชาติทิเบต เมื่อเดือนมีนาคม ปี 2551

เหตุการณ์รุนแรงตอกย้ำอีกครั้งถึงความคับแค้นใจที่ฝังลึกในกลุ่มชนชาติส่วนน้อยแห่งภาคตะวันตกที่ยากไร้ภายใต้นโยบายของพรรคคอมมิวนิสต์จีน

ชาวอุยกูร์ กลุ่มมุสลิมที่พูดภาษาเติร์กกิค ไม่พอใจการปกครองของจีนฮั่น กองกำลังความมั่นคงพยายามครอบงำดินแดนที่อุดมด้วยน้ำมันในซินเจียง ที่ถูกควบคุมอย่างเข้มงวดมาตั้งแต่ทศวรรษที่ 1990 จีนยิ่งระดมกองกำลังความมั่นคงเข้ามายังซินเจียงหลังการจู่โจมหลายระลอกเมื่อต้นปีที่แล้ว อีกทั้งยังจำกัดการปฏิบัติพิธีทางศาสนาของกลุ่มมุสลิมอุยกูร์

ลำดับเหตุการณ์ขัดแย้งในซินเจียง

21 พฤษภาคม 1996 : อาหรง ฮั่นอาจี๋รองประธานสภาที่ปรึกษาการเมืองประชาชนเขตปกครองตนเองชนชาติอุยกูร์ ซินเจียงและ ลูกชายถูกลอบสังหาร

25 กุมภาพันธ์ 1997 : ระเบิดรถเมล์ 3 คัน ในอูหลู่มู่ฉี เสียชีวิต 39 คน บาดเจ็บ 68 คน

30 มกราคม - 28 กุมภาพันธ์ 1998 : เกิดเหตุวางระเบิด 23 กรณีในซินเจียง บาดเจ็บ 4 คน เสียชีวิต 1 คน สัตว์เลี้ยงล้มตายและได้รับบาดเจ็บกว่า 1,000 ตัว

ปี 2008 (2551)

27 มกราคม : เจ้าหน้าที่ความมั่นคงนำกำลังกวาดล้างกลุ่มต้องสงสัยเป็นกบฏแบ่งแยกดินแดนในอูหลู่มู่ฉี โดยมีการวิสามัญฆาตกรรมผู้ต้องสงสัย 2 คน และจับกุมตัว 15 คน ทางการจีนชี้ว่าเป็นปฏิบัติการปราบปรามลัทธิก่อการร้ายครั้งใหญ่ที่เริ่มในปีก่อนหน้า

7 มีนาคม : เจ้าหน้าที่จับกุมหญิงอุยกูร์บนเครื่องบินของสายการบินไชน่า เซาเทิร์นเที่ยวบินจากเมืองอู่หลู่มู่ฉี ไปยังกรุงปักกิ่ง หลังพบวัตถุระเบิดที่ทำขึ้นเองในเครื่องบิน ไม่มีผู้ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิต

9 กรกฎาคม : เพชรฆาตประจำศาลเมืองคาชการ์ประหารชีวิต ชาวอุยกูร์ 2 คน ที่ถูกระบุความผิดว่าเป็นลัทธิก่อการร้ายและเคลื่อนไหวกิจกรรมแบ่งแยกดินแดน พร้อมจำคุกอีก 15 คน ด้วยข้อหาคล้ายกัน จีนระบุว่านักโทษทั้ง 17 คนนี้ ถูกไต่สวนและพิสูจน์ความผิดว่าเป็นสมาชิกของกลุ่มเคลื่อนไหวอิสลามิก เติร์กกิสถานตะวันออก หรือ ETIM ซึ่งรัฐบาลขึ้นบัญชีดำเป็นลัทธิก่อการร้าย

จีนออกประกาศดังกล่าวในวันเดียวกันว่าตำรวจจีนวิสามัญฆาตกรรมผู้ต้องสงสัยเป็นกลุ่มสงครามศักดิ์สิทธิ์ของอิสลามิก 5 คน และจับกุมผู้ร้ายอีก 10 คน ในอูหลู่มู่ฉี

26 กรกฏาคม : วินาศกรรมระเบิดรถเมล์ในเมืองคุนหมิง มณฑลหยุนหนัน และในนครเซี่ยงไฮ้ โดยมีรายงานว่ากลุ่ม TIP ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นส่วนหนึ่งของ ETIM เป็นผู้อยู่เบื้องหลัง

4 สิงหาคม : กลุ่มจู่โจมระเบิดใส่ค่ายตำรวจชายแดนในคาชการ์ (หรือจีนเรียก คาสือ) ซึ่งเป็นเมืองชายแดนและเมืองท่องเที่ยวทางสุดเขตตะวันตกของซินเจียง คนร้ายแทงเจ้าหน้าที่เสียชีวิต 16 คน ตำรวจอีก 16 คน ได้รับบาดเจ็บ

10 สิงหาคม : คนร้ายกว่า 10 คน ซึ่งมีผู้หญิงรวมอยู่ด้วย 2 คน โจมตีระเบิดใส่สถานีตำรวจ หน่วยงานรัฐ และซุปเปอร์มาร์เก็ตในคู่เชอเมืองอันดับสองของซินเจียง มีผู้เสียชีวิต 11 คน โดยคนร้ายเสียชีวิตจากกระสุนปืนตำรวจ 8 คน และอีก 2 คน จู่โจมระเบิดใส่ตัวเอง ส่วนเหยื่ออีกคนเป็นยามรักษาความปลอดภัยที่เสียชีวิตจากระเบิดของคนร้าย

12 สิงหาคม : เกิดเหตุจู่โจมเจ้าหน้าที่ที่ด่านตรวจในเมืองยามันยา ห่างจากคาชการ์ 30 กม. คนร้ายแทงเจ้าหน้าที่เสียชีวิต 3 คน บาดเจ็บ 1 คน

14 สิงหาคม : หวัง เล่อกวน เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ประจำซินเจียงกล่าวในที่ประชุมใหญ่ของเจ้าหน้าที่ทุกระดับชั้น “เตือนให้สู้ศึกลัทธิก่อการร้ายเต็มกำลัง และถือการต่อสู้ครั้งนี้ เป็นการดิ้นรนรักษา “ชีวิตตัวเอง หรือไม่ก็ตาย”พร้อมกำหนด “ยุทธศาสตร์การโจมตีก่อน” กวาดล้างปรปักษ์”

27 สิงหาคม : กลุ่มคนร้าย 8 คน ซึ่งเป็นชาย 7 คน หญิง1 คน พกมีดเข้าจู่โจมเจ้าหน้าที่ตำรวจในเมืองคาชการ์ เสียชีวิต 2 คน บาดเจ็บ 7 คน

29 สิงหาคม : ตำรวจวิสามัญยิงผู้ต้องสงสัยที่อาจเกี่ยวข้องกับการจู่โจมเจ้าหน้าที่ในวันที่ 12 และ 27 สิงหาคม สำนักข่าวซินหัวรายงานว่าตำรวจติดตามผู้ต้องสงสัย 9 คน และต่อสู้กันในไร่ข้าวโพดใกล้กับเมืองคาชการ์ กลุ่มผู้ต้องสงสัยถือมีดต่อต้านการจับกุม ตำรวจจึงยิงใส่ผู้ต้องสงสัยสียชีวิต 6 คน อีก 2 คน บาดเจ็บ

แต่กลุ่มมุสลิมอุยกูร์พลัดถิ่นโต้แย้งข่าวของซินหัวโดยอ้างแหล่งข่าวชาวอุยกูร์ในท้องถิ่นว่า ตำรวจล้อมผู้ต้องสงสัยในไร่ข้าวโพด ประกาศผ่านโทรโข่ง ให้มอบตัวและสัญญาจะจัดหาทนายให้สู้คดี โดยที่กลุ่มผู้ต้องสงสัยไม่ได้ต่อสู้ขัดขืน แต่ฝ่ายตำรวจก็รัวปืนกลเบาใส่หลังจากที่พวกเขายอมแพ้แล้ว

17 ธันวาคม : ศาลเมืองคาชการ์ พิพากษาประหารชีวิต ชายชาวอุยกูร์สองคน ที่ถูกระบุความผิดเป็นกลุ่ม "ลัทธิก่อการร้าย" ที่เกี่ยวข้องกับการระเบิดและแทงตำรวจที่ค่ายตำรวจในเมืองคาชการ์ เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2008

ปี 2009
26 มิถุนายน : เกิดเหตุวิวาทและปะทะกันระหว่างคนงานกว่า 100 คน ที่โรงงานผลิตของเล่นเออร์ลี ไลทธ์ อินเตอร์เนชั่นแนล เมืองเสากวน มณฑลกวางตุ้งเมื่อวันศุกร์ เจ้าหน้าที่ตำรวจกว่า 400 นายเข้ายุติเหตุรุนแรง ซึ่งเป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิต 2 คน บาดเจ็บ 118 คน

ทั้งนี้ ซินเกียง เป็นเขตปกครองตนเองทางภาคตะวันตกของประเทศจีน โดยประชากรส่วนใหญ่เป็นมุสลิม ชาติพันธุ์อุยกูร์ ที่มีจำนวนมากกว่า 8 ล้านคน พูดภาษาเตอร์กิค (Turkic) มุสลิมอุยกูร์เคยประกาศรัฐ “เตอร์กิสถาน ตะวันออก” ในปี ค.ศ.1930 และ 1949 แต่ในที่สุด ผู้นำคอมมิวนิสต์ก็ได้ประกาศผนวกดินแดนเป็นเขตปกครองตัวเองหนึ่งของแผ่นดินใหญ่

ฝ่ายจีนเชื่อว่ากลุ่มเคลื่อนไหวแบ่งแยกดินแดนในซินเจียง กำลังเคลื่อนไหวอิสรภาพ “เตอร์กีสถาน ตะวันออก” มาตุภูมิของมุสลิมอุยกูร์ ที่ปัจจุบันเป็นเขตปกครองตัวเองมุสลิมอุยกูร์ของจีน โดยมีหัวหอกคือกลุ่มอิสลามเตอร์กีสถานตะวันออก หรือ ETIM ซึ่งทั้งจีน สหรัฐฯ และสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ขึ้นบัญชีดำ ETIM เป็นลัทธิก่อการร้าย จีนยังชี้ว่า ETIM กลุ่มนี้ยังมีความเชื่อมโยงกับลัทธิก่อการร้ายอัลกออิดะห์ จึงต้องปราบปรามอย่างเด็ดขาด

ขณะที่ชาวอุยกูร์ปฏิเสธภัยคุกคามก่อการร้ายที่ทางการจีนกุขึ้น โดยชี้ว่ามันเป็นข้ออ้างสำหรับการปราบปราม การกดขี่ทางศาสนาและการเมืองของปักกิ่ง