ชี้ความสุขที่ไม่อาจ “ปลอมแปลง”

อ้าย เว่ยเว่ย （Ai Weiwei /艾未未）ศิลปินร่วมสมัยชั้นนำของจีน เป็นนักออกแบบสถาปัตยกรรม เขามีบทบาทอย่างมากในการจัดตั้งหมู่บ้านตะวันออกของกลุ่มศิลปิน (East Village) ในปักกิ่ง เป็นที่ปรึกษาการออกแบบ สนามกีฬาแห่งชาติ “รังนก” โดยร่วมมือกับ Herzog and de Meuron ในการออกแบบอาคาร รังนก จากนั้น เขาก็ปลีกตัวออกห่างจากรัฐบาลและโอลิมปิกไปอย่างเงียบๆ แต่ก็ยิ่งวิพากษ์วิจารณ์การปฏิรูปการเมืองอย่างเผ็ดร้อน และปฏิเสธเข้าร่วมพิธีเปิดโอลิมปิก อาจด้วยความเห็นที่ร้อนแรง จริงจัง...ในความสุขที่แท้จริงของประชาชน

อ้าย เว่ยเว่ยวิพากษ์วิจารณ์พิธีเปิดโอลิมปิกอย่างเผ็ดร้อน โดยชี้ว่า..."โอลิมปิก เกมส์ 2008 ได้สร้างภาพของจีน สู่สาธารณชนและโลกภายนอก มันเป็นภาพอลังการ ดูน่ามหัศจรรย์พาฝัน ไม่เป็นจริงอย่างมากๆ และความหมายที่แท้จริงของเกมส์ก็ถูกบิดเบือน ในพิธีเปิดเทศกาลยิ่งใหญ่ของโลกนี้ ได้ถูกเสกสรรปั้นแต่งขึ้นมา เพื่อรับรองกระแสชาตินิยมอย่างคับแคบ

รัฐบาลจีนได้ใช้ระบบโฆษณาชวนเชื่ออย่างมากเกินไป เงินหลวงถูกทุ่มเทลงไปราวกับน้ำไหล กลุ่มนักแสดงระดับฝีมือชั้นธรรมดาๆถูกว่าจ้างมาบิดเบือนความเป็นจริง และก็ได้รับเสียงชื่นชมอย่าง “ปลอมๆ”จากสื่อและสาธารณชน กลุ่มผู้นำเจ้าหน้าที่จากคณะกรรมการโอลิมปิกสากล และสหประชาชาติ ต่างก็สมรู้ร่วมคิดในมายาลวงนี้ ด้วยความเห็นชื่นชมความสำเร็จของเกมส์ และการปรับปรุงสิ่งแวดล้อม

ทว่า หันมาดูอีกด้าน มีอะไรเกิดขึ้นกับคำสัญญาการจัดเทศกาลแข่งขันกีฬาที่ปลอดการเมือง? ปักกิ่งต้องการโชว์ความก้าวหน้า และความกลมกลืนของเมือง ดังนั้น จึงได้ขับไล่กลุ่มแรงงานอพยพออกจากเมือง เพราะพวกเขายากจน ไม่มีเงิน และถูกจัดรวมอยู่ในกลุ่มที่อาจคุกคามความปลอดภัย

ทว่า กลุ่มคนงานที่ในยุคปฏิวัติคอมมิวนิสต์ถูกเชิดชูเป็นชนชั้นแถวหน้า เป็นทาสผู้สร้างบุคคลิกสังคมนิยมแบบจีน ผู้แบกเรียงก้อนอิฐก้อนหินแต่ละก้อน ก่อรูปขึ้นมาเป็นนครศิวิไลซ์ทันสมัย ที่ยืนตระหง่านอวดโฉมแก่ชาวโลก เพื่อภาพลักษณ์ที่สวยงาม แม้แต่ร้านค้าเล็กๆ ร้านหาบเร่ขายของริมถนน เอ๊าท์เล็ตขายวีดีโอ ก็ถูกปิดเรียบ ตามสะพาน ถนนสายต่างๆเต็มไปด้วยป้ายสโลแกน บิลบอร์ดยักษ์ “ปักกิ่งยินดีต้อนรับคุณ” และ “โอลิมปิกของประชาชน”

กลุ่มสื่อรัฐได้รับออร์เดอร์สั่งงาน อนุญาตเพียงรายงานข่าวความสำเร็จของการแข่งขันเท่านั้น ห้ามรายงานปัญหาความวุ่นวายหรือเหตุวิวาทะ ห้ามวิพากษ์วิจารณ์แถลงการณ์ที่สวยสดหอมหวนราวกลีบกุหลาบของรัฐบาล การแทรกแซงมากมายเหล่านี้ เราจะยังพูดได้อีกหรือว่า โอลิมปิกครั้งนี้ ปลอดการเมือง?

เงินจำนวนมหาศาลถูกละลาย สิ้นเปลืองไปกับการปั้นแต่งความเห็นสาธารณะ การกระตุ้นอารมณ์ จีนมีชื่อเสียงในการสร้างของปลอมราคาถูก สินค้า “เมด อิน ไชน่า” ท่วมท้นทั้งในบ้านและทั่วโลก แต่ประเทศอันใหญ่ไพศาลของเรา มีปัญหาเล็กๆ เราไม่สามารถผลิต “ความสุขของประชาชน”

ความสุขพึงพอใจของประชาชนอันแท้จริงนั้น ไม่อาจปล้นสะดมเอามา หรือก็อปปี้ ไม่ว่านักการเมืองจะสั่งให้ประชาชนร้องเพลงสรรเสริญเยินยออันยืดยาวเท่าไหร่ ไม่ว่าจะจุดพลุดอกไม้ไฟมหาศาลสู่สรวงสรรค์ ไม่ว่าจะโอบกอดผู้นำต่างชาติมากเท่าไหร่ พวกเขาก็ไม่สามารถสร้างอารมณ์แห่งความสุขที่แท้จริง เหมือนกับที่ได้เนรมิตให้ท้องฟ้าเป็นสีฟ้า ระบายด้วยเมฆขาว

ไม่ว่าความเป็นกลาง หรือยุติธรรม ความเป็นจริง หรือมนุษยชน ก็ไม่อาจปรากฏขึ้นมาได้ด้วยสายสัญญาณ หรือรีโมท คอนโทล ภาพดอกไม้ไฟบางส่วนที่ตกแต่งด้วยเทคนิกทางกราฟฟิก เด็กที่บริสุทธิ์ไร้เดียงสาถูกตักตวงผลประโยชน์ ด้วยการลิปซิงค์ เมื่อไม่กี่วันมานี้ คณะผู้จัดงานก็ได้ประกาศแก่นเนื้อหา (theme)พิธีปิด พวกเขาบอกว่า มันจะเกี่ยวกับ “อารมณ์” และ “มิตรภาพ” ท่ามกลางราตรีหรรษา..."
แปลจาก Guardian.co.th, August18,2008