ผู้จัดการออนไลน์ – ในเดือนพ.ค.ที่ผ่านมา จีนได้กลายเป็นผู้นำเข้าสุทธิน้ำมันเบนซิน ในขณะที่ 5 เดือนแรกมีการนำเข้าดีเซลเพิ่มขึ้นแล้ว 916.5% ในขณะที่หน่วยงานคลังสมองของจีนออกมาประกาศว่าทางการกำลังหาโอกาสเพื่อปฏิรูปราคาพลังงาน ด้านผู้เชี่ยวชาญชี้ในระยะยาวจีนไม่สามารถจะใช้วิธีการจ่ายเงินอุดหนุนเพื่อคงราคาน้ำมันได้อีกต่อไป
กรมศุลกากรจีนได้ประกาศเมื่อวันจันทร์ (16 มิ.ย.) ว่าจีนได้กลายเป็นผู้นำเข้าสุทธิน้ำมันเบนซินครั้งแรกในรอบ 5 ปี โดยระบุว่าในเดือนพ.ค.จีนมีการนำเข้าน้ำมันสำเร็จรูปทั้งสิ้น 338,572 ตัน ในขณะช่วงเวลาเดียวกันในปีที่แล้วเป็น 0 และส่งออกน้ำมันเบนซิน 160,000 ตัน ลดลงจากช่วงเวลาเดียวกันของปีที่ผ่านมา 67.4%
นอกจากนั้นในเดือนพ.ค.มีการนำเข้าน้ำมันดีเซล 700,000 ตัน เพิ่มขึ้นจากช่วงเวลาเดียวกันของปีที่ผ่านมาราว 34 เท่า ซึ่งในรอบ 5 เดือนแรกจีนได้นำเข้าน้ำมันดีเซลแล้วทั้งสิ้น 2.89 ล้านตัน เพิ่มขึ้นจากช่วงเวลาเดียวกันของปีที่แล้ว 916.5%
ในช่วงที่ผ่านมา จีนได้ประสบปัญหาน้ำมันขาดแคลนในหลายพื้นที่ ไม่เว้นแม้แต่บางพื้นที่ของปักกิ่งกับเซี่ยงไฮ้ จนกระทั่งปั๊มเอกชนหลายแห่งทนไม่ไหว ต้องฝืนคำสั่งทางการแอบปรับขึ้นราคาน้ำมันไปเอง ในขณะที่ทางการจีนก็ยังคงเดินหน้าควบคุมราคาน้ำมันสำเร็จรูปเพื่อป้องกันเงินเฟ้อล้นทะลัก
ทว่า ในขณะที่ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกยังทะยานต่อเนื่องอย่างไม่หยุด มาตรการดังกล่าวก็เป็นการสร้างแรงกดดันให้กับโรงกลั่นที่ต้องแบกภาระการขาดทุนจากการกลั่น โดยรัฐบาลเองก็ถูกตำหนิจากนักวิชาการทั้งในและต่างประเทศว่าได้บิดเบือนกลไกราคา เพราะได้ทำให้ราคาน้ำมันสำเร็จรูปในประเทศต่ำกว่าเป็นจริงอยู่มาก
ล่าสุดคณะกรรมการพัฒนาและปฏิรูปแห่งชาติจีน (เอ็นดีอาร์ซี) ได้เปิดเผยว่า “ในขั้นต่อไป จีนเตรียมมองหาโอกาสที่จะปฏิรูปราคาพลังงาน เพื่อปรับราคาของน้ำมันสำเร็จรูปและก๊าซธรรมชาติให้เหมาะสม อีกทั้งปรับอัตราไฟฟ้าก้าวหน้าอย่างจริงจัง รวมถึงยกเลิกค่าไฟฟ้าราคาพิเศษสำหรับวิสาหกิจที่ใช้พลังงานอย่างสิ้นเปลือง”
ที่ผ่านมา แม้หลายฝ่ายจะคาดหวังให้ทางการจีนนั้นยอมปรับกลไกราคาน้ำมันสำเร็จรูปมาโดยตลอด ทว่าเนื่องจากจีนกำลังประสบปัญหาเงินเฟ้ออย่างหนักหน่วง ทำให้จำเป็นต้องควบคุมราคาน้ำมันสำเร็จรูปเอาไว้ก่อน ทว่าหลังจากที่เกิดปัญหาพายุหิมะที่ถล่มทางใต้เมื่อต้นปี บวกกับแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่เสฉวนรวมถึงน้ำท่วมครั้งใหญ่หลายระลอก ได้ทำให้ความต้องการด้านพลังงานของจีนเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาล จนเกิดปัญหาการขาดแคลนอุปทานน้ำมันขึ้น โดยเฉพาะเมื่อเข้าสู่ฤดูร้อน เกษตรกรก็มีความจำเป็นจะต้องใช้น้ำมันดีเซลเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก หากไม่มีการปรับราคาจะทำให้ปัญหาการขาดแคลนทวีความสาหัสขึ้น
อนึ่ง การที่ก่อนหน้านี้การที่รัฐบาลจีนได้ยืนยันควบคุมราคาน้ำมันสำเร็จรูปได้ทำให้สองยักษ์ใหญ่น้ำมันอย่างปิโตรไชน่า กับซิโนเปคต้องแบกรับภาระอย่างมหาศาล จากการที่ต้องดูแลซัปพลายน้ำมันสำเร็จรูปให้เพียงพอต่อความต้องการในประเทศ ในขณะที่ต้องแบกรับการขาดทุนจากการกลั่นตามปริมาณอุปทานน้ำมัน
สำนักวิจัยการเงินของธนาคารกลางแห่งประเทศจีนได้ระบุว่า “กลไกของราคาไฟฟ้ากับน้ำมันสำเร็จรูป หากต้องการที่จะทำให้อุปทานของน้ำมันสำเร็จรูปกับไฟฟ้ามีเพียงพอ ก็จำเป็นจะต้องให้เงินอุดหนุนเพิ่มเติม หรือไม่ก็ลดภาษีที่เกี่ยวข้อง ทว่าเมื่อมองในระยะยาวแล้ว การอาศัยเพียงมาตรการด้านภาษีคงสามารถช่วยแก้ปัญหาให้กับสองยักษ์ใหญ่น้ำมันเท่านั้น แต่ไม่สามารถที่จะแก้ปัญหาน้ำมันสำเร็จรูปทั้งหมด ส่วนมาตรการเพิ่มเงินอุดหนุนก็จะเพิ่มภาระให้กับการคลัง และทำให้เศรษฐกิจไม่สามารถสะท้อนต้นทุนที่แท้จริงออกมาได้ ดังนั้นรัฐบาลจึงควรจะเลือกเวลาที่เหมาะสมในการปฏิรูปราคาน้ำมัน”
ในขณะที่ผู้เชี่ยวชาญได้มองว่า การที่จีนเลือกจะให้เงินอุดหนุนการขาดทุนจากการกลั่นมาตลอดนั้น ก็เพื่อเป็นการยกระดับการแข่งขันของอุตสาหกรรมในประเทศ เพื่อให้สามารถผลิตสินค้าราคาย่อมเยาออกมาได้ ด้านหนึ่งก็เท่ากับว่าเป็นการอุดหนุนผู้บริโภคในต่างประเทศ ให้สามารถได้รับสินค้าราคาถูก แต่กระนั้น มาตรการนี้ก็ทำให้เกิดการเกินดุลการค้าต่างประเทศที่จะกลายมาเป็นการเพิ่มปัญหาสภาพคล่องล้นภายใน จนทำให้เงินเฟ้อขยายตัวได้เช่นกัน
ด้านจอร์น ชาง รัฐมนตรีการคลังของฮ่องกงได้แสดงวิสัยทัศน์ว่าเตรียมที่ตั้งตลาดซื้อขายน้ำมันล่วงหน้า ทั้งนี้เพื่อลดเพื่อช่วยลดผลกระทบของผู้ซื้อน้ำมันในเอเชีย ที่ขณะนี้ต้องแบกรับภาระราคาน้ำมันในระดับเท่ากับตลาดน้ำมันดูไบ, ลอนดอน และนิวยอร์ก ซึ่งระบบดังกล่าวทำให้ผู้นำเข้าน้ำมันในเอเชียต้องจ่ายเงินมากกว่ากลุ่มผู้นำเข้าน้ำมันในยุโรปและสหรัฐ โดยตลาดน้ำมันดังกล่าวที่ฮ่องกงเล็งพัฒนานั้นจะทำหน้าที่เป็นตลาดซื้อขายน้ำมันในระดับสากล และยังถือเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้กลุ่มผู้นำเข้าน้ำมันในเอเชียสามารถป้องกันความเสี่ยงด้านราคาน้ำมันด้วยวิธีการที่โปร่งใสและเป็นธรรมภายในเขตไทม์โซนของเอเชียเอง
