สนข.คาดใช้บัตรแมงมุมและบัตรคนจนใช้ขึ้นรถเมล์และแอร์พอร์ตลิงก์ได้ใน มี.ค. 62 พร้อมอัปเกรดเทคโนโลยีเป็นแมงมุมระบบ EMV คาดว่าใช้ได้กับรถไฟฟ้าทุกสายและรถเมล์ใน ธ.ค. 62 เทคโนโลยีใหม่เชื่อมโยงทุกระบบการเดินทางด้วยบัตรมาตรฐานสากลเพียงใบเดียว ทั้งเดินทาง และชอปปิ้ง
นายชัยวัฒน์ ทองคำคูณ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) เปิดเผยถึงการนำเทคโนโลยีบัตร EMV (Europay Mastercard and Visa) Contactless Smart Card (Open Loop) มาใช้กับระบบตั๋วร่วม บัตรแมงมุมของไทย ว่า เทคโนโลยี EMV จะช่วยอำนวยความสะดวกให้แก่ประชาชนในการเดินทางและการชำระเงิน รวมทั้งสามารถเข้าถึงการเดินทางได้อย่างสะดวกรวดเร็ว ลดระยะเวลา และเพิ่มความคล่องตัวในการเดินทางของประชาชน ซึ่งที่ผ่านมาได้มีการพัฒนาบัตรแมงมุมหรือบัตรตั๋วร่วมของไทยมาเป็นระยะ
โดยวันที่ 22 มิถุนายน 2561 เปิดตัวบัตรแมงมุม (ระบบตั๋วร่วมภายใต้มาตรฐานระบบ ของการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย หรือ รฟม.) โดยมีการแจกจ่ายบัตร จำนวน 2 แสนใบให้แก่ประชาชน และสามารถเริ่มใช้ได้กับรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนสายเฉลิมรัชมงคล (สายสีน้ำเงิน) และสายฉลองรัชธรรม (สายสีม่วง) ตั้งแต่วันที่ 23 มิถุนายน 2561 เป็นต้นมา และอยู่ระหว่างดำเนินการขยายการใช้บัตรแมงมุมกับระบบรถโดยสารประจำทางขององค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ (ขสมก.) และระบบรถไฟฟ้า Airport Rail Link ได้ภายในเดือนมีนาคม 2562 เป็นต้นไป
รูปแบบของบัตรแมงมุม แบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่ 1. บัตรสวัสดิการแห่งรัฐ ซึ่งกระทรวงการคลังออกให้ตามมาตรฐานกลางระบบตั๋วร่วม (แมงมุม) โดยเป็นบัตรไฮบริด (Hybrid) ที่มี 2 ชิปการ์ด (Contact และ Contactless) รวมอยู่ในบัตรเดียว และมีแถบแม่เหล็ก เป็นบัตรที่มาตรฐานกลางระบบตั๋วร่วม (แมงมุม) โดยชิปการ์ดตัวหนึ่งเพื่อการใช้บริการรถโดยสารประจำทางตามมาตรฐานกลางระบบตั๋วร่วม (แมงมุม) ส่วนชิปการ์ดอีกตัวหนึ่งจะใช้ร่วมกับเครื่องรับชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Data Capture : EDC) เพื่อใช้ชำระค่าไฟฟ้า ค่าน้ำประปา ค่าโดยสารรถไฟ ค่าโดยสารรถ บขส. และซื้อสินค้าร้านธงฟ้า บนตัวบัตรจะมีรูปแสดงตัวตนของเจ้าของสิทธิ และด้านหลังบัตรจะมีสัญลักษณ์แมงมุม
ทั้งนี้ กรมบัญชีกลางได้ดำเนินการแจกจ่ายบัตรสวัสดิการแห่งรัฐตามมาตรฐานกลางระบบตั๋วร่วม (แมงมุม) ให้แก่ประชาชนผู้มีสิทธิ ตามโครงการลงทะเบียนเพื่อสวัสดิการแห่งรัฐ ปี 2560 ในเขตกรุงเทพมหานคร จังหวัดนนทบุรี จังหวัดปทุมธานี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดนครปฐม และจังหวัดสมุทรสาคร จำนวนประมาณ 1.3 ล้านใบ เมื่อวันที่ 17 ตุลาคม 2560 เพื่อใช้ชำระค่าโดยสารรถโดยสารประจำทางของ ขสมก. ระบบ e–Ticket และสนับสนุนมาตรการลดภาระค่าครองชีพของประชาชนด้านการเดินทาง “รถเมล์ฟรี” ของรัฐบาล โดยผู้มีสิทธิได้เริ่มใช้งานได้ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน 2560 เป็นต้นมา
วันที่ 6 กรกฎาคม 2561 รฟม. ได้เปิดให้ผู้มีสิทธิที่ได้รับบัตรสวัสดิการแห่งรัฐดังกล่าว สามารถนำบัตรสวัสดิการแห่งรัฐมาลงทะเบียนบัตรใหม่อีกครั้ง (Reinitialize) ซึ่งสามารถใช้บัตรสวัสดิการแห่งรัฐกับบริการระบบรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงิน และสายสีม่วง ได้ตั้งแต่วันที่ 20 กรกฎาคม 2561 และอยู่ระหว่างดำเนินการขยายการให้บริการสำหรับผู้ถือบัตรสวัสดิการแห่งรัฐให้สามารถใช้ได้กับระบบรถโดยสารประจำทางของ ขสมก. คาดว่าจะเริ่มทยอยใช้งานกับรถโดยสารธรรมดาได้ภายในเดือนตุลาคม 2561 เป็นต้นไป และใช้งานได้ครบทุกประเภทรถภายในเดือนมกราคม 2562 ส่วนระบบรถไฟฟ้า Airport Rail Link คาดว่าจะสามารถเริ่มใช้ได้ภายในเดือนมกราคม 2562 เป็นต้นไป
ขณะที่ธนาคารกรุงไทยได้ร่วมกับ รฟม.ออก “บัตรเดบิตเเมงมุม” หรือ “บัตรกรุงไทย เมโทร ลิงค์ (Krungthai Metro Link)” ซึ่งเป็นบัตรแบบไฮบริด (Hybrid) ที่มี 2 ชิปการ์ด ประกอบด้วย บัตรเดบิตมาสเตอร์การ์ด และบัตรแมงมุม โดยบัตรเดบิตใช้สำหรับการเบิก ถอน หรือโอนเงินสด รวมทั้งซื้อสินค้าและบริการได้ทั่วโลก ณ ร้านค้าที่มีสัญลักษณ์มาสเตอร์การ์ด (Mastercard) และบัตรแมงมุมใช้เป็นบัตรโดยสารระบบขนส่งมวลชนตามเครือข่ายการเดินทางของบัตรแมงมุม ซึ่งปัจจุบันสามารถใช้ชำระค่าโดยสารระบบรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงิน และสายสีม่วง เป็นการใช้จ่ายและการเดินทางด้วยบัตรเพียงใบเดียว
ธนาคารกรุงไทยได้เริ่มเปิดตัวบัตรครั้งแรกเมื่อวันที่ 14 กันยายน 2561 และเริ่มเปิดจำหน่ายบัตรตั้งแต่วันที่ 27 กันยายน 2561 เป็นต้นไป จำนวน 71 สาขา และจะทยอยเปิดจำหน่ายให้ครบ 343 สาขา พร้อมทั้งจัดรายการส่งเสริมการขาย โดยยกเว้นค่าธรรมเนียมแรกเข้า 100 บาท สำหรับผู้สมัครบัตรและรับเครดิตเงินคืน 30 บาทต่อเดือนต่อบัตร (สูงสุดไม่เกิน 90 บาท) เมื่อเติมเงิน 300 บาท และชำระด้วยบัตรเดบิตแมงมุมใบเดียวกัน จำกัดจำนวน 20,000 สิทธิ์ต่อเดือน ตลอดรายการส่งเสริมการขายจนถึงสิ้นเดือนพฤศจิกายน 2561
ทั้งนี้ การใช้งานบัตรครั้งแรกกับบริการรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงิน และสายสีม่วง ผู้โดยสารต้องนำบัตรไปแตะเพื่อซิงก์เข้ากับระบบหัวอ่านแมงมุมก่อนที่บริเวณช่องห้องขายตั๋วบนสถานีรถไฟฟ้า เพื่อเริ่มการใช้งานบัตรกับระบบรถไฟฟ้าสายดังกล่าว สำหรับการเติมเงิน สามารถเติมเงินผ่านบัตรได้ที่สถานีรถไฟฟ้า ขณะนี้ รฟม.อยู่ระหว่างการพัฒนาระบบโมบายล์แอปพลิเคชันร่วมกับธนาคารกรุงไทย เพื่อให้ผู้โดยสารสามารถเติมเงินบัตรแมงมุมผ่านโทรศัพท์เคลื่อนที่ได้ คาดว่าจะเปิดให้บริการได้ภายในต้นปี 2562
สำหรับการพัฒนาก้าวต่อไปสู่ “บัตรแมงมุมระบบ” EMV (Europay Mastercard and Visa) การชำระค่าโดยสารระบบขนส่งมวลชนนั้น ได้เริ่มมีการเปลี่ยนมาใช้มาตรฐานระบบ EMV โดยในปี 2557 เมืองลอนดอน สหราชอาณาจักร ได้เริ่มทดลองการนำ EMV มาใช้ในการชำระค่าโดยสารควบคู่กับบัตร Oyster Card เพื่อแก้ปัญหาเรื่องค่าใช้จ่ายในการออกบัตรและบำรุงรักษาระบบ รวมทั้งความล่าช้าของผู้โดยสารในกรณีที่เงินในบัตรหมด
ในช่วงเวลาเร่งด่วน การทดลองใช้ในช่วงแรกยังติดปัญหาเรื่องความเร็วในการอ่านบัตร และได้มีการพัฒนาต่อมาโดยในปัจจุบันสามารถปรับปรุงความเร็วในการอ่านบัตรได้ตามมาตรฐานขั้นต่ำของภาคขนส่งที่ 300-500 มิลลิวินาที/ธุรกรรมการขนส่ง (msec/transaction) รวมทั้งสามารถลดค่าใช้จ่ายในการจ้างพนักงานขายบัตร ค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับบัตร และค่าใช้จ่ายการทำธุรกรรม ทำให้หลายประเทศเริ่มให้ความสนใจในการเปลี่ยนมาใช้ระบบ Open Loop มากยิ่งขึ้น เช่น เมืองซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย และประเทศสิงคโปร์ ได้เปลี่ยนมาใช้ระบบ EMV ในปี 2560 และเมืองอื่นๆ ในอีกหลายประเทศกำลังอยู่ในช่วงปรับมาใช้ระบบนี้มากขึ้น ซึ่งรวมถึงประเทศไทยด้วย
ทั้งนี้ คาดว่าจะเริ่มเปิดให้บริการบัตรแมงมุมระบบ EMV (Europay Mastercard and Visa) กับรถไฟฟ้าทุกสายที่เปิดให้บริการแล้ว รวมทั้งรถโดยสารประจำทางของ ขสมก. ภายในเดือนธันวาคม 2562 และจะสามารถใช้บริการได้ครอบคลุมทุกระบบการเดินทาง ได้แก่ ระบบทางพิเศษ เรือโดยสาร และรถไฟฟ้าสายใหม่ๆ ต่อไปในอนาคตด้วย
