รอยเตอร์ - ประธานาธิบดี บารัค โอบามา แห่งสหรัฐฯ ผลักดันให้คิวบาปรับปรุงประวัติด้านสิทธิมนุษยชนและพูดจาทิ่มแทงประธานาธิบดี ราอูล คาสโตร ระหว่างการเยือนเกาะคอมมิวนิสต์ครั้งประวัติศาสตร์ในวันจันทร์ (21 มี.ค.) ขณะที่คาสโตรตอกกลับด้วยการคร่ำครวญเกี่ยวกับพฤติกรรม 2 มาตรฐานของอเมริกา
ประเด็นสิทธิมนุษยชนยังคงเป็นอุปสรรคของการกระชับความสัมพันธ์กับคิวบา แม้สองผู้นำได้บรรลุข้อตกลงครั้งประวัติศาสตร์รื้อฟื้นความสัมพันธ์ในเดือนธันวาคม 2014 โดยโอบามาระบุว่า ดอกไม้แห่งความสัมพันธ์จะเบ่งบานก็ต่อเมื่อมีความก้าวหน้าในประเด็นดังกล่าว
“หากปราศจากเรื่องนี้ ผมคิดว่าสิ่งรบกวนอันทรงอิทธิพลจะยังคงอยู่” โอบามากล่าวระหว่างถ้อยแถลงร่วมที่ออกอากาศสดทางสถานีโทรทัศน์แห่งรัฐคิวบาที่บางครั้งก่อความตึงเครียดขึ้น ขณะที่ในช่วงเวลาดังกล่าวก็เห็นได้ชัดว่านายคาสโตรรู้สึกไม่สบายใจและแสดงอาการขุ่นเคืองระหว่างที่เขาตอบคำถามผู้สื่อข่าว
โอบามา ซึ่งนับเป็นประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนแรกในรอบเกือบ 90 ปีที่เดินทางเยือนคิวบาขณะกำลังดำรงตำแหน่ง กำลังอยู่ภายใต้ความกดดันจากเหล่านักวิจารณ์ภายในประเทศที่เรียกร้องให้บีบคั้นนายคาสโตรให้ยอมปล่อยตัวฝ่ายต่อต้านทางการเมืองและเปิดเสรีทางเศรษฐกิจมากขึ้น ขณะที่พวกคัดค้านการเดินทางเยือนบางส่วนตำหนิโอบามาว่าโอนอ่อนผ่อนตามคิวบาเพื่อหวังปรับปรุงสัมพันธ์มากเกินไป และได้ผลตอบแทนคืนมาแค่เล็กน้อย
ระหว่างการแถลงข่าวในวันจันทร์ (21 มี.ค.) ซึ่งเกิดขึ้นตามหลังการหารือระหว่างสองผู้นำ นายคาสโตรตอบโต้อย่างหนักหน่วงต่อแรงกดดันด้านประวัติสิทธิมนุษยชนของเขา โดยบอกว่าท่าทีของสหรัฐฯ สะท้อนถึงความ 2 มาตรฐาน ด้วยประเทศอื่นๆ ก็ล้วนละเมิดสิทธิมนุษยชนเช่นกัน
เขาบอกว่าไม่มีประเทศไหนที่ปฏิบัติการตามข้อตกลงด้านสิทธิมนุษยชนนานาชาติได้ครบถ้วน และคิวบาเองก็ปฏฺิบัติตามอย่างแข็งขันในขอบเขตต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการสาธารณสุข การเข้าถึงการศึกษาและความเท่าเทียมของสตรี ทั้งนี้ คิวบาวิพากษ์วิจารณ์สหรัฐฯ บ่อยครั้งในประเด็นต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการเหยียดผิว ความรุนแรง และการยังคงไว้ซึ่งเรือนจำในฐานทัพของกองทัพเรืออเมริกาที่อ่าวกวนตานาโม ของคิวบา
เมื่อถูกผู้สื่อข่าวถามถึงกรณีที่คิวบาควบคุมตัวฝ่ายต่อต้านทางการเมือง นายคาสโตรตอบกลับด้วยการเรียกร้องขอดูรายชื่อคนเหล่านั้น ซึ่งแสดงนัยว่าคิวบาไม่ได้กักขังใครไว้ตามคำกล่าวหา “นักโทษการเมืองที่ไหน บอกชื่อกับผมที เมื่อการประชุมสิ้นสุด พวกเขาสามารถมอบรายชื่อเหล่านั้นให้ผมได้เลย และถ้ามีนักโทษทางการเมืองจริง พวกเขาจะได้รับอิสรภาพตอนตะวันตกดิน” เขาซัดกลับนักข่าวอย่างโต้งๆ
นายคาสโตรยังได้อ้าแขนรับความสัมพันธ์ที่ดีขึ้นระหว่างสองฝ่าย โดยบอกว่าทั้งสองประเทศสามารถบรรลุเป้าหมายสานสัมพันธ์ให้ดีกว่านี้หากว่าสหรัฐฯ ยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรทางการค้าที่มีมานานกว่า 54 ปี และส่งมอบฐานทัพกวนตานาโมคืนแก่คิวบา
หากย้อนกลับไปหลายปีก่อนหน้านี้ การเดินทางเยือนของโอบามาคงเป็นเรื่องยากเกินจินตนาการ แต่มันมีความเป็นไปได้มากขึ้น ตามหลังการพูดคุยกันอย่างลับๆ อันนำมาซึ่งข้อตกลงคืนสัมพันธ์ระดับปกติระหว่างคู่อริสมัยสงครามเย็นในปี 2014
โอบามาเริ่มต้นวันแรกของการใช้ชีวิตในฮานาวาแบบเต็มวัน ด้วยการเดินทางไปจัตุรัสแห่งการปฏิวัติ จุดที่นายฟิเดล คาสโตร พี่ชายของนายราอูล คาสโตร นำประชาชนนับล้านคนเดินขบวนต่อต้านปีศาจจักรวรรดินิยมสหรัฐฯ
ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ได้วางพวงมาลาที่อนุสรณ์สถานโฮเซมาร์ติ วีรบุรุษผู้ต่อสู้เรียกร้องเอกราช โดยมองข้ามรูปโครงเหล็กขนาดยักษ์ของตำนานนักรบกองโจร เออร์เนสโต “เช” กูวารา
โอบามาเรียกร้องสภาคองเกรสยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจต่อคิวบา แต่ถูกปฏิเสธจากพวกผู้นำรีพับลิกัน และตอนนี้เขาเลือกเจ้าหน้าที่ทั้งจากเดโมแครตและรีพับลิกันร่วมเดินทางเยือนคิวบาพร้อมกัน และหวังว่าสภาคองเกรสจะให้ความเห็นชอบหลังศึกเลือกตั้งประธานาธิบดีในวันที่ 8 พฤศจิกายน
แม้ถูกสกัดกั้นการยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรทางการค้า แต่โอบามาก็ได้ใช้อำนาจพิเศษของเขาในการผ่อนปรนมาตรการต่างๆ นานาเกี่ยวกับการค้าและการเดินทางเยือนเกาะแห่งนี้ และก่อนหน้าพบปะกับนายคาสโตร โอบามาได้แถลงบรรลุข้อตกลงกับกูเกิลในการเข้าถึงคิวบา
“หนึ่งในหลายๆ อย่างที่เราจะแถลงที่นี่ก็คือกูเกิลบรรลุข้อตกลงมอบการเข้าถึงไว-ไฟและบรอดแบรนด์มากขึ้นบนเกาะคิวบา” โอบามาบอกกับเอบีซีนิวส์
โอบามาและคาสโตรเคยพบปะกันราวครึ่งชั่วโมงระหว่างร่วมประชุมระดับภูมิภาคในปานามาเมื่อเดือนเมษายนปีก่อน นอกจากนี้แล้วพวกเขายังมีโอกาสเจอหน้ากันช่วงสั้นๆ ณ พิธีศพของนายเนลสัน แมนเดลา ในปี 2013 เช่นเดียวกับระหว่างร่วมประชุมสมัชชาใหญ่สหประชาชาติในเดือนกันยายนปีก่อน
นอกจากพบปะกับนายคาสโตรแล้ว โอบามายังมีแผนเยือนโรงเบียร์ขนาดเล็กแห่งหนึ่งซึ่งรัฐเป็นเจ้าของ และร่วมงานเลี้ยงอาหารค่ำแบบรัฐพิธีในคืนวันจันทร์ (21 มี.ค.) จากนั้นในวันอังคาร (22 มี.ค.) เขามีกำหนดกล่าวปราศรัยออกอากาศสดผ่านสถานีโทรทัศน์คิวบา และร่วมชมเกมการแข่งขันเบสบอลนัดพิเศษระหว่างแทมปา เบย์ เรยส์ จากเมเจอร์ลีกเบสบอล กับทีมชาติคิวบา
