เอเจนซีส์ - จีนฉลองวันคล้ายวันเกิดของเหมา เจ๋อตง ผู้ก่อตั้งประเทศจีนยุคใหม่ ครบรอบ 120 ปีเมื่อวันพฤหัสบดี (26 ธ.ค.) อย่างค่อนข้างเงียบขรึม สื่อท้องถิ่นระบุประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ผู้ซึ่งยังคงอ้างอิงหลักทฤษฎีของ “นายท้ายเรือผู้ยิ่งใหญ่” ผู้นี้อยู่เป็นประจำ เพิ่งเริ่มต้นการปฏิรูปเศรษฐกิจอย่างครอบคลุมแต่ขัดอกขัดใจฝ่ายซ้าย และไม่ต้องการให้กลุ่มที่คัดค้านการปฏิรูปฉวยโอกาสนี้เผยแพร่แนวทางอนุรักษนิยมสุดขั้วของประธานเหมา
ประธานเหมาเป็นสัญลักษณ์สำคัญของฝ่ายซ้ายในพรรคคอมมิวนิสต์จีน ผู้ซึ่งรู้สึกว่า การปฏิรูปที่อิงกับแนวทางตลาดและดำเนินมานาน 3 ทศวรรษแล้วนั้น ผละออกจากหลักการดั้งเดิมไกลเกินไป อีกทั้งกำลังสั่งสมปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคม และการทุจริตคอร์รัปชันที่กระจายไปทั่ว
บางครั้งฝ่ายซ้ายใช้พิธีคารวะเหมา มากดดันผู้นำรุ่นปัจจุบันและนโยบายเศรษฐกิจอิงตลาดกลายๆ แม้พยายามหลีกเลี่ยงการแสดงตนเป็นปฏิปักษ์อย่างเปิดเผย
ขณะที่ในอีกด้านหนึ่ง สีและคณะผู้นำในปัจจุบันยังคงยกย่องอ้างอิงหลักทฤษฎีแนวความคิดของเหมา ตลอดจนผลงานของผู้มีบทบาทสำคัญในการปฏิวัติและสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนขึ้นมาในปี 1949 ผู้นี้ ถึงแม้บอกด้วยว่า เหมาเคยกระทำความผิดพลาดใหญ่ในทางปฏิบัติ
“ประธานเหมาเป็นบุคคลผู้ยิ่งใหญ่ที่ได้เปลี่ยนแปลงโฉมหน้าของประเทศชาติ และนำพาประชาชนจีนเข้าสู่วาระใหม่” สี กล่าวเช่นนี้ในกรุงปักกิ่ง ทั้งนี้ตามรายงานของสำนักข่าวซินหวาของทางการจีน
แต่เขาก็บอกด้วยว่า “เหล่าผู้นำการปฏิวัตินั้นไม่ใช่พระเจ้า แต่เป็นมนุษย์ (เรา)ไม่สามารถเคารพบูชาพวกท่านประดุจเทพเจ้า หรือปฏิเสธไม่ยอมให้ผู้คนชี้และแก้ไขความผิดพลาดของพวกท่าน เพียงเพราะว่าพวกท่านเหล่านี้มีความยิ่งใหญ่เกรียงไกร
“เราไม่สามารถที่จะปฏิเสธพวกท่านอย่างสิ้นเชิง และลบทิ้งการกระทำชนิดสร้างประวัติศาสตร์ของพวกท่านเพียงเพราะพวกท่านเคยกระทำความผิดพลาด”
ตามรายงานของซินหวา ในวันพฤหัสบดี สี พร้อมด้วยสมาชิกคณะกรรมการประจำกรมการเมืองของพรรคคอมมิวนิสต์จีนอีก 6 คน เดินทางไปทำพิธีวางพวงมาลาและคำนับ 3 ครั้งหน้าอนุสาวรีย์ของประธานเหมา รวมทั้ง “ร่วมกันรำลึกถึงความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ของสหายเหมา” อย่างไรก็ดี สำหรับกิจกรรมอื่นๆ ทั่วประเทศนั้น ผู้สื่อข่าวตะวันตกบอกว่ากลับดำเนินไปอย่างเรียบง่าย
แหล่งข่าวที่ใกล้ชิดผู้นำจีนเผยว่า การจัดกิจกรรมรำลึกในวาระนี้อย่างยิ่งใหญ่เป็นสิ่งจำเป็น เพื่อลดกระแสต่อต้านจากฝ่ายซ้าย แม้ในความเป็นจริง พรรคคอมมิวนิสต์จะดำเนินการเพื่อลดจำนวนกิจกรรมลงก็ตาม
ทั้งนี้ เดือนที่ผ่านมาจีนเพิ่งประกาศแผนปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคมครั้งใหญ่ที่สุดในรอบเกือบ 3 ทศวรรษ ผ่อนคลายนโยบายลูกคนเดียว และเดินหน้าเปิดตลาดเพื่อให้สถานะของประเทศมั่นคงขึ้น
อย่างไรก็ดี สีและผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์จีนกำหนดเส้นตายตัวเองในการบรรลุผลลัพธ์ที่ “ชัดเจน” ในปี 2020 ซึ่งเท่ากับเป็นการยอมรับว่าภารกิจนี้ยากลำบากอย่างยิ่ง เนื่องจากรัฐวิสาหกิจที่ได้รับการสนับสนุนระหว่างยุคเหมายังคงเข้มแข็ง ตลอดจนผู้คนจำนวนมาก ต่างไม่พอใจปัญหาสังคมที่ระบาดหนักขึ้นอันเป็นผลพวงจากมาตรการปฏิรูปเศรษฐกิจของพรรค
แม้พรรคคอมมิวนิสต์ยอมรับว่า เหมาทำความผิดพลาดใหญ่ แต่ไม่มีการบันทึกอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับการจลาจลในช่วงปฏิวัติวัฒนธรรม หรือการที่ผู้คนนับสิบๆ ล้านเสียชีวิตจากความอดอยากในช่วงนโยบายก้าวกระโดดใหญ่ปี 1958-1961
ตัวสีเองได้รับผลกระทบจากการปฏิวัติวัฒนธรรมเช่นกัน โดยบิดาของเขาถูกคุมขัง และตัวเขาถูกส่งไปอยู่กับชาวนาในชนบทเช่นเดียวกับหนุ่มสาวในเมืองนับล้านๆ ในสมัยนั้น
ระหว่างเดินทางไปยังหูหนาน มณฑลทางใต้ซึ่งเป็นบ้านเกิดของเหมา ช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน สีกล่าวว่า พิธีรำลึกครบรอบ 120 ปีเหมาจะต้องเป็นไปอย่างเคร่งขรึม เรียบง่าย และจริงจัง
กระนั้น สียังอดไม่ได้ที่จะยกย่องหลักความคิดของเหมาในระหว่างปราศรัยหลายครั้งในปีนี้ ซึ่งเขาพยายามโน้มน้าวฝ่ายซ้ายขณะเกิดเรื่องอื้อฉาวของโป๋ ซีไหล อดีตตัวเก็งผู้นำระดับสูงในพรรคที่สนับสนุนหลักความเสมอภาคกึ่งลัทธิเหมา กระทั่งตกจากอำนาจและถูกจำคุกข้อหาคอร์รัปชัน
จาง ลี่ฟาน นักวิจารณ์การเมืองและนักประวัติศาสตร์ในปักกิ่ง ชี้ว่า ท้ายที่สุดอาจไม่มีฝ่ายใดเลยที่พอใจการจัดงานรำลึกเหมาในคราวนี้ เนื่องจากฝ่ายปฏิรูปไม่คิดว่า เหมาเป็นบุคคลที่สมควรรำลึกถึงหลังจากก่ออาชญากรรมร้ายแรงในอดีต แต่สำหรับฝ่ายสนับสนุนแล้วกลับคิดว่า พิธีที่จัดขึ้นไม่ยิ่งใหญ่พอ
ทั้งนี้ หนังสือพิมพ์หลายฉบับรายงานว่า กิจกรรมมากมายที่เดิมวางแผนไว้ ได้ถูกปรับหรือเปลี่ยนแปลงโดยสิ้นเชิง ซึ่งรวมถึงคอนเสิร์ตเพื่อฉลองวาระ 120 ปีประธานเหมาที่ถูกขึ้นป้ายใหม่กลายเป็นงานฉลองเทศกาลขึ้นปีใหม่
โกลบัล ไทมส์ หนังสือพิมพ์ในเครือเหรินหมินรึเป้าของพรรคคอมมิวนิสต์ รายงานโดยอ้างคำบอกเล่าของหวัง ซานหยาง ผู้อำนวยการคณะรัฐศาสตร์ สถาบันสังคมนิยมส่วนกลาง ว่าทางการปักกิ่งไม่ต้องการจัดงานรำลึกเหมาอย่างเอิกเกริก เพื่อป้องกันไม่ให้กลุ่มอนุรักษนิยมทั้งที่อยู่ในภาคประชาชน และพวกเจ้าหน้าที่ที่มีผลประโยชน์แอบแฝงและต้องการต่อต้านการปฏิรูป ถือโอกาสนี้โฆษณาแนวคิดเชิงอนุรักษนิยมสุดขั้วของเหมา
นอกจากนี้ ประชาชนจำนวนมากเล่าว่า ตำรวจกักตัวนักเคลื่อนไหวสนับสนุนเหมาจากมณฑลต่างๆ ไม่ให้เดินทางไปร่วมงานชุมนุมอภิปรายเชิดชูอดีตผู้นำผู้นี้ ซึ่งตอกย้ำว่า ลัทธิเหมายังคงท้าทายผู้นำพรรคคอมมิวนิสต์ยุคปัจจุบัน
อย่างไรก็ตาม คำชี้แนะให้บันยะบันยังของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ไม่สามารถล้มล้างความมุ่งมั่นของชาวเมืองเสาซาน มณฑลหูหนาน ที่เป็นบ้านเกิดของเหมา โดยมีรายงานว่าเมืองนี้ใช้เงินถึง 2,000 ล้านหยวน (329 ล้านดอลลาร์) จัดงานฉลองให้เหมาอย่างยิ่งใหญ่สมเกียรติ
