พล.ต.กนก เนตระคเวสนะ ผู้บัญชาการกองกำลังสุรนารี ทำเอกสารแถลงชี้แจงถึงการทำงานของกองกำลังสุรนารี เพื่อทำความเข้าใจถึงการทำงานในพื้นที่ เนื่องจากถูกตั้งข้อสังเกตว่า ปล่อยปละละเลยจนมีการสร้างสิ่งปลูกสร้าง บ้านเรือน ร้านค้า ร่วม 150 หลัง ในบริเวณเขตแนวของไทย ตามมติคณะรัฐมนตรี 2505 โดยในเอกสารระบุว่า ฝ่ายกัมพูชาหลีกเลี่ยงที่จะร่วมกันแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น หลังมีการร้องเรียนจากฝ่ายไทย ซึ่งการแก้ปัญหาได้กระทำในลักษณะเหมือนกับการซื้อเวลา ขาดความจริงใจ จนทำให้กองกำลังสุรนารีต้องเสนอปิดชายแดนเขาพระวิหาร เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ.2544 เพื่อกดดันให้ฝ่ายกัมพูชาแก้ปัญหาที่ฝ่ายไทยได้ทักท้วง
ต่อมาในวันที่ 31 พฤษภาคม 2546 ได้มีการเปิดพรมแดนอีกครั้ง ในสมัยรัฐบาลของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ซึ่งฝ่ายกัมพูชายังไม่ได้แก้ปัญหาที่ทักท้วงไป นอกจากนี้ ยังมีการสร้างถนนจากฝั่งกัมพูชา ด้านบ้านโกมุย ขึ้นมาทางทิศตะวันตกของปราสาท ซึ่งอยู่ในเขตของไทย ทำให้ปัญหาขยายตัวออกไป จนกระทั่งเดือนพฤษภาคม 2548 กองทัพบก โดยศูนย์ปฏิบัติการกองทัพบก สั่งให้กองกำลังสุรนารีเตรียมใช้กำลังเข้ากดดัน เพื่อให้มีการรื้อถอนสิ่งปลูกสร้างที่ล้ำเข้ามาในเขตไทย แต่ก็ถูกยับยั้งจากรัฐบาลของ พ.ต.ท.ทักษิณ ในขณะนั้น ที่กังวลว่าจะกระทบความสัมพันธ์ระหว่าง 2 ประเทศ ซึ่งในเอกสารระบุว่า ปัญหาถูกสะสมมาตลอดจนถึงปัจจุบัน โดยกองกำลังฯ เห็นว่าจะต้องสร้างการยอมรับในกระบวนการและวิธีการแก้ปัญหา โดยฝ่ายกัมพูชามีแผนในการที่จะรวมปัญหาทั้งหมดเข้ากับเรื่องเขตแดนในการเจรจากับฝ่ายไทย
พล.ต.กนก กล่าวว่า หากศึกษารายละเอียดทั้งหมดในเรื่องที่เกิดขึ้น จะเห็นได้ว่ากองกำลังสุรนารีได้ดำเนินการตามขั้นตอนมาโดยตลอด ไม่ได้ปล่อยปละละเลย มีการแจ้งให้หน่วยที่เกี่ยวข้องรับทราบถึงปัญหาที่เกิดขึ้น ซึ่งก่อนหน้านี้ พล.ต.กนก เคยตั้งข้อสงสัยว่า หากมีการขึ้นทะเบียนปราสาทพระวิหารเป็นมรดกโลก จะทำให้มีปัญหาตามมาในเรื่องของข้อตกลงการบริหารจัดการพื้นที่ด้านทิศเหนือ และตะวันตกของปราสาท เนื่องจากยังไม่มีการปักปันแนวเขตแดนที่ชัดเจน
รายงานข่าวแจ้งว่า คณะกรรมการมรดกโลกได้บรรจุวาระการขึ้นทะเบียนปราสาทพระวิหารเป็นมรดกโลก เพื่อพิจารณาในเช้าวันอาทิตย์ที่ 6 กรกฎาคม เวลา 09.45 น. ซึ่งตรงกับเวลาในประเทศไทย ในคืนเดียวกัน เวลา 20.45 น. ซึ่งเรื่องปราสาทพระวิหาร เป็น 1 ใน 34 สถานที่ทางวัฒนธรรมซึ่งมีการเสนอขอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก โดยคณะกรรมการมรดกโลกจาก 21 ประเทศ จะเป็นผู้พิจารณาเรื่องดังกล่าว
ขณะเดียวกัน มีรายงานว่านายนพดล ปัทมะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ จะออกเดินทางไปร่วมประชุมคณะกรรมการมรดกโลก ที่ประเทศแคนาดา ในวันเสาร์ที่ 5 กรกฎาคม โดยจะแจ้งการยกเลิกแถลงการณ์ร่วมไทย - กัมพูชา ที่สนับสนุนกัมพูชาให้ขึ้นทะเบียนมรดกโลกปราสาทพระวิหาร
ต่อมาในวันที่ 31 พฤษภาคม 2546 ได้มีการเปิดพรมแดนอีกครั้ง ในสมัยรัฐบาลของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ซึ่งฝ่ายกัมพูชายังไม่ได้แก้ปัญหาที่ทักท้วงไป นอกจากนี้ ยังมีการสร้างถนนจากฝั่งกัมพูชา ด้านบ้านโกมุย ขึ้นมาทางทิศตะวันตกของปราสาท ซึ่งอยู่ในเขตของไทย ทำให้ปัญหาขยายตัวออกไป จนกระทั่งเดือนพฤษภาคม 2548 กองทัพบก โดยศูนย์ปฏิบัติการกองทัพบก สั่งให้กองกำลังสุรนารีเตรียมใช้กำลังเข้ากดดัน เพื่อให้มีการรื้อถอนสิ่งปลูกสร้างที่ล้ำเข้ามาในเขตไทย แต่ก็ถูกยับยั้งจากรัฐบาลของ พ.ต.ท.ทักษิณ ในขณะนั้น ที่กังวลว่าจะกระทบความสัมพันธ์ระหว่าง 2 ประเทศ ซึ่งในเอกสารระบุว่า ปัญหาถูกสะสมมาตลอดจนถึงปัจจุบัน โดยกองกำลังฯ เห็นว่าจะต้องสร้างการยอมรับในกระบวนการและวิธีการแก้ปัญหา โดยฝ่ายกัมพูชามีแผนในการที่จะรวมปัญหาทั้งหมดเข้ากับเรื่องเขตแดนในการเจรจากับฝ่ายไทย
พล.ต.กนก กล่าวว่า หากศึกษารายละเอียดทั้งหมดในเรื่องที่เกิดขึ้น จะเห็นได้ว่ากองกำลังสุรนารีได้ดำเนินการตามขั้นตอนมาโดยตลอด ไม่ได้ปล่อยปละละเลย มีการแจ้งให้หน่วยที่เกี่ยวข้องรับทราบถึงปัญหาที่เกิดขึ้น ซึ่งก่อนหน้านี้ พล.ต.กนก เคยตั้งข้อสงสัยว่า หากมีการขึ้นทะเบียนปราสาทพระวิหารเป็นมรดกโลก จะทำให้มีปัญหาตามมาในเรื่องของข้อตกลงการบริหารจัดการพื้นที่ด้านทิศเหนือ และตะวันตกของปราสาท เนื่องจากยังไม่มีการปักปันแนวเขตแดนที่ชัดเจน
รายงานข่าวแจ้งว่า คณะกรรมการมรดกโลกได้บรรจุวาระการขึ้นทะเบียนปราสาทพระวิหารเป็นมรดกโลก เพื่อพิจารณาในเช้าวันอาทิตย์ที่ 6 กรกฎาคม เวลา 09.45 น. ซึ่งตรงกับเวลาในประเทศไทย ในคืนเดียวกัน เวลา 20.45 น. ซึ่งเรื่องปราสาทพระวิหาร เป็น 1 ใน 34 สถานที่ทางวัฒนธรรมซึ่งมีการเสนอขอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก โดยคณะกรรมการมรดกโลกจาก 21 ประเทศ จะเป็นผู้พิจารณาเรื่องดังกล่าว
ขณะเดียวกัน มีรายงานว่านายนพดล ปัทมะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ จะออกเดินทางไปร่วมประชุมคณะกรรมการมรดกโลก ที่ประเทศแคนาดา ในวันเสาร์ที่ 5 กรกฎาคม โดยจะแจ้งการยกเลิกแถลงการณ์ร่วมไทย - กัมพูชา ที่สนับสนุนกัมพูชาให้ขึ้นทะเบียนมรดกโลกปราสาทพระวิหาร
