อะเมซิ่ง “ดอยเชียงดาว” พื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลก

ถือเป็นอีกหนึ่งข่าวดีของเมืองไทย เมื่อ “ดอยเชียงดาว” จ.เชียงใหม่ ได้รับการประกาศให้เป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลกจากยูเนสโก นับเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลลำดับที่ 5 ของเมืองไทย ที่มีคุณค่าในระดับโลก

รู้จักดอยเชียงดาว

“ดอยเชียงดาว” หรือ “ดอยหลวงเชียงดาว” ตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว มีพื้นที่ครอบคลุมตำบลเมืองแหง อำเภอเวียงแหงบางส่วน ตำบลเมืองงาย ตำบลเมืองคอง ตำบลเชียงดาว และตำบลแม่นะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ เนื้อที่ประมาณ 521 ตารางกิโลเมตร

“เชียงดาว” เป็นชื่อของภูเขาและชื่อของอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงดาว เพี้ยนมาจากคำว่า “เปียงดาว” หรือ “เพียงดาว” ที่คนโบราณเรียกขานถึงภูเขาสูงใหญ่โดดเด่นทัดเทียมกับดวงดาว และเพี้ยนกลายมาเป็นชื่อเชียงดาวเช่นทุกวันนี้


ดอยเชียงดาวเป็นส่วนหนึ่งของลุ่มน้ำปิงตอนบน โดยมีทั้งระบบนิเวศดั้งเดิมที่ได้รับการปกปักษ์รักษามาอย่างยาวนาน และพื้นที่ที่ได้รับการฟื้นฟูให้คืนความสมบูรณ์ของระบบนิเวศป่าไม้ มาเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 40 ปี

ดอยเชียงดาวยังเป็นแหล่งอาศัยที่ปลอดภัยของสัตว์ป่าสงวน ได้แก่ กวางผา และเลียงผา รวมถึงสัตว์ป่าคุ้มครองอีกหลายชนิด และมีความเป็นไปได้สูงที่จะค้นพบพืชและสัตว์ชนิดพันธุ์ใหม่ของโลกได้


ดอยเชียงดาว มีลักษณะเป็นเทือกเขาหินปูนซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาถนนธงชัย เป็นภูเขาหินปูนที่เกิดขึ้นในยุคเพอร์เมียน มีอายุระหว่าง 230-250 ล้านปี เป็นหมู่หินราชบุรีของไทย ซึ่งเกิดจากการทับถมของตะกอนทะเลและซากสัตว์ที่มีหินปูน มีหลักฐานว่าเทือกเขาแห่งนี้เคยเป็นทะเลมาก่อนเพราะยังมีฟอสซิลเปลือกหอยให้เห็นบนก้อนหิน

ดอยเชียงดาว มียอดเขาสูงเป็นอันดับสามของประเทศไทย โดยมีความสูง 2,225 เมตร จากระดับน้ำทะเล ถือเป็นอีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญ บนนั้นมีทัศนียภาพของเทือกเขาหินปูนที่สวยงามแปลกตา มีจุดชมพระอาทิตย์ขึ้น-พระอาทิตย์ตก และทะเลหมอกอลังการ รวมถึงมีพืชพรรณเฉพาะถิ่นหายากของเมืองไทยจำนวนมาก


8 เรื่องน่ารู้คู่เชียงดาว

กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้ให้ข้อมูลสรุปสิ่งน่าสนใจเกี่ยวกับดอยเชียงดาวไว้ในอินโฟ “8 เรื่องเล่า จากเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว” ดังนี้

1.ดอยหลวงเชียงดาวมีความโดดเด่นด้านภูมิทัศน์ ด้วยภูเขาหินปูนซึ่งเป็นยอดเขาสูงเป็นอันดับ 3 ของประเทศไทย

2.มีสังคมพืชกึ่งอัลไพน์ที่หาได้ยากในประเทศไทย เป็นถิ่นอาศัยของพรรณไม้มากกว่า 2,000 ชนิด หรือคิดเป็นร้อยละ 20 ของพรรณไม้ในประเทศไทย


3.พรรณไม้มีความเชื่อมโยงแสดงให้เห็นว่า ภูมิประเทศนี้ทอดยาวลงมาจากตะวันออกของเทือกเขาหิมาลัย ที่ราบสูง Quinhai - Tibet และจีนตอนใต้

4.เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่า จำนวน 672 ชนิดจาก 358 สกุล ใน 91 วงศ์ รวมถึงสัตว์ป่าสงวน ได้แก่ กวางผาและเลียงผา

5.เชียงดาวมีประวัติการตั้งถิ่นฐานของผู้คนมาเป็นเวลามากกว่า 600 ปี เป็นพื้นที่ที่มีความหลอกหลายทางวัฒนธรรมของชนเผ่าไทยภูเขา 5 ชนเผ่า ได้แก่ ม้ง มูเซอ ลีซอ ปกาเกอะญอ และชาวไทยล้านนา ซึ่งแต่ละกลุ่มมีวัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิตความเป็นอยู่ การแต่งกาย และภาษาพูดที่แตกต่างกัน แต่สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ


6.ตำนานถ้ำเชียงดาวที่เชื่อว่า เจ้าหลวงคำแดงเป็นสัญลักษณ์ของชนเผ่าไทในลุ่มน้ำโขง ซึ่งตำนานเจ้าหลวงคำแดงนี้ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ เมื่อปี พ.ศ. 2555

7.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาวประกาศจัดตั้งเมื่อ พ.ศ. 2521 ตลอดระยะเวลากว่า 40 ปี ในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่าในพื้นที่ ให้คงความอุดมสมบูรณ์ด้วยความตระหนักดีถึงคุณค่าที่สำคัญ กับการอนุรักษ์ซึ่งความหลากหลายทางชีวภาพของไทยและภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

8.ดอยหลวงเชียงดาว เป็นสถานที่ที่ได้รับความนิยมในการท่องเที่ยวเชิงนิเวศมากขึ้นในระยะเวลาที่่ผ่านมา เนื่องจากมีสภาพป่าที่สมบูรณ์ และสภาพภูมิประเทศที่สลับซับซ้อนเกิดทัศนียภาพที่สวยงามแปลกตา


พื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาว

วันนี้มีข่าวดีเมื่อดอยเชียงดาว ได้รับการประกาศให้เป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลกจากยูเนสโก (UNESCO) เมื่อวันที่ 15 ก.ย. 64 ที่ผ่านมา ในการประชุมคณะกรรมการสภาประสานงานระหว่างชาติว่าด้วยโครงการด้านมนุษย์และชีวมณฑล (International Co-orinating Council on the Man and the Biosphere Programme: MAB-ICC) ครั้งที่ 33 ในระหว่างวันที่ 13-17 ก.ย. 64 ณ เมืองอาบูจา สาธารณรัฐไนจีเรีย ซึ่งองค์การยูเนสโกมีกำหนดประกาศให้และพื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ เป็น 1 ใน 20 พื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลก

ดอยเชียงดาวมีคุณค่าสำคัญที่ควรค่าต่อการเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑล ได้แก่

-มีสังคมพืชกึ่งอัลไพน์ ที่เชื่อมโยงกับสังคมพืชในเทือกเขาหิมาลัย ทางตอนใต้ของจีน

-มีภูมิประเทศเขาหินปูนอันโดดเด่น


-มีภูมิปัญญาเหมืองฝาย ตัวอย่างกลไกการจ่ายแทนคุณระบบนิเวศ ในพื้นที่บ้านปางมะโอ พื้นที่แกนกลางที่ได้รับการดูแลโดยเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว มาเป็นเวลากว่า 40 ปี

อีกทั้งยังมีศักยภาพการท่องเที่ยวเชิงนิเวศในพื้นที่ โดยมีการจัดการผลกระทบจากการท่องเที่ยวที่เข้มข้น โดยเฉพาะเส้นทางศึกษาธรรมชาติยอดดอยหลวงเชียงดาว

ขณะที่พื้นที่บริเวณดอยเชียงดาวยังมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม อาทิ วัฒนธรรมของชาวไทยใหญ่ ม้ง มูเซอ ลีซอ ปกากะญอ และวัฒนธรรมล้านนา ซึ่งแต่ละกลุ่มสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ


ดอยเชียงดาว ถือเป็นพื้นที่ที่มีความพร้อมเอื้อต่อการวิจัยในพื้นที่ เนื่องจากมีสถานีวิจัยในพื้นที่ โดยเฉพาะด้านการอนุรักษ์สัตว์ป่า ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวมีประสบการณ์โดดเด่นในการจัดการพื้นที่คุ้มครองเพื่ออนุรักษ์สัตว์ป่า โดยเฉพาะความสำเร็จในการอนุรักษ์กวางผาในถิ่นที่อยู่ นอกจากนี้ ในพื้นที่ยังมีสถานีวิจัยต้นน้ำ และสถานีวิจัยเกษตรพื้นที่สูง

สำหรับ “พื้นที่สงวนชีวมณฑล” เป็นพื้นที่ที่มีระบบนิเวศบนบก ทะเล หรือชายฝั่งทะเล ที่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ ภายใต้โครงการมนุษย์และชีวมณฑลขององค์การยูเนสโก ที่มีคุณค่าต่อการอนุรักษ์ความหลากหลายของพันธุ์พืชพันธุ์สัตว์ และระบบนิเวศ ที่สามารถส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาทั้งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมได้อย่างยั่งยืน


ปัจจุบันประเทศไทย มีพื้นที่สงวนชีวมณฑล อยู่ทั้งสิ้น 5 แห่ง ได้แก่ พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช จ.นครราชสีมา พื้นที่สงวนชีวมณฑลป่าสัก-ห้วยทาก จ.ลำปาง พื้นที่สงวนชีวมณฑลแม่สา-คอกม้า จ.เชียงใหม่ พื้นที่สงวนชีวมณฑลระนอง จ.ระนอง

และล่าสุดพื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาว จ.เชียงใหม่ ซึ่งถือเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลกจากยูเนสโก และเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลลำดับที่ 5 ของเมืองไทย

#########################################

สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline