"วัดปรางค์หลวง" เป็นโบราณสถานที่เก่าแก่ที่สุดของจังหวัดนนทบุรี มีอายุกว่า 650 ปี ตั้งอยู่ริมคลองบางกอกน้อย ต.บางม่วง อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี สร้างในสมัยของพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ผู้สถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ในช่วงกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ประมาณปีพ.ศ.1890
เดิมวัดแห่งนี้ชื่อ “วัดหลวง” บางหลักฐานกล่าวว่า สร้างเมื่อปีพ.ศ.1904 สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ได้อพยพผู้คนหนีโรคระบาดมาประทับอยู่ที่บริเวณนี้ ก่อนที่จะทรงสร้างกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดขึ้นชื่อว่า “วัดหลวง”
ต่อมาในสมัยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้า พระองค์ที่ 10 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้เห็นองค์พระปรางค์ที่ได้สร้างขึ้นไว้พร้อมกับการสร้างวัด จึงได้เปลี่ยนนามวัดนี้ว่า “วัดปรางค์หลวง” อันมีสัญลักษณ์ของพระปรางค์นั่นเอง
ภายในวัดปรางค์หลวง มีโบราณสถานและโบราณวัตถุสำคัญมากมาย แต่สิ่งที่โดดเด่นที่สุดอยู่ที่ “องค์พระปรางค์” เป็นศิลปกรรมสมัยอยุธยาตอนต้น ฐานเป็นอิฐ ส่วนที่เป็นเรือนธาตุทั้งสี่ด้าน แต่ละด้านมีพระปูนปั้นนูนสูง นักโบราณคดีได้ค้นหา หลักฐานอันเป็นจุดเด่นของโครงสร้าง ก่ออิฐสอดิน ยอดเจ็ดชั้นย่อมุมไม้ยี่สิบ ประดับลายปูนปั้น เรือนธาตุมีซุ้มจรนำทั้ง 4 ทิศ ประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปูนปั้นลงรักปิดทอง สภาพ องค์พระปรางค์ชำรุดมาก กลางเรือนธาตุมีกรุอยู่ภายในแต่ไม่มีช่องทางขึ้นสู่ยอดปรางค์ ผนังเรือนธาตุเป็นผนังทึบไม่มีประตู เป็นฝีมือของช่างในสมัยอยุธยาตอนต้น
และพระวิหารน้อย เป็นอาคารขนาดเล็กก่อด้วยอิฐ ลักษณะของอาคารแต่ละหลังมีผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ประกอบด้วย อาคาร 2 หลัง อาคารหลังเล็กตั้งอยู่ด้านหน้า และอาคารหลังใหญ่ตั้งอยู่ด้านหลัง ด้านหน้ามีมุขยื่นออกมาคล้ายระเบียง อาคารทั้ง 2 หลัง มีประตูทางเข้าเพียงทางเดียวลักษณะในการก่อสร้างใช้ระบบผนังรองรับเครื่องบน ไม่มีคาน ไม่มีเสา หลังคามุงกระเบื้องดินเผา ปัจจุบันอยู่ในสภาพที่สวยงามเพิ่งผ่านการบูรณะมา หากใครอยากดูกุฏิกรรมฐานในสมัยอยุธยาให้มาดูวิหารน้อยแห่งนี้
และวัดปรางค์หลวงมีโบราณวัตถุสำคัญ ได้แก่ หลวงพ่ออู่ทอง เป็นพระพุทธรูปก่ออิฐถือปูนปิดทองปางมารวิชัยหน้าตักกว้าง 9 คืบ หลวงพ่ออู่ทองได้รับการบูรณะซ่อมแซมโดยฝีมือช่างในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ จนเปลี่ยนแปลงไปจากแบบเดิม แต่ยังมีเค้าร่องรอยของพระพุทธรูปในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น พุทธลักษณะงดงาม อีกทั้งหลวงพ่ออู่ทองยังเป็นพระพุทธรูปที่ชาวบ้านในชุมชนนับถือเป็นอย่างมาก
และบริเวณรอบพระอุโบสถของวัดปรางค์หลวง มีใบเสมาอยู่ภายในเขตกำแพงแก้ว ปักอยู่ตามตำแหน่งต่าง ๆ รอบพระอุโบสถจำนวน 4 แห่ง คือ บริเวณด้านหลังของพระอุโบสถ 3 แห่ง และตรงกลางด้านทิศตะวันตกของพระอุโบสถ ใบเสมามีขนาดใหญ่ทำจากหินชนวน ชาวบ้านในชุมชนเรียกว่า “หินกาบ” ลักษณะไม่มีลวดลาย ปักลงบนดินรายรอบพระอุโบสถหลังเก่า เป็นใบเสมาสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ปัจจุบันเหลือใบเสมาที่มีสภาพสมบูรณ์เหลือเพียง 1 ใบ ตั้งอยู่ที่ด้านหน้าของพระอุโบสถ
สำหรับประเพณีสำคัญของวัดปรางค์หลวง ได้แก่ ประเพณีตักบาตรเทโวเป็นประเพณีของชาวพุทธที่ได้ร่วมใจกันทำบุญตักบาตรสืบทอดกันมา ถือเอาวันหลังจากที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากดาวดึงส์หรือเทวโลกมาสู่โลกมนุษย์ในวันมหาปวารณา คือ วันขึ้น 15 ค่าเดือน 11 พอวันรุ่งขึ้น แรม 1 ค่า เดือน 11 ชาวพุทธก็จะตักบาตรเทโว และประเพณีการทำบุญตักบาตรพระ 108 ทางน้ำ เป็นประเพณีหลังวันออกพรรษาเริ่มในวันแรม 8 ค่า เดือน 12 ซึ่งถือว่าเป็นวันทำบุญที่แท้จริง พิธีจะเริ่มตั้งแต่ช่วงบ่ายของวันแรม 7 ค่า เดือน 12 วัดตามริมคลองจะมีการแห่พระพุทธรูปที่มีชื่อเสียงของแต่ละวัดแห่ไปตามลำน้ำ โดยการจัดขบวนแห่อย่างสวยงามมีการรำประกอบการจัดขบวนแห่ เพื่อประกาศให้ประชาชนได้ทราบทั่วกันว่าจะมีพิธีทำบุญตักบาตรพระ 108 ขึ้นในวันรุ่งขึ้น คือ วันแรม 8ค่า เดือน 12 เป็นประเพณีที่ปฏิบัติกันมาอย่างช้านาน
วัดปรางค์หลวง ตั้งอยู่ที่ 32 หมู่ 1 ต.บางม่วง อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี เปิดให้เข้าชม 07.00 – 17.00 น. สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม 0-2595-1477
สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR
