สัมผัสมนต์เสน่ห์ “สลากย้อมเมืองหละปูน” งานบุญทรงคุณค่าแห่ง จ.ลำพูน

จังหวัดลำพูน องค์การบริหารส่วนจังหวัดลำพูน สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดลำพูน เทศบาลเมืองลำพูน องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น ชมรมคนลำพูน กรุงเทพมหานคร ร่วมสืบสานมรดกล้ำค่าทางวัฒนธรรมแห่งล้านนา กำหนดจัด “สลากย้อมเมืองหละปูน” วันที่ 18 - 19 กันยายน 2556 ณ วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน

นายวิสูตร บัวชุม ผู้อำนวยการ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานเชียงใหม่ กล่าวว่า การถวายทาน “สลากย้อม” ไม่ปรากฏในจังหวัดอื่นๆ ทางภาคเหนือ มีแต่เพียงจังหวัดลำพูนเท่านั้น ที่ยังสืบปฏิบัติเรื่อยมาจวบจนปัจจุบัน ส่วนจังหวัดอื่นๆ จะพบเห็น “ประเพณีทานสลาก” “ตานก๋วยสลาก” หรือ ”กินก๋วยสลาก” คือการทำบุญถวายเครื่องไทยทานแก่พระภิกษุสงฆ์นับตั้งแต่สมัยพุทธกาล และนับเป็นประเพณีสำคัญของชาวล้านนาที่ยังคงปฏิบัติสืบต่อเนื่องกันมาจากรุ่นสู่รุ่น ในการถวายเครื่องไทยทานนั้นจะทำในช่วงฤดูผลไม้สุกหลายชนิด คือในระหว่างเดือน 12 เหนือเพ็ญขึ้นไป และไม่เกินเดือนเกี๋ยงเหนือดับ และตามประเพณีโบราณมักจะทานที่วัดสำคัญก่อนเช่น ในจังหวัดลำพูนจะต้องทานสลากภัตที่วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหารก่อนวัดอื่นในจังหวัด ปัจจุบันนี้คงมีเพียงจังหวัดลำพูนเท่านั้นที่ยังคงรักษาประเพณีความเชื่อนี้อยู่ สามารถถวายทานที่วัดไหนก่อนก็ได้ โดยชาวเหนือจะจัดเครื่องไทยทานลงในชะลอมสานด้วยไม้ไผ่ขนาดเล็กๆ เรียกว่า ก๋วย ในภาษาถิ่น จากนั้นก็จะนำเส้นสลากที่เขียนชื่อเจ้าของก๋วยไปวางที่วัดเพื่อให้พระภิกษุเสี่ยงจับเส้นสลากขึ้นมา เมื่อพระรูปใดจับได้เส้นสลากของใครก็จะนำก๋วยไปถวายแด่พระภิกษุรูปนั้น เชื่อกันว่าการตานก๋วยสลากเป็นการถวายทานที่ได้อานิสงส์มากเพราะเป็นการทำบุญที่ไม่เจาะจงทั้งผู้ให้ และผู้รับ และเป็นกุศโลบายหนึ่งในการสอนให้พุทธศาสนิกชนไม่ยึดมั่นถือมั่นในรูปสมบัติ

“สลากย้อม” เกิดจากความเชื่อของชาวยองโบราณที่ว่า “นางสาวผู้ใดถ้ายังไม่ได้ทานสลากย้อม ก็ยังไม่ควรแต่งงาน” บ้างก็เชื่อว่าหญิงสาวใดไม่ได้ถวายสลากย้อมถ้าแต่งงานไปชีวิตจะไม่เจริญรุ่งเรือง “ฮิบ่มา ค้าบ่ขึ้น” โดยเฉพาะหญิงสาวที่ไม่มีโอกาสได้บวชเรียน รับใช้ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา หรือมีกิจกรรมและบทบาททางสังคมเหมือนผู้ชาย ดังนั้น การถวายทาน “สลากย้อม” จึงมีนัยของการแบ่งพื้นที่ทางสังคมให้แก่สตรีให้ได้มีบทบาท และนับเป็นการทำบุญครั้งสำคัญ ซึ่งจักทำได้เพียงครั้งเดียวในชีวิตเท่านั้น นอกจากนี้ การถวายทานสลากย้อมจึงเป็นกุศโลบายสอนให้เด็กหญิงชาวยองรู้จักการเก็บออม เรียนรู้การเย็บปักถักร้อย และงานอื่นๆ ในหน้าที่แม่บ้านแม่เรือนอย่างสมบูรณ์แบบก่อนที่จะออกเรือนไปอีกด้วย

“สลากย้อม” เรียกตามสีสันของต้นสลากที่มีหลากสีสัน มีความสูง 10 วาหรือมากกว่านั้น และประดับประดาด้วยข้าวของเครื่องใช้ และของมีค่าต่างๆ มากมาย อาทิ ตลับใส่พลู หมาก ครกตำหมากทำด้วยเงิน เข็มขัดเงิน สร้อยคอ สร้อยข้อมือทองคำ โต๊ะเครื่องแป้งครบชุด เครื่องเรือนครบชุด อัฐบริขาร เครื่องมือจารคัมภีร์ครบชุด ผ้าห่อคัมภีร์ บาตรพระ ผ้าสบง ร่ม รองเท้าแตะ ยารักษาโรค สมุด ดินสอ ฯลฯ รวมถึงผัก ผลไม้ตามฤดูกาล และบุหรี่ทำเป็นแพยาว 3 - 4 วา นอกจากนี้ยังมีเงินเป็นยอดจตุปัจจัยด้วย การจัดทำต้นสลากย้อมของหญิงสาวจะใช้ระยะเวลาในการเก็บหอมรอมริบอยู่หลายปี นอกจากนี้ในการทำสลากย้อมแต่ละต้น ยังสะท้อนให้เห็นถึงความสมัครสมานสามัคคี ความมีน้ำใจของชาวบ้านที่ต่างพร้อมใจกันมาช่วยแต่งดาตระเตรียมต้นสลาก หรืออีกนัยหนึ่งคือ เป็นการเปิดโอกาสให้ชายหนุ่ม และหญิงสาวได้มีโอกาสเรียนรู้ศึกษานิสัยใจคอกันในระหว่างการตระเตรียมแต่งดาต้นสลากย้อม

พบกับกิจกรรม การประกวดสลากย้อม การประกวดฮ่ำกะโลง ฮ่ำสลากย้อม (บทกลอนที่ใช้กล่าวในการถวายสลากย้อม) ขบวนแห่สลากย้อม การแสดงซอพื้นเมือง การแสดงสื่อผสมเสนอเรื่องราวที่มาของสลากภัต และสลากย้อมโดยเยาวชนรุ่นใหม่ นิทรรศการภูมิปัญญาชาวบ้านจากศูนย์สายใย และการแสดงทางวัฒนธรรม โดยในวันที่ 18 กันยายน 2556 จะเป็นวันแต่งดา (วันตระเตรียมงาน) และพิธีเปิดงาน ส่วนในวันที่ 19 กันยายน 2556 จะเป็นวันทาน (วันถวายสลาก) สุภาพสตรีท่านใดที่ประสงค์ร่วมทานสลากย้อม สามารถติดต่อได้ที่ สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดลำพูน โทร.0-5351-0243

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ องค์การบริหารส่วนจังหวัดลำพูน โทร.0-5359-7260 ต่อ114

สำหรับกำหนดการ งานประเพณีสลากภัต สลากย้อม มีดังนี้

วันพุธที่ 18 กันยายน 2556
เวลา 09.00 น.- การแต่งดาต้นสลากย้อมบริเวณโดยรอบวัดพระธาตุหริภุญชัย วรมหาวิหาร
- ชมการแสดงศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านของศูนย์วัฒนธรรมไทยสายใยชุมชน
เวลา 16.00 น.- ผู้เข้าร่วมขบวนแห่ต้นสลากพร้อมกัน ณ สนามหน้าศาลากลางจังหวัดลำพูน
เวลา 17.00 น.- เคลื่อนขบวนแห่ต้นสลากออกจากบริเวณสนามหน้าศาลากลางจังหวัดลำพูน
เข้าสู่บริเวณพิธีเปิดงานวัดพระธาตุหริภุญชัย วรมหาวิหาร
เวลา 19.00 น.- พิธีเปิดงานประเพณีสลากกภัตร สลากย้อม จังหวัดลำพูน ประจำปี 2556
- พิธีมอบรางวัลการประกวดต้นสลากย้อม
- ชมการแสดงศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านของศูนย์วัฒนธรรมไทยสายใยชุมชน
- ประธานในพิธีและแขกผู้มีเกียรติเยี่ยมชมต้นสลากย้อมในบริเวณงาน
วันพฤหัสบดีที่ 19 กันยายน 2556
เวลา 09.00 น.- การแสดงละครซอพื้นเมือง
- การแข่งขันฮ่ำกะโลง
เวลา 10.30 น.- พิธีมอบรางวัลการแข่งขันฮ่ำกะโลง
เวลา 13.30 น.- อ่านเส้นสลากและประกอบพิธีถวายทานสลาก