นั่งสามล้อ ผ่อเฮือนเก่า เล่าขานตำนานเมืองแป้

จังหวัดแพร่ ร่วมกับ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.)สำนักงานแพร่ จัดโครงการ “นั่งสามล้อ ผ่อเฮือนเก่า เล่าขานตำนานเมืองแป้”ขึ้น เพื่ออนุรักษ์อาชีพสามล้อเมืองแพร่ และบ้านโบราณ และส่งเสริมการท่องเที่ยวภายในจังหวัดแบบประหยัดพลังงานไร้มลพิษ

โดยในเบื้องต้นได้มีการกำหนดเส้นทางจำนวน 2 เส้นทาง ได้แก่

เส้นทางแรก เริ่มต้นจากคุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่ ไปยังศาลหลักเมือง บ้านวงศ์บุรี บ้านวิชัยราชา บ้านหนานไชยวงศ์ ผ่านประตูชัย วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหารและวงเวียนพรหมวิหารสี่ ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง ค่าใช้จ่าย 250 บาท

เส้นทางที่สอง เริ่มจากคุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่ ผ่านวงเวียนพรหมวิหารสี่ ศาลากลางจังหวัด กำแพงเมือง ผ่านประตูใหม่ วัดสระบ่อแก้ว ผ่านบ้านหลวงศรีนัครานุกูล ผ่านวัดศรีบุญเรือง โรงเรียนป่าไม้ บ้านวงศ์บุรี วัดหลวง ผ่านหลังคุ้มเจ้าหลวง กำแพงเดิม ผ่านคุ้มเจ้าตุ้ย สิ้นสุดที่ศาลหลักเมืองแพร่ ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง 30 นาที ค่าใช้จ่าย 300 บาท

ในเส้นทาง 2 สายนี้ มีไฮไลท์สำคัญอยู่ที่เฮือนเก่า 2 หลัง ได้แก่

บ้านวงศ์บุรี บ้านเก่าแก่สีชมพูสวยสง่าคู่บ้านคู่เมืองแพร่ ที่ได้รับการยกย่องให้เป็น"อาคารอนุรักษ์ดีเด่น" ประจำปี 2536 จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์

บ้านวงศ์บุรี สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2440 มีลักษณะเป็นเรือนขนมปังขิงไม้สักทอง 2 ชั้น ที่สร้างอย่างประณีต อ่อนช้อย งดงามสมส่วน มีเพดานสูง หลังคาสูง โดดเด่นไปด้วยลวดลายไม้ฉลุตามหน้าจั่ว ชายคา ระเบียง ช่องลม แฝงเส้นสายแสงเงาอยู่ในที

ปัจจุบันบ้านวงศ์บุรีแบ่งออกเป็น 2 ส่วนหลัก คือ ส่วนหลังเป็นที่อยู่อาศัยของเจ้าของบ้าน กับส่วนหน้าที่จัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์ จัดแสดงเรื่องราววิถีชีวิตความเป็นอยู่ของเจ้านายในอดีต

อีกหลังหนึ่งคือ คุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่ ที่สร้างขึ้นในปี 2435 โดยเจ้าหลวงพิริยะชัยเทพวงศ์ เจ้าผู้ครองเมืองแพร่องค์สุดท้าย

คุ้มเจ้าหลวงฯ เป็นอาคารก่ออิฐ ถือปูน 2 ชั้น มีประตูหน้าต่าง 72 บานตกแต่งด้วยลายฉลุสวยงามทั้งภายนอก ในปี พ.ศ. 2536 ได้รับรางวัลอาคารอนุรักษ์ดีเด่น จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ และรางวัลสถาปัตยกรรมดีเด่นในปี พ.ศ. 2540

ปัจจุบันคุ้มเจ้าหลวงจัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์เมืองแพร่ แบ่งพื้นที่เป็นห้องต่างๆ อาทิ ห้องพิริยภูมิศิลป์ ห้องพิริยทัศนา ห้องพิริยสวามิภักดิ์ ห้องพิริยอาลัย ห้องเก็บเอกสารทรงคุณค่าในอดีต และส่วนคุมขังนักโทษหรือคุกในชั้นใต้ดิน ที่มีแปลกแตกต่างไปจากเรือนเก่าหลังอื่นๆ

ทั้งนี้นักท่องเที่ยวที่สนใจสามารถติดต่อใช้บริการ “นั่งสามล้อ ผ่อเฮือนเก่า เล่าขานตำนานเมืองแป้” ได้ที่ ชมรมสามล้อจังหวัดแพร่ โทร. 08-1673-9841 หรือสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ททท. สำนักงานแพร่ โทร. 0-5452-1118, 0-5452-1127