วัดในเมืองกรุงเก่า หรือในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา หลายๆวัดล้วนแล้วแต่เป็นวัดที่เก่าแก่ มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาอันยาวนาน และมีความสำคัญควบคู่กับการเจริญรุ่งเรืองของราชธานีมาโดยตลอด แต่วัดสำคัญๆส่วนมากก็มักจะถูกเผาทำลายไปเสียเป็นส่วนใหญ่เมื่อครั้งเสียกรุงครั้งที่สอง และทำให้เราต้องย้ายราชธานีใหม่มาตั้งอยู่ที่กรุงเทพมหานครในปัจจุบัน
“วัดพุทไธศวรรย์” เป็นอีกวัดหนึ่งที่มีความสำคัญและมีความเป็นมาที่น่าสนใจ และที่สำคัญคือรอดพ้นจากการเผาทำลายของข้าศึกเมื่อครั้งเสียกรุงใน พ.ศ.2310 เนื่องจากเป็นวัดที่อยู่นอกเมือง จึงทำให้โบราณสถานและโบราณวัตถุต่างๆ ยังมีร่องรอยนับแต่อดีตไว้ให้ชื่นชมและศึกษาจนถึงปัจจุบัน
วัดพุทไธศวรรย์เป็นพระอารามหลวงที่สร้างขึ้นในยุคสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี โดยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 หรือพระเจ้าอู่ทอง ปฐมบรมกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ได้โปรดให้สถาปนาพระวิหารและพระมหาธาตุในพระตำหนักเวียงเหล็ก ซึ่งเป็นที่ประทับเดิมขณะเสด็จมาตั้งมั่นอยู่เดิมขึ้นเป็นอาราม และให้ชื่อว่า “วัดพุทไธศวรรย์” เพื่อเป็นพระราชอนุสรณ์ หลังจากขึ้นครองราชย์สมบัติแล้ว 3 ปี
สถานที่สำคัญภายในวัดที่น่าสนใจได้แก่ พระอุโบสถ ซึ่งเดิมคือพระตำหนักเวียงเหล็ก พระธาตุ หรือพระปรางค์ใหญ่ ซึ่งเป็นศิลปะอยุธยาตอนต้น ผสมผสานศิลปะแบบขอม มีระเบียงล้อมรอบ ภายในประดิษฐานพระปูนปั้นนับร้อยองค์ ด้านข้างพระปรางค์ยังมีมณฑปข้าง เป็นที่ประดิษฐานพระประธานปูนปั้นปางมารวิชัย ฯลฯ
นอกจากโบราณสถานและโบราณวัตถุเก่าแก่แล้ว ปัจจุบันวัดพุทไธศวรรย์ยังมีวิหารองค์พ่อจตุคามรามเทพ ที่มีผู้คนเดินทางมากราบไหว้บูชาอย่างต่อเนื่องอีกด้วย รวมทั้งยังมีพระราชานุสาวรีย์ 5 พระมหากษัตริย์ไทย ผู้ทรงมีความสำคัญแก่บ้านเมืองอย่างใหญ่หลวง ได้แก่ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระเอกาทศรถ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งทางวัดได้จัดสร้างไว้เพื่อให้เยาวชนรุ่นหลังได้มาสักการะ และรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณแต่ละพระองค์ต่อไป
แต่เดิมนั้นมีพระราชานุสาวรีย์อยู่เพียง 3 พระองค์เท่านั้น แต่ต่อมาได้มีการจัดสร้างพระราชานุสาวรีย์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้น โดยเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2552 พระเดชพระคุณพระพุทไธศวรรย์ วรคุณ (หลวงปู่หวล ภูริภัทโท) เจ้าอาวาสวัดพุทไธศวรรย์ และพระอาจารย์อติโชติ ธัมวโร พร้อมศิษยานุศิษย์ ได้ร่วมกันจัดพิธีบวงสรวง พร้อมพิธีพุทธาภิเษกเหรียญสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชขึ้น โดยมีพระเกจิอาจารย์ชื่อดังร่วมพิธี 9 รูป โดยมี น.พ.ชลธิศ สินรัชตานันท์ นายกสมาคมศัลยกรรมตกแต่งใบหน้าแห่งประเทศไทย เป็นประธานฝ่ายฆราวาส ทั้งนี้สำหรับเหรียญสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่ผ่านพิธีพุทธาภิเษกแล้ว จะแจกจ่ายให้กับผู้ที่มีศรัทธาได้นำไปบูชาเพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตต่อไป
สำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจจะเดินทางมาที่วัดพุทไธศวรรย์ นอกจากจะมาโดยทางรถยนต์แล้ว ก็ยังสามารถนั่งเรือมาชมได้เช่นกัน นอกจากนั้นในบริเวณใกล้เคียงวัดพุทไธศวรรย์ก็ยังมีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกมาก เช่น โบสถ์โยเซฟ หมู่บ้านโปรตุเกส หมู่บ้านญี่ปุ่น มัสยิด ชุมชนอิสลาม วัดไชยวัฒนาราม และวัดพนัญเชิง ฯลฯ เป็นต้น