อนุรักษ์ทะเลไทย ติดดาวให้ชายหาด

หาดทรายละเอียดสีขาว น้ำทะเลใสมองเห็นปลา ไกลออกไปสุดปลายตาที่เส้นขอบฟ้าน้ำทะเลสีครามตัดกับสีของท้องฟ้า ลมพัดกระทบผิวหน้าอย่างแผ่วเบา เสียงคลื่นเหมือนท่วงทำนองของดนตรี เบื้องหลังเป็นภูเขาอันเขียวขจี

ภาพชายหาดเหล่านี้ยังคงเป็นที่ถวิลหาของนักท่องเที่ยวผู้ชื่นชอบที่พร้อมจะหมดเวลาและทิ้งทุกสิ่งเพื่อผ่อนคลายไปกับความสวยงามที่ธรรมชาติได้สร้างสรรค์ขึ้น

แต่สภาพชายหาดของทะเลไทยในปัจจุบัน ส่วนหนึ่งกลับเสื่อมสภาพ สิ่งแวดล้อมถูกทำลาย ทัศนียภาพอันสวยงามของท้องทะเลถูกแทนที่ด้วยโรงแรม รีสอร์ท เตียงผ้าใบ และขยะต่างๆ

ด้วยเหตุนี้ทางกรมควบคุมมลพิษและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชนจึงได้ร่วมมือกันจัด "โครงการชายหาดติดดาว" ขึ้น เพื่อประเมินดัชนีคุณภาพสิ่งแวดล้อมด้านชายหาดท่องเที่ยวของท้องทะเลไทย

โครงการติดดาวให้ชายหาด เริ่มก่อตั้งและมีการประเมินมาตั้งแต่ปี 2545 จนถึงปัจจุบันมีชายหาดที่เข้าร่วมการประเมินแล้วร้อยกว่าหาด เพื่อบ่งชี้ระดับคุณภาพของสิ่งแวดล้อมชายหาดท่องเที่ยว ด้วยวิธีการสำรวจคุณภาพสิ่งแวดล้อมตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้

จากนั้นจะมีการแบ่งคุณภาพของสิ่งแวดล้อมออกเป็น 5 ระดับ คือ คุณภาพสิ่งแวดล้อมดีมาก ดี พอใช้ ต่ำและ ต่ำมาก โดยจากผลการประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมชายหาดท่องเที่ยวพบว่าส่วนใหญ่อยู่ในระดับ 3-4 ดาว

กระทั่งในปี 2549 มีชายหาดที่เข้าร่วมประเมินถึง 105 แห่ง โดยหาดที่ได้รับการประเมินคุณภาพในระดับ 5 ดาว 3 หาด ได้ หาดเกาะอาดัง จ.สตูล หาดบิเล๊ะ เกาะห้อง และหาดยาว เกาะพีพี จ.กระบี่ ซึ่งในปีนั้นทั้ง 3 หาดนี้มีน้ำทะเลใสสะอาด มีสันทรายธรรมชาติ สภาพปะการังสมบูรณ์ ไร้ซึ่งสิ่งก่อสร้างรุกล้ำ ชายหาดไม่ถูกกัดเซาะ และบริเวณชายหาดสะอาดไม่มีขยะ

อนึ่งจากการตรวจสอบคุณภาพน้ำชายฝั่งที่แบ่งชายฝั่งตามภูมิภาค คือ บริเวณพื้นที่อ่าวไทยตอนใน อ่าวไทยฝั่งตะวันออก อ่าวไทยฝั่งตะวันตกและฝั่งอันดามันพบว่า อ่าวไทยตอนในซึ่งเป็นพื้นที่รองรับน้ำจากแม่น้ำแม่กลอง ท่าจีน เจ้าพระยา และบางประกง จะนำพาน้ำเสียจากแหล่งกำเนิดต่างๆลงสู่ทะเลทั้งจากพื้นที่เกษตรกรรม ชุมชน และอุตสาหกรรมรวมไปถึงพื้นที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่มีอยู่อย่างหนาแน่นเป็นสาเหตุทำให้น้ำทะเลในอ่าวไทยตอนในเสื่อมโทรมลง โดยเฉพาะบริเวณปากแม่น้ำทั้ง 4 สาย

ส่วนอ่าวไทยฝั่งตะวันออกตั้งแต่ จ.ชลบุรีจนถึง จ.ตราด ส่วนใหญ่มีค่าไม่เกินเกณฑ์มาตรฐาน จะมีก็แต่เพียงบางพื้นที่เท่านั้นที่คุณภาพน้ำเสื่อมโทรมอ่าวไทยฝั่งตะวันตกเป็นพื้นที่สำคัญเนื่องจากมีแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงหลายแห่งทั้งหาดหัวหิน หาดชะอำ เกาะสมุย เป็นต้น

ซึ่งสภาพน้ำทะเลที่ไม่ได้มาตรฐานจากการตรวจวัดยังคงเป็นบริเวณปากแม่น้ำ เนื่องจากมีการปล่อยน้ำเสียจากบ้านเรือน ที่พักอาศัย ชุมชนและกิจกรรมที่เกี่ยวข้องลงสู่ทะเลโดยไม่ผ่านการบำบัดและสุดท้ายฝั่งอันดามัน เป็นพื้นที่ที่มีทรัพยากรสมบูรณ์มีการขยายตัวทางการท่องเที่ยวอย่างรวดเร็วทำให้ส่งผลกระทบต่อทรัพยากรชายฝั่งและสิ่งแวดล้อมทางทะเลคุณภาพน้ำทะเลชายฝั่งในบริเวณฝั่งอันดามัน พบว่าส่วนใหญ่ยังคงมีคุณภาพดีเป็นไปตามมาตรฐานแต่ชายหาดที่เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวเกิดการขยายตัวอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดปริมาณของเสียเพิ่มมากขึ้น

สำหรับในปี 2550 ก็ได้มีการประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมชายหาดอย่างต่อเนื่อง มีชายหาดที่ได้เข้าร่วมทำการประเมินทั้งหมด 74 ชายหาด ครอบคลุม 17 จังหวัดที่มีพื้นที่ติดแนวชายฝั่งทะเลเพื่อเป็นการยกระดับชายหาดท่องเที่ยวให้ได้มาตรฐาน และให้ชายหาดท่องเที่ยวมีคุณภาพสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้น ในการประเมินชายหาดท่องเที่ยวนี้ไม่เพียงแต่ประเมินแต่ในส่วนของชายหาดเท่านั้น การประเมินนี้ยังรวมไปถึงการดูแลการจัดการเรื่องน้ำทิ้งจากบ้านเรือนและสถานประกอบการต่างๆ อีกด้วย

ในการประเมินในปี 2550 นั้นได้มีการปรับปรุงเกณฑ์การประเมินดัชนีคุณภาพชายหาดให้มีความเหมาะสมมากยิ่งขึ้น โดยชายหาดที่ได้รับการประเมินคุณภาพเป็นชายหาด 5 ดาว ในปี 2550 มีเพียง 2 หาดได้แก่หาดลิดี จ.สตูล และหาดบิเล๊ะ เกาะห้อง จ.กระบี่

สำหรับหาดบิเล๊ะ นั้นยังคงรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมได้อย่างดีเยี่ยมดังจะเห็นได้จากการที่หาดบิเล๊ะได้ 5 ดาวถึง 2 ปีติดต่อกันแสดงถึงการจัดการที่ดีประชาชนในพื้นที่ให้ความสำคัญกับธรรมชาติมากกว่าความเจริญที่เข้าไปครอบคลุมในทุกพื้นที่ โดยหาดบิเล๊ะ เป็นหาดทรายขาวละเอียด แนวหาดโค้งแบ่งเป็นสองช่วง คล้ายปีกนกคั่นด้วยก้อนหินใหญ่ น้ำทะเลใสจนมองเห็นปะการังน้ำตื้น เหมาะสำหรับเล่นน้ำชมปะการังอยู่บนเกาะห้องซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่เขตอุทยานแห่งชาติ ธารโบกขรณี จ.กระบี่

ส่วนหาดลิดี ตั้งอยู่ที่เกาะลิดี ในเขตอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา จ.สตูล อยู่ห่างจากอ่าวนุ่น 5 กิโลเมตร และห่างจากท่าเรือปากบารา ประมาณ 7 กิโลเมตร มี หน้าผาและถ้ำเป็นที่อาศัย ของนกนางแอ่นเป็นจำนวนมาก เนื้อที่ประมาณ 10 ตารางกิโลเมตร มีหาดทรายขาว บริสุทธิ์ และมีเวิ้งอ่าวยื่น เข้าไปในตัวเกาะความลึก 3-5 เมตร เป็นสระน้ำใสสะอาดสวยงาม

ด้านชายหาด 4 ดาวในปี 50 ที่ผ่านมาก็มี หาดหัวหิน หาดนเรศวร(บางสะพาน) หาดนเรศวร (ปราณบุรี) จ.ประจวบคีรีขันธ์ หาดเกาะสามเส้า หาดอ่าวคา จ.สุราษฏร์ธานี หาดม่วงงาม หาดทรายแก้ว จ.สงขลา หาดอ่าวมะนาว จ.นราธิวาส หาดแสม จ.ชลบุรี หาดทรายขาว หาดบางเบ้า จ.ตราด หาดราชมงคล หาดหยงหลิน จ.ตรัง หาดบางเทา หาดลายัน จ.ภูเก็ต หาดเกาะไผ่ หาดแหลมตง หาดโล๊ะซามะ หาดมาหยา หาดแหลมโตนด หาดเกาะไหง หาดเกาะรอก หาดพระแอะ จ.กระบี่

โดยการประเมินในครั้งนี้ชายหาดที่ได้ต่ำสุดอยู่ในระดับ 3 ดาวทั้งหมดอาทิ หาดท้องศาลา จ.สุราษฏร์ธานี หาดแหลมแม่พิมพ์ จ.ระยอง เป็นต้น

ไม่เพียงเท่านั้นโครงการนี้ยังมีกิจกรรมอีกมากมายเพื่อสร้างความเข้าใจในความสำคัญของสิ่งแวดล้อมและการอยู่ร่วมกับธรรมชาติและยังเป็นการกระตุ้นนักท่องเที่ยว ประชาชน เยาวชน เข้ามามีส่วนร่วมในการดูแลรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม ที่สำคัญก็คือการจัดกิจกรรมติดดาวสัญจรตามชายหาดเพื่อเป็นการเผยแพร่ข้อมูลความรู้ การเข้าค่ายเยาวชนเพื่อสร้างและปลูกฝังให้เยาวชนได้มีความรู้และจิตสำนึกในการรักษาสิ่งแวดล้อมชายหาดท่องเที่ยว

ซึ่งการจัดทำโครงการนี้ขึ้นมาต้องได้รับความร่วมมือจากอีกหลายฝ่าย เพราะการท่องเที่ยวทางทะเลได้รับความนิยมจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะช่วยกัน ทำให้ชายหาดในประเทศไทยสวยงาม สิ่งแวดล้อมไม่ถูกทำลาย มีการจัดการเพื่อไม่ให้การท่องเที่ยวส่งผลกระทบถึงธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้นักท่องเที่ยวก็เป็นปัจจัยประการหนึ่งในการที่จะช่วยกันรักษาสภาพแวดล้อมชายหาดท่องเที่ยว เพียงมาเที่ยวและไม่ทิ้งขยะหรือทำลายทรัพยากรธรรมชาติก็เท่ากับเป็นการอนุรักษ์ชายหาดแห่งท้องทะเลให้ชนรุ่นหลังได้ชื่นชมไปตราบนานเท่านาน