ฮีโร่ทองพาราลิมปิกแนะกฎ-กติกา-มารยาท “บ็อคเซีย”

พัธยา เทศทอง, วิษณุ ฮวดประดิษฐ์, มงคล จิตรเสงี่ยม และ วัชรพล วงษา 4 ขุนพลฮีโร่เหรียญทองพาราลิมปิกเกมส์ทีมบ็อคเซียของไทย หลังทำผลงานได้อย่างยอดเยี่ยมคว้าเหรียญทองสมัยแรกได้สำเร็จ เอาชนะนักกีฬาบ็อคเซียจากจีน 10-5 คะแนน เมื่อช่วงเช้ามืดวันที่ 5 กันยายน ที่ผ่านมา

เกร็ดน่ารู้สำหรับกีฬาบ็อคเซีย
บ็อคเซียเป็นกีฬาชนิดหนึ่งที่ประสบความสำเร็จในการทดลองกับบุคคลพิการทางกาย เป็นเกมกีฬาที่อนุญาตให้คนพิการทางกายระดับเดียวกันได้แข่งขันกันเช่นเดียวกับคนปกติ เพราะธรรมชาติของกีฬามีความหลากหลาย เป็นกิจกรรมที่นำไปสู่สังคมที่ยิ่งใหญ่ได้สมบูรณ์ นับตั้งแต่ในครอบครัว ในโรงเรียน เพื่อนบ้านในการแข่งขันแบบมิตรภาพ ในปัจจุบันเป็นกีฬาแข่งขันเพื่อความเป็นเลิศสำหรับคนพิการทางสมองและคนพิการทางร่างกายระดับรุนแรง ในการแข่งขันพาราลิมปิค ที่นักกีฬาทีมชาติไทยได้สร้างชื่อเสียงไว้

1.ลักษณะการเล่นกีฬาบ็อคเซีย
มีลักษณะการเล่นคล้ายเปตอง คือ แบ่งผู้เล่นออกเป็น 2 ฝ่าย แต่ละฝ่ายพยายามโยน กลิ้ง ขว้าง เตะ หรือปล่อยลูกบอลสีแดง หรือสีน้ำเงินไปตามราง (ตามลักษณะความพิการ) เพื่อให้ลูกเข้าไปใกล้ลูกเป้าหมายสีขาว ให้มากที่สุดภายในเวลาที่กำหนด บนพื้นสนามเรียบ ฝ่ายใดบอลมีใกล้มากกว่า เป็นฝ่ายชนะ

2. ประเภทการแข่งขัน
การเล่น/แข่งขัน ไม่แยกชายหรือหญิง ใช้แบ่งกลุ่มการเล่นตามความพิการ ออกเป็น 7 ประเภท ดังนี้
2.1 ประเภทบุคคล BC1
2.2 ประเภทบุคคล BC2
2.3 ประเภทบุคคล BC3
2.4 ประเภทบุคคล BC4
2.5 ประเภทคู่ BC3 คู่ละ 2 คน มีนักกีฬาสำรองได้ 1 คน
2.6 ประเภทคู่ BC4 คู่ละ 2 คน มีนักกีฬาสำรองได้ 1 คน
2.7 ประเภททีม (BC1+BC2) ทีมละ 3 คน ขณะแข่งขันจะต้องมีนักกีฬาประเภท BC1 อย่างน้อย 1 คน มีนักกีฬาสำรองได้ 1-2 คน

3. ประเภทความพิการของนักกีฬา
3.1 ประเภท BC1 เป็นการเล่นสำหรับผู้พิการทางสมอง ตามการแบ่งประเภทของ CP-ISRA ระดับ CP1 (L) ผู้เล่นสามารถมีผู้ช่วยเหลือ 1 คน ซึ่งนั่งอยู่ทางด้านหลังเขตโยนประมาณ 2 เมตรในที่กำหนดให้ ซึ่งสามารถมาด้านหน้าและช่วยเหลือนักกีฬาตามที่ผู้เล่นร้องขอ เช่น ปรับหรือจัดเก้าอี้ของผู้เล่นให้มั่นคงส่งบอลให้ผู้เล่น หรือคลึงบอลตามที่นักกีฬาร้องขอและได้รับอนุญาตจากผู้ตัดสิน
3.2 ประเภท BC2 เป็นการเล่นสำหรับผู้เล่นซึ่งพิการทางสมอง ตามการแบ่งประเภทของ CP - ISRA ระดับ CP2 (U) ผู้เล่นไม่มีสิทธิมีผู้ช่วยเหลือในการเล่น
3.3 ประเภท BC3 (ผู้เล่นใช้อุปกรณ์ช่วย) (Players Using an Assistive Device) เป็นการเล่นสำหรับผู้เล่นที่แขนขาทั้งสี่เคลื่อนไหวยากลำบากมาก มีสาเหตุมาจากสมอง และไม่ใช่สมอง (Cerebral - Origin และ Non - Cerebral Origin) ผู้เล่นไม่สามารถเข็นรถได้เอง และมีการช่วยเหลือด้วยรถเข็นไฟฟ้า ผู้เล่นจะไม่สามารถจับหรือปล่อยได้ แต่สามารถเคลื่อนไหวแขนได้ แต่มีข้อจำกัดในการผลักดันบอลเข้าสู่สนาม ผู้เล่นแต่ละคนได้รับอนุญาตให้มีผู้ช่วยเหลือได้ แต่ผู้ช่วยเหลือจะต้องอยู่ในเขตโยน (box) ของผู้เล่น และหันหลังให้สนาม ห้ามมองการเล่น
3.4 ประเภท BC4 เป็นการเล่นสำหรับผู้ที่แขนขาทั้งสี่เคลื่อนไหวได้ลำบากร่วมกับการควบคุมการเคลื่อนไหวลำตัวได้ยาก สาเหตุจากการสั่งการของส่วนที่ไม่ใช่สมอง (Non - Cerebral Origin) หรือการเสื่อมของสมอง (Degenerative Cerebral Origin) ผู้เล่นจะมีความสามารถเพียงพอที่จะโยนแขนแกว่งลูกบ็อกเซียเข้าสนาม แต่จะต้องใช้เวลามาก ในการจับและปล่อยบอล ขาดความนุ่มนวล และความเร็วในการเคลื่อนไหว และอาจสังเกตเห็นได้ในคราวเดียวกัน ผู้เล่นจะไม่ได้รับสิทธิ์ใช้ผู้ช่วยเหลือได้

4.ขนาดและรูปแบบสนาม
มีขนาดกว้าง 6 เมตร ยาว 12.5 เมตร เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ส่วนท้ายสนามแบ่งเป็น
6 ช่อง สำหรับผู้แข่งขันใส่หมายเลขที่ช่อง 1-6 จากซ้ายไปขวา มีเขตรูปตัว (V) เป็นเขตห้ามลูกเป้าหมายอยู่บริเวณนี้ เมื่อเริ่มการแข่งขัน (ด้านหน้าช่อง) และเส้นกากบาท (+) อยู่กึ่งกลางสนามสำหรับวางลูกเป้าหมายเมื่อถูกกระแทกออกนอกสนาม (ดังภาพที่ 8)

5.อุปกรณ์ที่ใช้ในการเล่นและการแข่งขัน
5.1 ลูกบอลสีแดง สีน้ำเงิน และสีขาว ทำด้วยหนังแท้หรือหนังเทียมเย็บ ขนาดเส้นรอบวงขนาด 270 + 8 มิลลิเมตร น้ำหนัก 275 + 12 กรัม ขนาดใกล้เคียงลูกเปตอง (ลูกสีแดงและน้ำเงินสำหรับผู้เล่นแต่ละฝ่าย ซึ่งมีฝ่ายละ 6 ลูก บอลขาว มีจำนวน 1 ลูก เรียกว่าลูกเป้าหมาย)
5.2 ป้ายบอกสัญญาณสีแดงและน้ำเงิน ใช้สำหรับแจ้งบอกสีที่เป็นฝ่ายส่งบอลเข้าสนาม
5.3 สายวัด สำหรับวัดระยะห่างลูกบอลสี จากลูกเป้าหมาย
5.4 กล่องหรือถาดสำหรับใส่บอลเสีย (บอลที่ออกนอกสนามหรือเล่นผิดกติกา)

6.วิธีการเล่นและแข่งขัน
เริ่มด้วยการเสี่ยงเหรียญ ฝ่ายใดชนะการเสี่ยงจะได้รับสิทธิ์ในการเลือกจะเป็นฝ่ายโยนบอลเข้าสนามก่อนหรือหลัง ฝ่ายโยนบอลก่อนจะได้บอลสีแดง และถูกกำหนดให้อยู่ในช่องหมายเลข 3 ประเภทบุคคล ช่องหมายเลข 2 และ 4 ประเภทคู่ และช่องหมายเลข 1, 3 และ 5 ในประเภททีม ตามลำดับ และได้รับสิทธิ์ในการโยนลูกเป้าหมาย (สีขาว) เข้าสนามก่อน โดยโยนให้ลูกเป้าหมายอยู่ในสนามเหนือเส้น V จากนั้นจึงโยนลูกสีแดง (ก่อนโยนลูกทุกครั้งจะต้องได้รับสัญญาณจากผู้ตัดสินก่อนทุกครั้ง) จากนั้นฝ่ายตรงข้ามจะได้รับสัญญาณให้โยน ผู้ตัดสินจะเป็นผู้ให้สัญญาณป้าย โดยพิจารณาว่าสีใดอยู่ห่างจากลูกเป้าหมายมากกว่า เช่นเดียวกับเปตอง โดยโยนจนกว่าจะครบฝ่ายละ 6 ลูก หรือหมดเวลาตามกำหนด เรียกว่าจบ 1 จบ จากนั้น จึงนับคะแนนในจบนั้น และเริ่มแข่งขันจบใหม่ ปฏิบัติเช่นนี้จนครบตามกติกา นับคะแนนรวม ฝ่ายใดได้มากกว่าฝ่ายนั้นเป็นฝ่ายชนะ

7.เวลาที่ใช้ในการเล่นและการแข่งขัน
7.1 ประเภทบุคคล BC1, BC2 และ BC4 ใช้เวลา 5 นาที/คน/จบ แข่งขันจำนวน 4 จบ
7.2 ประเภทบุคคล BC3 ใช้เวลา 6 นาที/คน/จบ แข่งขันจำนวน 4 จบ
7.3 ประเภทคู่ (BC3) ใช้เวลา 8 นาที/คู่/จบ แข่งขันจำนวน 4 จบ
7.4 ประเภททีม (BC1 และBC2) ใช้เวลา 6 นาที/ทีม/จบ แข่งขันจำนวน 6 จบ

8.กติกาอื่นๆ ที่สำคัญ
8.1 ขณะโยนลูกบอลเข้าสนาม ห้ามร่างกาย (หรืออุปกรณ์ช่วย) สัมผัสเส้นสนาม
8.2 ขณะโยนลูกบอล สะโพกของผู้เล่นจะต้องสัมผัสเก้าอี้
8.3 ห้ามรบกวนคู่ต่อสู้ไม่ว่ากรณีใดๆ (ยกเว้นอาการธรรมชาติ)
8.4 ผู้ช่วยนักกีฬาประเภท BC3 ห้ามหันหน้าเข้าสนามจนกว่าจะแข่งขันจบนั้นจนแล้วเสร็จ
8.5 ในระหว่างการแข่งขันห้ามกระทำการใด ๆ จนกว่าจะได้รับอนุญาตจากผู้ตัดสิน
8.6 มีการลงโทษฝ่ายละเมิดกติกา โดยให้ฝ่ายตรงข้ามโยนบอลพิเศษ (คราวละ 2 ลูก)
8.7 มีการแข่งขันพิเศษ (ไท-เบรก) กรณีคะแนนเท่ากัน

**ขอบขอบคุณข้อมูลจาก คุณดารณี คชศรีสวัสดิ์ ครู ชำนาญการ สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตกรุงเทพ และ ผู้เชี่ยวชาญกีฬาบ็อคเซีย สมาคมกีฬาคนพิการแห่งประเทศไทย ที่เอื้อเฟื้อข้อมูล

มารยาทในการเล่นเกม (SPIRIT OF THE GAME) : กติกามารยาทคล้ายการแข่งขันกีฬาเทนนิส การมีส่วนร่วมของมวลชนเป็นสิ่งที่ดีน่าสนับสนุน อย่างไรก็ตาม ผู้ชมรวมถึงผู้ร่วมทีมซึ่งไม่ได้แข่งขันจะต้องเงียบ ในขณะที่ผู้เล่นกำลังจะโยนบอล

1. คำจำกัดความ (DEFINITIONS)
บอลเป้าหมาย (JACK BALL) - ลูกบอล เป้าหมายสีขาว
บอล (BALL) - ลูกบอลสีแดงและสีน้ำเงินของแต่ละฝ่าย
ฝ่าย (SIDE) - ในการแข่งขันประเภทบุคคล หมายถึง ผู้เล่นฝ่ายละ 1 คน ในการแข่งขันประเภททีมและคู่ ประกอบด้วย ผู้เล่นฝ่ายละ3 คน และ 2 คน (ตามลำดับ)
สนามแข่งขัน (COURT) - พื้นที่สนามเล่นล้อมรอบด้วยเส้นขอบสนาม ซึ่งรวมพื้นที่เขตโยนบอล (PLAYING BOXES)
การแข่งขัน (MATCH) - การแข่งขันระหว่าง 2 ฝ่าย เมื่อเล่นครบทุกจำนวนจบ (ENDS) ที่กำหนด
จบ (END) - เป็นส่วนหนึ่ง ของการแข่งขัน (Section of match) เมื่อบอลเป้าหมายและบอลทั้งหมดของทุกฝ่าย ได้โยนไปเรียบร้อยแล้ว
อุปกรณ์ช่วยเหลือ (ASSISTIVE DEVICE) - เป็นคำที่ใช้อธิบายอุปกรณ์ช่วยในการเล่นเกมของผู้เล่นประเภท BC3 ตัวอย่าง เช่น รางปล่อย หรือท่อ
การละเมิดกติกา (VIOLATION) - การกระทำใดๆ ของผู้เล่น ฝ่ายของผู้เล่น ผู้เล่นตัวสำรอง ผู้ช่วยเหลือ หรือผู้ฝึกสอนซึ่งได้ทำผิดกติกาการแข่งขัน (เล่น)
การโยน (THROW) - เป็นคำที่ใช้สำหรับการผลักดันบอลเข้าสู่สนาม โดยการโยน การเตะ และการปล่อยบอลโดยการใช้อุปกรณ์ช่วย
บอลเสีย (DEAD BALL) - บอลที่ออกนอกสนามหลังโยน, บอลที่ผู้ตัดสินนำออกนอก สนามจากการเล่นผิดกติกาหรือบอลที่ถูกโยนออกไปเมื่อหมดเวลา
จบมีปัญหา (DISRUPTED END) - เมื่อบอลถูกที่ถูกเคลื่อนที่ไปจากลำดับการเล่นปกติ โดยอุบัติเหตุหรือโดยเจตนา
เส้นรูปตัววี (V LINE / JACK LINE) - เส้นที่ถูกกำหนดให้ลูกเป้าหมายจะต้องข้ามผ่านไปตามเงื่อนไขในการเล่น
บัตรเหลือง (YELLOW CARD) - ทำด้วยกระดาษแข็งหรือแผ่นพลาสติก ขนาดโดยรอบ 7X10 เซนติเมตร ผู้ตัดสินจะแสดงบัตรนี้เพื่อจะลงโทษเตือน (warning)
บัตรแดง (RED CARD) - ทำด้วยกระดาษแข็งหรือแผ่นพลาสติก ขนาดโดยรอบ 7X10 เซนติเมตร ผู้ตัดสินจะแสดงบัตรนี้เพื่อจะตัดสิทธิ์การแข่งขัน (disqualification)

เทคนิคการเล่นกีฬาบ็อคเซีย
สิ่งที่นักกีฬาต้องฝึกอยู่เสมอ คือ รู้ทุกจุดของพื้นที่ในสนามว่าใช้แรงในการโยนบอลเป้าหมายและบอลสีตามให้ใกล้ที่สุด เพื่อเกิดความชำนาญในการเล่นเกมมากขึ้น
การสร้างสมาธิให้ควบคุมน้ำหนัก แบบฝึกนี้เป็นการสร้างสมาธิให้ควบคุมน้ำหนักในการทำคะแนนเพิ่มไม่ให้ต่ำกว่าสามถึงสีคะแนน แต่ต้องขึ้นอยู่กับความสามารถของผู้เล่นแต่ละคนด้วยว่ามีศักยภาพแค่ไหนอย่างไร
การโยนลูกเป้าหมาย คือ การโยนลูกเป้าหมายไปตรงที่เราต้องการจะเล่น แล้วนำลูกสีแดงหรือสีน้ำเงินมาวางไว้ข้างซ้ายข้างขวาและข้างหลังเหมือนในรูปภาพที่ท่านเห็น แล้วโยนลูกสีน้ำเงินเข้าหาลูกเป้าที่อยู่ตรงกลางให้ได้โดยเราจะใช้บอลสีแดงหรือสีน้ำเงินเพียง 3 ลูก จากปกติเรามี 6 ลูก เพื่อให้นักกีฬาสร้างสมาธิที่ต้องนำไปใช้ในเกมล์การแข่งขัน ในตอนที่เราต้องการทำแต้มหรือเป็นการป้องกันการทำแต้มของคู่ต่อสู้ไปด้วย ระยะที่ต้องฝึกซ้อม คือ 3.6.9 เมตร จุดที่ต้องฝึกคือ ข้าง ซ้าย กลาง ขวา เพื่อให้นักกีฬาเล่นได้ทุกพื้นที่ของสนาม
การโยนลูกเป้าหมายไปตรงที่เราต้องการจะเล่น แล้วนำลูกสีแดงหรือสีน้ำเงิน มาวางไว้ข้างซ้าย ข้างหน้า และข้างขวาเหมือนในรูปภาพที่ท่านเห็น แล้วโยนลูกสีน้ำเงินเข้าหาลูกเป้าที่ตั้งอยู่ตรงกลางให้ได้

โดยเราจะใช้บอลสีแดงหรือสีน้ำเงินเพียง 3 ลูก จากปกติเรามี 6 ลูก เพื่อให้นักกีฬาสร้างสมาธิ ที่ต้องนำไปใช้ในเกมล์การแข่งขัน ในตอนที่เราต้องการทำแต้มหรือเป็นการป้องกันการทำแต้มของคู่ต่อสู้ไปด้วย ระยะที่ต้องฝึกซ้อมคือ ๓ . ๖.๙ เมตร จุดที่ต้องฝึกคือ ข้าง ซ้าย กลาง ขวา เพื่อให้นักกีฬาเล่นได้ทุกพื้นที่ของสนาม

**ขอขอบคุณข้อมูลที่ พัธยา เทศทอง เผยไว้ใน http://www.bocciatechnics.com/Rules.html

ประวัติฮีโร่
พัธยา เทศทอง ชื่อเล่น แดง
วันเกิด 10 พฤษภาคม 2522 อายุ 33 ปี
ที่อยู่อาศัย บ้านเลขที่ 3 บ้านนาคูหมู่ 9 ตำบลสร้างถ่อน้อย อำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ บิดาคือ นายสวัสดิ์ เทศทอง อายุ 55 ปี มารดา นางฉวีวรรณ เทศทอง อายุ 49 ปี ประกอบอาชีพทำการเกษตร และ ค้าขาย มีพี่น้อง รวมสองคน
พี่สาว นางเนาวรัตน์เทศทอง การศึกษาจบปริญญาตรีพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
การศึกษา เข้าเรียนระดับประถมศึกษาที่ โรงเรียนศึกษาพิเศษขอนแก่น และจบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียน ศึกษาพิเศษ จังหวัดขอนแก่น (ร.ร ศรีสังวาลขอนแก่น)
จบมัธยมศึกษาตอนปลายที่ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนอำเภอหัวตะพาน จังหวัดอำนาจเจริญ
ปัจจุบันกำลังศึกษาต่อระดับปริญญาตรีที่ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
ผลงานที่ผ่านมา
- รองชนะเลิศอันดับ 1 เหรียญเงินประเภทบุคคล ต่อมาได้เข้าแข่งขันกีฬาบ็อคเชียชิงแชมป์โลกที่ประเทศโปรตุเกส ปีพุทธศักราช 2545 ราการ BOCCIA WORLD CHAMPIONSHIPS PORTUGAL 2002 ได้ลำดับที่ 18 ของโลก ในประเภทบุคคล และได้ลำดับ 6 ของโลกประเภททีม
- ปี 2545 ได้เข้าร่วมแข่งขันกีฬา เฟสปิกเกมส์ ครั้งที่ 8 ปี 2002 ที่เมืองปูชาน ประเทศเกาหลีใต้
- ปี 2545 รองชนะเลิศอันดับ 2 เหรียญทองแดงได้เข้าร่วมแข่งขันกีฬาคนพิการแห่งประเทศไทย ครั้งที่ 22 อินทนนท์เกมส์ ที่จังหวัดเชียงใหม่
- ปี 2546 ได้รับการคัดเลือกให้เป็นตัวแทนนักกีฬาเข้าเก็บตัวฝึกซ้อมเพื่อไปแข่งขัน Boccia world Cup 2003 ประเทศนิวชีแลนด์ ในรายการ นิวชีแลนด์ ได้อันดับ 6 ของโลก
- ปี 2547 ไปแข่งขันในรายการ พาราลิมปิกเกมส์ ครั้งที่ 12 เอเธนส์ 2004 ประเทศกรีซ รองชนะเลิศอันดับที่ 2 เหรียญทองแดง
- ปี 2548 ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสรรเสริญยิ่ง (ดิเรกคุณาภรณ์)
- ปี 2548 1stAsia & South Pacific Boccia Championship kuala Lumpur 2005 ที่ประเทศมาเลเชียได้รับเหรียญทองแดง ประเภททีม เหรียญทองบุคคล
- ปี 2549 เข้าร่วมการแข่งขันกีฬาเฟสปิคเกมส์ครั้งที่ 9 ณ กรุงกัวลาลัมเปอร์ ประเทศมาเลเซีย แล้วเดินทางกลับถึงประเทศไทยเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2549 ได้เหรียญทองแดง ในประเภทบุคคล และเหรียญทองในประเภททีม
- ปี 2550 ได้ไปแข่งขันรายการ Boccia world Cup 2007 ที่ประเทศแคนาดา ประเภทบุคคลได้อันดับ 5 ของโลก และประเภททีมได้อันดับ 5 ของโลก
- กีฬาอาเซียพาราเกมส์ ครั้ง ที่ 4 ที่จังหวัดนครราชสีมา คว้าสองเหรียญทองจากประเภทบุคคลและทีม
- 3rd Asia & South Pacific Boccia Championships hong kong 2009 ที่ประ เทศฮองกง ได้ 1 เหรียญทอง ประเภททีม

วิษณุ ฮวดประดิษฐ์ ชื่อเล่น บอย จังหวัดสุโขทัย
วันเกิด 11 พฤศจิกายน 2526 อายุ 28 ปี

วัชรพล วงษา ชื่อเล่น ต่อ จังหวัดเลย
วันเกิด 15 ตุลาคม 2533 อายุ 21 ปี

มงคล จิตรเสงี่ยม ชื่อเล่น กี่ จังหวัดนนทบุรี
วันเกิด 6 ตุลาคม 2532 อายุ 22 ปี