คุณหญิงชดช้อย โสภณพณิช
นายกสมาคมสร้างสรรค์ไทย
ดิฉันถูกถามให้ความเห็นบ่อยมากว่า “จะสร้างจิตสำนึกสาธารณะให้คนในสังคมเรื่อง การดูแลสังคม สิ่งแวดล้อมได้อย่างไร?” แม้จะรู้ว่าเป็นเรื่องยาก แต่คิดว่าถ้าจะช่วยกันทำ ดิฉันก็ยังเชื่อว่ามันก็ต้องเริ่มต้นทำที่เด็ก เพราะการปลูกฝังจิตสำนึกตอนอายุมากแล้วมันยากกว่า แม้ว่าแต่ละคนจะมีความรู้สึกชอบชั่วดี แต่เขาก็อาจจะไม่ทำ ด้วยเหตุผลมากมาย
จะเริ่มสร้างจิตสำนึกสาธารณะได้อย่างไร แน่นอนก็คงจะต้องเริ่มที่พ่อแม่ เพราะการปลูกฝังตั้งแต่เล็กๆให้ทำในสิ่งที่ดีที่ถูกต้องก็จะดีที่สุด ขณะเดียวกันก็ต้องเริ่มที่คุณครูด้วย ซึ่งครูก็คงจะเบื่อที่โดนโทษไปเรื่อยๆ เพราะทุกอย่างก็โยนไปที่ครู แต่ต้องยอมรับว่า “คุณครูมีผลต่อความคิดนักเรียนเยอะมาก”
โดยการปลูกฝังที่สำคัญที่ดิฉันอยากเห็นก็คือ การทำให้เด็กมีความรู้สึกว่า การทำดีแล้วมีความภาคภูมิใจ และไม่จำเป็นต้องได้ต้องตอบแทนอะไรเลย อย่างบางโรงเรียนให้เด็กบันทึกความดี ที่ได้ช่วยงานบ้าน ช่วยพ่อแม่ทุกวัน รดน้ำต้นไม้ เก็บขยะ อันนี้ก็ช่วยหล่อหลอมและให้เขาซึมซับคุณค่าการทำความดีได้
จริงแล้วเรื่องการทำดูแลสิ่งแวดล้อมนี่ ไม่ใช่ว่าจะต้องเข้าไปเรียนเรื่องของวิศวกรสิ่งแวดล้อม หรือฝ่ายสิ่งแวดล้อม ถึงจะมีความรู้เรื่องนี้ แต่ทุกๆ คณะ ทุกๆ ส่วนงานควรที่จะเอาเรื่องนี้เข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต เพราะว่ามันเกี่ยวข้องกัน สิ่งแวดล้อมก็คือเรื่องของสังคม คืออยู่รอบตัวเรา คือการปฏิบัติตนตั้งแต่แรกๆเลย
การเป็นคนใจบุญของคนไทยนั้นดีมาก ซึ่งส่วนใหญ่ก็ทำกัน แต่เรามักจะแยกส่วนดีส่วนไม่ดี ออกจากกัน คือฉันทำบุญแต่ฉันไปทำชั่วก่อน คือไปทำบุญ ไปล้างบาป คือมีอย่างนี้ คือแยก ไม่ได้หมายความว่าคนที่ทำผิดเค้าไม่ได้ทำบุญนะ อาจจะทำเยอะกว่าด้วยเพราะรู้ตัวว่าทำผิดมาเยอะ เหมือนไปล้างบาป นี่คือปัญหา เพราะเราถูกปลูกฝังมาเยอะว่าต้องทำบุญเราก็ต้องทำบุญ เราไม่ได้ปลูกฝังว่าต้องมีสำนึกผิด
ดิฉันเห็นว่าเราต้องมีการสอนเรื่องมีระเบียบวินัย การมีจิตสำนึก ความรู้รอบตัว หน้าที่พลเมืองที่ดี หน้าที่ความรับผิดชอบต่อสาธารณชนของเราให้มากขึ้น คือต้องมีในหลักสูตรในโรงเรียน ในมหาวิทยาลัยก็ต้องมีด้วย คือเราจะเป็นนักอะไรก็ตาม เราจะเป็นนักวิทยาศาตร์ เราก็ค้องคิดค้นสิ่งดีๆให้กับประเทศไทย ประเทศชาติ ประชาชนเรา เราจะเป็นนักบัญชี เราก็ทำดีที่สุด ให้ถูกต้องที่สุด อะไรแบบนี้ เรื่องของจรรยาบรรณก็สำคัญมากๆ
ดังนั้น ดิฉันคิดว่าควบคู่กันไปกับการให้ความรู้ เราจะต้องมีการสอนในทุกขั้นตอนด้วย อย่าไปคิดว่าสิ่งที่ดีหรือถูกหรือผิด เด็กๆ เขาจะรู้สำนึกกันเองได้ หัวใจสำคัญก็คือ ผู้ใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นครู หรือพ่อแม่ จะต้องมีความพยายามให้มากขึ้น และมีความพยายามอยู่เสมอ ในการที่จะนำพา และส่งพวกเขาไปในทางที่ถูกให้ได้ก่อน ซึ่งถ้าเด็กๆ เขาเข้าใจความดีก่อนแล้ว การที่เราจะปลูกฝังเรื่องสิ่งแวดล้อม หรือเรื่องอื่นๆ อีกสิบเรื่อง ก็คงไม่ใช่เรื่องยาก
