การเข้ามาตีตลาดของสินค้าจีน กลายเป็นเรื่องที่ผู้ประกอบการหลายสินค้า ต้องปรับตัว และหลายสินค้าปรับตัวได้ บางผู้ผลิตปรับตัวไม่ได้ ก็ค่อยทยอยปิดกิจการไป เช่น เดียวกับผู้ประกอบการเซรามิกจากจังหวัดลำปาง โดยเฉพาะในผู้ผลิตชามตราไก่ เพราะด้วยกระแสความฮอตฮิตของชามตราไก่ลำปางที่โด่งดัง ทำให้เป็นที่หมายปองของผู้ผลิตเซรามิกจากประเทศจีน ที่ต้องการเข้ามาขอส่วนแบ่งตลาดตรงนี้
จนทำให้ผู้ผลิตชามตราไก่ จังหวัดลำปาง บางรายปรับตัวไม่ได้ ทำให้ต้องปิดกิจการไป มากกว่า ครึ่งหนึ่ง ในขณะที่รายที่ดำเนินกิจการอยู่ ก็อยู่แบบประคับประคอง ครั้นจะเลิกไปก็ไม่รู้จะไปทำอะไร เพราะเป็นอาชีพที่ตกทอดมาจากบรรพบุรุษนับร้อยปี ครั้งนี้ พามาดูกันว่า ผู้ประกอบการผลิตชามตราไก่ ลำปาง มีวิธีรับมือในช่วงนี้ อย่างไร และปัญหาที่ไม่สามารถจะแข่งกับผู้ผลิตในประเทศจีนได้ มีสาเหตุมาจากอะไรบ้าง
มาถึงจุดจบชามตราไก่ จากปท.ไทย
ทยอยปิดตัวเพราะปรับตัวไม่ได้
หลังจากนั้น ออเดอร์ ชามตราไก่ของเราลดลงไปเรื่อย ไม่ใช่เฉพาะโรงงานของเรา โรงงานอื่นในจังหวัดลำปางก็เจอปัญหาเดียวกัน ค่อยๆ ทะยอยปิดกิจการลงไป ตอนนี้ ที่เหลืออยู่ก็มีลดพนักงาน เพราะแม้ว่าจะปรับไปผลิตสินค้าเซรามิกแบบอื่น ๆ แต่จีนเค้าก็ผลิตได้หมด เหมือนกับเรา ในราคาต้นทุนที่ถูกกว่า
สำหรับโรงงานผลิตเซรามิกที่ลำปาง และผลิตชามตราไก่ที่ปิดตัวไป ที่ผ่านมา เท่าที่ทราบ น่าจะประมาณ 30-50 โรง ส่วนโรงงานใหญ่ลำปาง มีอยู่ไม่เกิน 10 โรงงาน ยังไม่มีการปิดตัว แต่ก็ปรับลดพนักงาน ลงเยอะ จากเดิมพนักงานหลักร้อย ตอนนี้ หลัก20-30 คน ประคับประคองกันไป
จุดเริ่มต้นชามตราไก่จากแดนมังกร ในไทย
นายวิโรจน์ คำยอดใจ เจ้าของวิโรจน์เซรามิค ผู้ผลิตถ้วยชามตราไก่ จังหวัดลำปาง เล่าว่า ผลกระทบจากการเข้ามาของสินค้าชามตราไก่จากประเทศจีน ส่งผลกระทบอย่างมาก ตอนนี้ได้แค่ประคับประคองกิจการให้สามารถอยู่ได้ ซึ่งผลกระทบจากสินค้าจีนไม่ได้เพิ่งเกิดขึ้น แต่เกิดมานานแล้ว แต่ที่มาหนักเมื่อ 4-5 ปีที่ผ่านมา เมื่อโรงแรมมาเปิดใหม่ และต้องการชามตราไก่ ที่เป็นงานเซรามิกขาวบางๆ มาใช้ในโรงแรม แต่ชามตราไก่บ้านเราดินเป็นดินเหนียวสีนวนๆ ออกเหลือง ไม่เหมือนดินขาวที่ประเทศจีน ทั้งนี้ โรงแรมหันไปสั่งทำสินค้าชามตราไก่ที่ประเทศจีน
หลังจากนั้น จีนก็เริ่มผลิตชามตราไก่ และนำเข้ามาขายในประเทศไทย ซึ่งในตอนแรกขายราคาสูง กว่า ชามตราไก่บ้านเรา แต่หลังๆ เริ่มเข้ามาขายเยอะขึ้น เพราะมีช่องทางออนไลน์ ราคาค่อยๆ ถูกลง จนถึงปัจจุบันขายราคาถูกกว่าชามตราไก่ไทยกว่าเท่าตัว แค่นี้ ทำอะไรไม่ได้แล้ว คนซื้อเอง ไม่ได้สนใจว่า งานจีน งานไทย พอเห็นชามเซรามิก ขาวบางๆ และราคาถูกกว่าเขาก็ซื้อ
จุดด้อยชามตราไก่ไทย ทำไมสู้จีนไม่ได้
จุดด้อยที่ทำให้ชามตราไก่ไทย ไปต่อสู้จีนไม่ได้ คือ ชามตราไก่ของไทย จะออกเหลืองๆนวลๆ ซึ่งมาจากดินที่นำมาใช้ และเป็นงานปั้นมือ ทำให้ชามที่ได้ก็จะความหนา ทำบางๆ เหมือนเครื่องจักรไม่ได้ ในขณะที่จีน ชามตราไก่จะออกสีขาวมาจากดินขาว และ ทำบางๆ เหมือนเซรามิกพรอสเลนท์ได้ เพราะใช้เครื่องจักร ในการผลิต และในส่วนของลวดลายของเราเป็นงานเขียนลายด้วยมือ ไม่ใช่งานสติกเกอร์เหมือนจีนที่เนียบเหมือนกันทุกใบ เพราะมีเทคโนโลยีการผลิตที่ทันสมัยกว่าเรา
นอกจากคุณภาพ ต้นทุนของเราสูงกว่า นายวิโรจน์ กล่าวว่า สาเหตุที่เซรามิกลำปาง หรือ ชามตราไก่ของไทย ไม่สามารถแข่งขัน กับจีนได้ มาจากหลายเหตุผล แต่เหตุผลหนึ่ง คือ ต้นทุนการผลิต ที่ปัจจุบันราคาพลังงานของเราเพิ่มสูงขึ้นไปมาก จากเดิมค่าพลังงานหรือ แก๊สที่นำมาใช้ถังละ 480 บาท แต่ตอนนี้ราคาถังละ 1,300 บาท และ ค่าแรงที่ต้องปรับขึ้นให้พนักงานทุกปี
วอนภาครัฐ ช่วยอุดหนุนพลังงาน ต่อลมหายใจเซรามิกลำปาง
อย่างไรก็ดี ในตอนนี้ อาศัยประคับประคองกิจการให้สามารถเดินต่อไปได้ และ ถ้าภาครัฐจะช่วย ไม่ต้องไปสร้างแบรนด์อะไรหรอก เพราะคนซื้อไม่ได้ดูแบรนด์ อะไรหรอก แค่เอาไปใส่อาหาร ไม่ได้สนใจตรงนี้ สิ่งที่ต้องการคือ อยากให้รัฐบาลช่วยอุดหนุนค่าพลังงานให้กับโรงงานสัก 20% แค่นี้ เราก็ไปต่อได้แล้ว ในตอนนี้ ยังไม่ต้องพูดไปไกลถึงเทคโนโลยีการผลิต เพราะอันนี้ เหมาะสมกับโรงงานขนาดใหญ่ แต่โรงงานขนาดเล็กอย่างของเรา ไม่ได้มีทุนไปลงไปกับเทคโนโลยีการผลิตที่ต้องใช้เงินลงทุนสูง
จากโรงงาน กลายเป็นธุรกิจในครอบครัวทำกันเอง
นายวิโรจน์ กล่าวว่า ส่วนของตนเอง เลิกจ้างพนักงาน จาก 20 คน ตอนนี้เหลือแค่ 2-3 คน อาศัยทำกันเองภายในครอบครัว จากเคยผลิตเดือนละ 10 เตา ตอนนี้เหลือแค่ 3 เตายังแทบขายไม่หมด ชามตราไก่ใบใหญ่ๆ เลิกผลิต เหลือแค่ถ้วยใบเล็ก ขนาด 3 นิ้ว หรือ 4 นิ้วครึ่ง ขายส่งใบละ 5 บาท ส่วน 4 นิ้วครึ่ง ขายส่งใบละ 8 บาท ลูกค้าซื้อไปขายต่อ ใบละ 13 บาท บ้าง 15 บาท บ้าง เมื่อก่อนช่วงเข้าพรรษา คนจะกลับบ้านกัน เราก็จะผลิตสต็อก ส่งไปขายร้านขายของฝาก
ปีที่ผ่านมา ไม่ได้ทำสต็อกเลย เพราะพ่อค้า แม่ค้ารับไปขายก็สั่งน้อยลงไปเยอะมาก ไม่รู้ว่าด้วยสภาพเศรษฐกิจ หรือ ผลกระทบจากสินค้าจีน ตรงนี้ไม่แน่ใจ ในส่วนของตลาดส่งออกไม่ต้องพูดถึง เพราะสู้ราคาไม่ได้เลย ทั้งนี้ ก่อนหน้านี้ มีนโยบายส่งเสริมการปลูกกัญชา หันไปผลิตบ้องกัญชา ตอนนี้นโยบายไม่แน่นอน พ่อค้าที่เคยสั่งบ้องกัญชา ก็ยกเลิกออเดอร์ไปหมดแล้ว เหมือนกัน
จากพนักงานโรงงานเซรามิก สู่เจ้าของผู้ผลิต
นายวิโรจน์ กล่าวว่า ที่มาของการมาเปิดโรงงานเซรามิก มาจากความตั้งใจที่อยากจะมีธุรกิจเป็นของตนเอง จึงได้นำความรู้ของตนเองที่ร่ำเรียนมาเกี่ยวกับด้านเซรามิค มาเปิดโรงงานปั้นเซรามิค ของตนเอง ที่จังหวัดลำปาง เป็นโรงงานที่ปั้นเซรามิค ประเภทผลิตภัณฑ์ตกแต่งบ้าน อาทิ กระถางต้นไม้ แจกัน กระดิ่ง ชุดถ้วยชามตราไก่ และถ้วยน้ำจิ้มตราไก่ มาจัดจำหน่ายขายให้กับผู้สนใจ และนักท่องเที่ยวที่แวะเวียนมาเที่ยวจังหวัดลำปาง และสนใจซื้อชุดปั้นเซรามิคดังกล่าวกลับไปใช้เอง หรือซื้อไปเป็นของฝาก ของที่ระลึก รวมถึงร้านค้าต่างๆ ในจังหวัดลำปางที่สนใจรับซื้อชุดปั้นเซรามิคของทางโรงงานไปขายเป็นของชำร่วยต่อให้กับลูกค้าในงานต่างๆ เช่น งานแต่งงาน การเลี้ยงเกษียณอายุ เป็นต้น
สำหรับโรงงานเปิดมาเกือบ 20 ปี ซึ่งเมื่อ 10 ปีก่อน เป็นธุรกิจที่ขายดีมาก เพราะตลาดการท่องเที่ยวคึกคัก ใครแวะผ่านมาที่จังหวัดลำปาง ก็จะมาซื้อชุดปั้นเซรามิค ประเภท ถ้วยชาม กระถางต้นไม้ แจกัน กลับบ้านกัน จนมาช่วงปีหลังๆ ธุรกิจด้านนี้เริ่มไม่ค่อยดี ส่วนหนึ่งมาจากสภาพเศรษฐกิจที่ค่อนข้างฝืดเคือง และยังมาเจอสินค้านำเข้าจากประเทศจีน ที่ราคาถูกกว่า คุณภาพดีกว่า ขณะที่ร้านค้าประจำกว่า 10 ร้าน ที่เคยรับสินค้าเราไปวางขายหน้าร้านให้กับนักท่องเที่ยว เมื่อก่อน 4-5 วัน ก็ขายหมด ตอนนี้ขาย 1 เดือนยังไม่หมดเลย สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นจริงๆ ว่าธุรกิจประเภทเครื่องปั้นเซรามิค มาถึงจุดที่เรียกว่า อิ่มตัวแล้วจริงๆ
ปรับไปทำบ้องกัญชา แต่ออเดอร์ยกเลิกไปจากความไม่แน่นอนนโยบาย
ทั้งนี้ ถ้าถามว่า ตัวเองต้องจะทำอย่างไรเพื่อจะช่วยประคองธุรกิจการงานของตนเองตรงนี้ให้ผ่านไปได้ ก็คิดว่าอาจเพิ่มไลน์ผลิตภัณฑ์ใหม่เข้ามาขาย เคยคิดจะทำบ้องกัญชาขาย แต่พอมาเจอนโยบายความไม่แน่นอนของภาครัฐ เกี่ยวกับกัญชา ออเดอร์รับมาก็ถูกยกเลิกไปหมด อย่างไรก็ดี ตอนนี้ตนเองก็เหลือแค่สินค้าประเภทเดียวที่ผลิตอยู่แล้วยังพอมีรายได้ คือ ถ้วยน้ำจิ้มตราไก่ แม้จะไม่ได้เป็นตลาดที่อู่ฟู้ เหมือนแต่ก่อนก็ตาม ดังนั้นตนเองก็คาดหวังอยากเห็นเศรษฐกิจกลับมาดีขึ้น การเข้ามาทำธุรกิจร้านอาหาร รีสอร์ต โรงแรม ใหม่ๆ มีมากขึ้น เพราะสิ่งนี้ก็เป็นความหวังที่จะช่วยให้เกิดสั่งซื้อชุดถ้วยชาม ของเราไปใช้มากขึ้น
ติดต่อ โทร. 088-434-1464
