ศึกษาวิถีชีวิต “หมู่บ้านพอเพียง” หลักอยู่รอดยุคข้าวยากหมากแพง

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ถือเป็นสิ่งที่คนไทยรู้จักดี และได้นำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันของตนเอง โดยเฉพาะชาวบ้านในต่างจังหวัดที่พยายามหล่อหลอมชุมชนของตนเองให้กลายเป็นหมู่บ้านที่ยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ จนก่อเกิดเป็น “โครงการพัฒนาศักยภาพผู้นำชุมชน” ของกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงทรวงมหาดไทย ได้นำร่องฟื้นฟูชีวิตชุมชนท้องถิ่น ที่หมู่บ้านจำรุง และ หมู่บ้านบ้านนอก อ.แกลง จ.ระยอง ที่นำเอาหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาพัฒนากลุ่มชาวบ้าน

หมู่บ้านจำรุง เมื่อครั้งอดีตเป็นหมู่บ้านที่ไม่มีใครรู้จัก แต่ในปัจจุบันได้กลายเป็นแหล่งเรียนรู้วิถีชีวิตชุมชน ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ที่เกือบทุกวันชาวบ้านต้องคอยต้อนรับเหล่าผู้นำชุมชน ในแต่ละจังหวัดทั่วประเทศ รวมถึงหน่วยงานจากภาครัฐและเอกชน มาศึกษาดูงานเพื่อนำไปปรับใช้และพัฒนาหมู่บ้านของตนเองอย่างยั่งยืนกับ 150 ครอบครัว ประชากรจำนวนกว่า 600 คน

นายชาติชาย เหลืองเจริญ ผู้ใหญ่บ้าน บ้านจำรุง เล่าว่า แม้หมู่บ้านจำรุงเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ที่ผู้คนได้อพยพมาจากบริเวณชายทะเล โดยพื้นที่ของหมู่บ้านเป็นที่ราบลุ่มเหมาะแก่การทำสวนผลไม้ และสวนยางพารา เนื่องจากสภาพดินมีความอุดมสมบูรณ์ทำให้ในปัจจุบันบ้านจำรุงมีทุนทางสังคมที่ได้จากการเรียนรู้เรื่องการพึ่งพาตนเองมากว่า 20 ปี มีกลุ่มกิจกรรมมากกว่า 20 กลุ่ม โดยเป็นกิจกรรมที่อาศัยภูมิปัญญาท้องถิ่น

จนขณะนี้บ้านจำรุงกลายเป็นหมู่บ้านตัวอย่างที่ใช้แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง เป็นแนวทางการพัฒนาชุมชน ที่มีหน่วยงานจากภาครัฐฯ และเอกชน เดินทางมาดูงานอย่างต่อเนื่อง เพื่อแลกเปลี่ยนองค์ความรู้

“ผมได้สนับสุนให้หมู่บ้านจำรุงใช้ชีวิตอย่างพอเพียง โดยนำร่องจากการให้ทุกครัวเรือนปลูกผักสวนครัวไว้รับประทาน เช่น ดอกอัญชัญ ยอดมะระ ขมิ้นชัน ใบบัวบก และยอดเสม็ดแดง เป็นต้น เพื่อใช้ประกอบอาหาร จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของชุมชนที่นักท่องเที่ยวต่างรู้จักกันดี ในขณะที่กลุ่มผู้สูงอายุ ได้ร่วมกันผลิตข้าวซ้อมมือ บรรจุถุงจำหน่ายในร้านค้าชุมชน เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนมีสุขภาพดี จากโรงสีข้าวของชุมชน ส่วนแกลบก็นำไปทำปุ๋ยชีวภาพ และนำปลายข้าวขายให้กับกลุ่มผู้เลี้ยงตะพาบน้ำ นอกจากนี้ยังมีกลุ่มธนาคารขยะ โดยรับซื้อขยะทุกประเภท และนำไปคัดแยก หวังปลูกฝังให้เยาวชนมีทัศนคติที่ดีในการรักษาสิ่งแวดล้อม และกลุ่มสตรีอาสา ที่ได้มีการนำผลไม้ต่างๆ มาแปรรูป เช่น ทุเรียน ขนุน รวมถึงผลิตน้ำปลาจากกระตัก และกะปิเคย”

เมื่อบ้านจำรุง เป็นที่รู้จักจากผู้คนภายนอกมากขึ้น ทำให้ทางผู้นำชุมชน เตรียมความพร้อมในการต้อนรับการดูงานต่างๆ เช่น การจัดที่พักชุมชนโฮมสเตย์ โดยยึดหลักการต้อนรับเสมือนญาติสนิท ด้วยเสื่อผืน หมอนใบ มุ้งหนึ่งหลัง, ร้านค้าชุมชน กลุ่มอาสาสมัคร, กลุ่มวิทยุชุมชน, กลุ่มรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น เป็นต้น และล่าสุดทางหมู่บ้านจำรุง ได้ผลิตรถรางชมหมู่บ้าน เพื่อศึกษาชีวิตความเป็นอยู่ของคนในชุมชน

โดยผู้ใหญ่บ้านยืนยันว่าผลของการดำเนินงานทำให้ผู้คนในชุมชนหันมานิยมกินผักพื้นบ้านเพิ่มขึ้นผู้ผลิตได้ผลิตผักพื้นบ้านปลอดสารเคมีอย่างมีความสุข ไม่ต้องกังวลกับราคาสารเคมีที่แพง สุขภาพดีขึ้นทั้งสุขภาพกาย สุขภาพใจ ผู้บริโภคได้กินผักพื้นบ้านตามฤดูกาลส่งผลดีต่อสุขภาพ ถึงวันนี้ผู้คนที่มาร่วมเรียนรู้ในวิถีชุมชนบ้านจำรุง มาพักโฮมสเตย์ มีการจัดอาหารพื้นบ้านรับรองเป็นอาหารหลักและนำดอกอัญชันมาแปรรูปเป็นน้ำดอกอัญชันสีสวยต้อนรับนักเดินทางด้วย

ในขณะพื้นที่ใกล้เคียงใน อ.แกลง มีอีกหนึ่งหมู่บ้าน ที่สามารถเชิดหน้าชูตาให้กับผู้คน ในการเป็น “หมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงอยู่เย็นเป็นสุข ปี 2551” คือ หมู่บ้าน บ้านนอก ตั้งอยู่ที่ตำบลชากโดน อ.แกลง จ.ระยอง เช่นเดียวกันโดยมีพื้นที่ทำการเกษตรจำนวน 1,873 ไร่ เน้นการปลูกทุเรียน เงาะ มังคุด มะม่วง ลองกอง และยางพารา ส่งผลให้คนในหมู่บ้านโดยเฉลี่ยประมาณ 43,470 บาท/คน/ปี

นายเกษม สังวาลย์ ผู้ใหญ่บ้าน กล่าวว่า เศรษฐกิจพอเพียง ถือเป็นแนวทางที่ชาวบ้าน บ้านนอก ได้น้อมนำไปใช้ในการดำเนินชีวิต รวมถึงประยุกต์ใช้ในการพัฒนาหมู่บ้าน ทำให้ชาวบ้านมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ไม่ต้องแข่งขันกับคนอื่น และมีสิ่งของเหลือพอที่จะช่วยเหลือผู้อื่นด้วย จากนโยบายด้านการลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ การประหยัด การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน และการเอื้ออารีย์ต่อกัน เป็นต้น ซึ่งการยึดหลักเหล่านี้ทำให้ชาวบ้านมีความสุขในการดำเนินชีวิต

ปัจจุบันกิจกรรมที่หมู่บ้านบ้านนอก ได้ร่วมกันทำในหมู่บ้าน โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงนั้น ได้แก่ การจัดตั้งกลุ่มร้านค้าชุมชน กลุ่มผลิตน้ำปลา กลุ่มชุมชนน้ำดื่ม กลุ่มเลี้ยงกุ้ง กลุ่มศูนย์สังเคราะห์ราษฎร กลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุข และกลุ่มพลิกฟื้นวิถีชีวิตเศรษฐกิจพอเพียง บ้านนอก หรือกลุ่มทำนา โดยเป็นการช่วยกันทำนา เพื่อลดรายจ่ายภายในครัวเรือน และยังมีเหลือเพื่อจำหน่ายเพิ่มรายได้อีกด้วย เป็นต้น

เป็นที่น่าดีใจที่ชาวบ้านได้น้อมนำหลักแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ โดยเฉพาะหมู่บ้านจำรุง ที่กลายเป็นหมู่บ้านตัวอย่าง ให้คนศึกษาดูงาน ซึ่งผู้สนใจเดินตามแนวทางหมู่บ้านนี้ ทางหมู่บ้านจำรุงก็ยินดีต้อนรับ เปิดบ้านเรียนรู้เกษตรพอเพียงได้ทุกวัน

***บ้านจำรุงโทร 08-7817-8030, บ้านนอก โทร 08-6818-0483***