“แฮนดิคราฟ ช่อแฮ” ผ้าด้นมือ... รวยเสน่ห์

งานผ้าด้นมือ หรือ “Quilts” มีต้นกำเนิดจากต่างประเทศ แต่มาได้รับความนิยมในประเทศไทยหลายสิบปีแล้ว โดยจังหวัดแพร่ถือเป็นแหล่งผลิตใหญ่ของประเทศ ซึ่งหนึ่งในยอดฝีมือประจำท้องถิ่น คือ “พรทิพย์ ฉ่ำวิเศษ” สะสมประสบการณ์มาเกือบทั้งชีวิต สร้างสรรค์ผลงานที่มีเสน่ห์แบบดั้งเดิม พร้อมเติมเต็มด้วยไอเดียตามยุคสมัย

พรทิพย์ ฉ่ำวิเศษ วัย 46 ปี เล่าว่า คุณแม่ทำอาชีพนี้มาก่อน เธอจึงเรียนรู้ทุกขั้นตอนการผลิตมาตั้งแต่วัยเยาว์ ประกอบกับจบการศึกษาระดับ ปวส. สาขาคหกรรมศาสตร์ แผนกผ้าและเครื่องแต่งกาย เมื่อมาสานต่ออาชีพ ตอนปี 2528 ได้นำความรู้พัฒนาสินค้าให้มีลูกเล่น และลวดลายแตกแขนงออกไปมากมาย

“เมื่อประมาณ 40 กว่าปีที่แล้ว แหม่มชาวอเมริกาที่เข้ามาเผยแพร่ศาสนาคริสต์ ได้สอนอาชีพนี้ให้แก่ชาวบ้านในจังหวัดแพร่ ซึ่งเป็นชุมชนคริสต์เตียน คุณแม่ของดิฉันก็ได้รับการสอนด้วย โดยยึดเป็นอาชีพขายส่งตลาดในกรุงเทพฯ ซึ่งเดิมจะทำลายแบบง่ายๆ ลากด้วยไม้บรรทัดสอยเป็นเส้นตรง หรือทแยง ซึ่งดิฉันก็ช่วยงานแม่มาตั้งแต่ตอนเรียน จนเรียนจบ คิดดัดแปลงลายเพิ่มเติม ทำให้ลูกค้าที่เคยรับงานอยู่แล้ว ชอบใจแล้วไปบอกต่อ ช่วยให้กลุ่มลูกค้าขยายออกไป” พรทิพย์ เผย

สินค้าประเภทนี้ ในประเทศไทยเรียกกันว่า “ผ้าด้นมือ” แต่ระดับสากลรู้จักกันดี ในชื่องาน “Quilts” มีองค์ประกอบสำคัญ 3 ประการ คือ 1.ผ้าพื้น 2.บุในให้เกิดความนุ่ม อดีตใช้นุ่น แต่ปัจจุบันใช้วัสดุใยโพลีเอสเตอร์ และ 3. แต่งลวดลายด้วยผ้าบน ซึ่งจะเย็บ ปะ ต่อ หรือเล่นลายต่างๆ โดยใช้มือล้วนๆ


จุดเด่นที่ทำให้ผลงานของพรทิพย์ถูกใจลูกค้า คือ ความสวยงาม และรายละเอียดความประณีตสูง รวมถึง มีเทคนิคการลูกเล่นแพรวพราว และเลือกใช้สีต่างๆ อย่างเหมาะสม ซึ่งเธอระบุว่าเป็นพรสวรรค์เฉพาะตัวไม่สามารถอธิบายหรือสอนกันได้ ต้องอาศัยชั่วโมงบินเพื่อสะสมประสบการณ์


นอกจากนั้น การขึ้นลายต่างๆ จะวาดด้วยมือ (Free Hand) ต่างจากผู้ผลิตรายอื่นๆ ขึ้นลายตามแบบสำเร็จรูป ซึ่งการวาดมือจำเป็นต้องใช้ทักษะ และความชำนาญอย่างสูง ลายเส้นที่ไม่ตายตัว ช่วยให้ผลงานมีเสน่ห์ต่างกันไป ทุกชิ้นเปรียบเป็นงานชิ้นเดียวในโลก

ทั้งนี้ ผ้าด้นมือของพรทิพย์ มีลวดลายนับเป็นพันแบบ ซึ่งจะศึกษาจากนิตยสารของต่างประเทศ ประกอบกับใช้คำแนะนำของลูกค้า และจินตนาการส่วนตัวมาประยุกต์เข้าด้วยกัน เช่น ลายการ์ตูน ดอกไม้ กราฟฟิก สัตว์ ฯลฯ ทำออกมาเป็นสินค้าต่างๆ เช่น ผ้าห่ม ผ้าคลุมเตียง ปลอกหมอกอิง ผ้าปูโต๊ะ ผ้าติดผนัง ฯลฯ ราคาขายส่งที่หลักร้อยถึงสูงสุดประมาณ 4 พันกว่าบาท ระยะเวลาทำขึ้นอยู่กับความยากง่าย อย่างผ้าคลุมเตียงขนาด 6 ฟุต ใช้เวลา 15-20 วันต่อชิ้น

วัตถุดิบผ้าที่ใช้แตกต่างกันไปตามความต้องการของลูกค้า ส่วนใหญ่เน้นใช้ผ้าฝ้าย 100% เพราะมีความนุ่มเนียนน่าสัมผัส แต่บางครั้งอาจนำผ้าชนิดอื่นๆ มาตกแต่งให้แปลกออกไป โดยผ้าทุกผืนพรทิพย์จะเลือกเฟ้นเอง แหล่งซื้อใหญ่ คือ ตลาดขายผ้าในกรุงเทพฯ

ปัญหาสำคัญของธุรกิจเวลานี้ เจ้าของธุรกิจ ระบุว่า ต้นทุนวัตถุดิบสูงขึ้นมาก ราคาผ้าเพิ่มขึ้นจากช่วงเริ่มธุรกิจกว่า 30-40% ทำให้การสต๊อกผ้าต้องใช้ทุนเพิ่มขึ้น จึงได้ขอสินเชื่อในโครงการต่อยอดกองทุนหมู่บ้านพันเชิง จากธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย จำนวน 1แสนบาท ไว้ใช้เป็นทุนหมุนเวียน

สำหรับช่องทางตลาดนั้น พรทิพย์ เผยว่า เน้นผลิตตามคำสั่งซื้อ โดยมีร้านขาประจำ อย่างที่พัทยา ระยอง กรุงเทพฯ และเชียงใหม่ รวมถึง มีบริษัทตัวแทนสั่งซื้อไปจำหน่ายต่างประเทศ ส่วนการขายปลีก ใช้ชื่อว่า “พรทิพย์ผ้าด้นมือ” หรือ “แฮนดิคราฟ ช่อแฮ” (Handicraft chor hae) ออกขายที่งานแสดงสินค้าโอทอปที่เมืองทองธานี ปีละครั้งเท่านั้น

เจ้าของธุรกิจเผยว่า แรงงานเน้นจ้างชาวบ้านในท้องถิ่น ทุกวันนี้ มีสมาชิกราว 20 คน ต่อเดือนสามารถผลิตได้ประมาณ 30 ชิ้น สร้างรายได้ประมาณ 3 หมื่นบาทต่อเดือน แม้จะไม่สูงมาก แต่พอใจ เพราะได้ทำงานที่รักและได้ใช้ชีวิตแบบเรียบง่ายที่บ้านเกิดของตัวเอง

เมื่อถามถึงคู่แข่งนั้น พรทิพย์ ระบุว่า เนื่องจากเป็นงานแฮนด์เมดที่ต้องอาศัยฝีมือและระยะเวลาในการทำนาน ดังนั้น แม้ใน จ.แพร่ จะมีกลุ่มผู้ผลิตอยู่จำนวนมากรวมแล้วนับร้อยกลุ่ม แต่ไม่เกิดการแย่งลูกค้ากัน เพราะตลาดยังมีความต้องการมีอีกมาก

นอกจากจะไม่คิดว่าผู้ผลิตรายอื่นเป็นคู่แข่งแล้ว พรทิพย์ยังไม่หวงวิชา ที่ผ่านมารับหน้าที่เป็นวิทยากรของจังหวัด สอนความรู้ให้ชาวบ้านที่อยากมีอาชีพด้วย โดยหวังว่า อนาคตหัตถกรรมผ้าด้นมือ จ.แพร่ จะได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นทั้งจากคนไทยและชาวต่างประเทศ ซึ่งจะส่งผลดีต่อทั้งชาวแพร่ และประเทศไทยด้วย

****************************

โทร.089 998 5354 , 054 633 035