นาโนเทค สวทช. พัฒนาเทคโนโลยีการสกัด – ห่อหุ้ม สารสำคัญ จาก “พลูคาว” ให้คงสรรพคุณตามตำรับยาไทยโบราณ

นักวิจัยนาโนเทค สวทช. ใช้กระบวนการสกัดสีเขียว สกัดสารสำคัญจากพืชสมุนไพร “พลูคาว” คือ รูติน, เควอซิติน, ไฮเปอริน และไฮเปอโรไซด์ มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งการทำงานของอีลาสเทสและคอลลาเจนเนส ต้นตอการเกิดริ้วรอย รวมถึงฤทธิ์ต้านไวรัสโคโรน่า เตรียมผสานเทคโนโลยีการห่อหุ้ม (encapsulation) ลดข้อจำกัดด้านความคงตัว การละลาย และการซึมผ่าน สร้างโอกาสต่อยอดสู่ Functional Ingredient ปูทางสู่ผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ
 

พลูคาว (Houttuynia cordata Thunb.) เป็นสมุนไพรพื้นเมืองที่ได้รับความนิยมในแถบเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มานาน ในประเทศไทยมักพบได้มากในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีกลิ่นคาวทั้งใบและต้น รสชาติคาว ขื่น เผ็ดร้อน ทำให้มีการใช้ในตำรับยาไทยโบราณอย่างแพร่หลาย ด้วยสรรพคุณ เช่น ขับปัสสาวะ, รักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน ลมพิษ แก้ผิวแห้ง แตก หยาบกร้าน, รักษาริดสีดวงทวาร, รักษาฝีหนองในปอด โดยมีงานวิจัยมากมายศึกษาพบสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ และพบว่า พลูคาวมีสารประกอบฟีนอลที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น ฟลาโวนอยด์, อัลคาลอยด์ และสารเควอซิทิน ซึ่งอาจมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันการทำลายเซลล์ในร่างกาย และยับยั้งการอักเสบได้


ดร.ธงชัย กูบโคกกรวด จากทีมวิจัยนาโนเทคโนโลยีเพื่อคุณภาพชีวิตและเวชสำอาง กลุ่มวิจัยการห่อหุ้มระดับนาโน ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กล่าวว่า พลูคาวเป็นพืชสมุนไพรที่ถูกนำมาใช้ในการแพทย์แผนไทยและเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพ จึงเป็นโจทย์น่าสนใจที่ทีมวิจัยนาโนเทคร่วมกับภาคเอกชนในการวิจัยพลูคาว เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพปัจจัยการสกัดที่ให้ฟลาโวนอยด์ที่มีความเข้มข้นสูง

ทีมวิจัยนาโนเทคเริ่มจากการพัฒนากระบวนการสกัดแบบ Green Extraction ที่เพิ่มประสิทธิภาพการสกัด ลดใช้สารเคมี โดยในตอนแรก ตั้งเป้าศึกษา 2 สารที่มีผลการวิจัยชี้ว่าพบในพลูคาวอย่าง รูติน (Rutin) และ เควอซิติน (Quercitrin) แต่หลังสกัดด้วยวิธีที่พัฒนาขึ้น พบว่า มีอีก 2 สารที่น่าสนใจอย่าง ไฮเปอริน (Quercetin 3-glucoside: Hyperin) และ ไฮเปอโรไซ (Quercetin-3-D-galactoside: Hyperoside)


“หลักการเทคโนโลยีสีเขียวหรือ “Green Extraction” ที่ทำให้สกัดสารสำคัญได้มาก ลดการใช้สารเคมีที่อาจก่อให้เกิดอันตราย จึงมีความปลอดภัยและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ซึ่งเรามองว่า ผลที่ได้สอดคล้องกับโมเดลเศรษฐกิจบีซีจี จึงร่วมมือกับพันธมิตรอย่างวิทยาลัยเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต เข้ามาเสริมในเรื่องของการคำนวณค่าการสกัดและออกแบบการทดสอบตัวทำละลาย และการทดสอบความปลอดภัยในเซลล์ การต้านการอักเสบและต้านอนุมูลอิสระในเซลล์” ..... ดร.ธงชัย กล่าว


เมื่อนำมาทดสอบฤทธิ์ทางชีวภาพพบว่า สารสกัดพลูคาวมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระในหลอดทดลอง โดยประเมินด้วยวิธี DPPH assay, ABTS assay และเมื่อทดสอบในเซลล์เพาะเลี้ยงชนิด DHF ที่เหนี่ยวนำด้วยไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ (H2O2) ก็พบว่า สารสกัดพลูคาวมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ รวมถึงความสามารถยับยั้งการทำงานของอีลาสเทสและคอลลาเจนเนส ต้นตอการเกิดริ้วรอยของผิวพรรณ และพบว่า มีฤทธิ์ต้านไวรัสโคโรน่าผ่านแบบจำลองการยับยั้งเอนไซม์ Papain-Like Protease (PLPro) ในหลอดทดลอง

นอกจากนี้ ทีมวิจัยความปลอดภัยระดับนาโนและฤทธิ์ทางชีวภาพ นาโนเทคได้ศึกษาการซึมผ่านเยื่อบุลำไส้ในแบบจำลองเซลล์ Caco-2 พบว่า สารสกัดพลูคาวสามารถดูดซึมผ่านเยื่อเมือกในลำไส้ได้ และเมื่อทดสอบความคงตัว ก็พบการบ่งชี้ถึงความเสถียรทางเคมีที่ดี มีการเปลี่ยนแปลงทางเคมีไม่เกิน 10% ของปริมาตรเริ่มต้น


“งานวิจัยนี้ ได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) หรือ สวก. ที่ปีแรกของโครงการจะมุ่งเน้นการพัฒนากระบวนการสกัดที่มีประสิทธิภาพ และศึกษาฤทธิ์ทางชีวภาพและสมบัติต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เชื่อมกับการนำไปใช้ประโยชน์ โดยเฉพาะในด้านผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ ซึ่งมีการเติบโต และเป็นโอกาสที่ดีสำหรับ Functional Ingredient อย่างสารสกัดพลูคาวต่อไป” .... ดร. ธงชัย กล่าวเสริม

ข้อมูลจาก exactitudeconsultancy.com* ชี้ว่า ขนาดตลาดอาหารเพื่อสุขภาพทั่วโลกคาดว่าจะเติบโตจาก 330.06 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2023 เป็น 584.25 พันล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2030 โดยมีอัตราการเติบโตแบบทบต้นต่อปี (CAGR) ที่ 8.5% ในช่วงระยะเวลาคาดการณ์ ในขณะที่โอกาสใหม่ๆ สำหรับตลาดนี้คือ นวัตกรรมในการกำหนดสูตร เช่น การรวมส่วนผสมที่มีประโยชน์หลายอย่างเพื่อให้เกิดผลเสริมฤทธิ์กัน สามารถสร้างผลิตภัณฑ์ที่มีเอกลักษณ์และน่าดึงดูดได้ โดยเฉพาะการวิจัยและนำสารเคมีที่มีลักษณะเฉพาะซึ่งมีประโยชน์ต่อสุขภาพที่ได้รับการตรวจสอบทางวิทยาศาสตร์มาใช้ นวัตกรรมอาจมีหลายรูปแบบ ตั้งแต่การค้นพบสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพใหม่ๆ ไปจนถึงการวิจัยองค์ประกอบดั้งเดิมที่มีศักยภาพที่ยังไม่ได้ใช้


สำหรับปีที่ 2 ของการวิจัย เรามองเห็นข้อจำกัดของสารสกัดพลูคาวที่มีการหลอมละลายที่อุณหภูมิ 50°C และเพื่อเพิ่มความเสถียรทางกายภาพ จึงวางแผนที่จะพัฒนาสารสกัดพลูคาวในรูปแบบห่อหุ้ม (encapsulation) เพื่อเพิ่มความคงตัว ความสามารถในการละลาย และการซึมผ่านที่ดีขึ้น สร้างผลิตภัณฑ์ต้นแบบ อาทิ เครื่องดื่มเสริมสุขภาพ, ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารแบบแคปซูล/เม็ด รวมถึงสารสกัดพลูคาวในรูปแบบผง สำหรับเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ต่างๆ สร้างโอกาสและมูลค่าเพิ่มให้กับสมุนไพรไทย และผู้ประกอบการไทยต่อไป