รู้จัก “พายุหมุนเขตร้อน” ที่นับวันยิ่งรุนแรงขึ้น เกิดที่ไหนเรียกอย่างไร ลมแรงระดับไหนเรียกไต้ฝุ่น

จากสถานการณ์ พายุไต้ฝุ่นยางิ (YAGI) บริเวณทะเลจีนใต้ตอนบน ที่สามารถเร่งความเร็วลมจาก 90 กม./ชม. กลายเป็น 240 กม./ชม. ในเวลาไม่ถึง 2 วัน จนอยู่ในระดับซูเปอร์ไต้ฝุ่น หลายๆ คนอาจสงสัยเมื่อได้ยินชื่อระดับพายุที่มีความแตกต่างกัน อีกทั้งแต่ละพื้นที่ทั่วโลกก็มีชื่อเรียกที่แตกต่างกันไปอีก MGROnline Science จึงขอพาไปทำความรู้จักกับพายุหมุนเขตร้อนในประเภทต่างๆ และชื่อเรียกที่ต่างกันในแต่ละพื้นที่


“พายุหมุนเขตร้อน” คือคำทั่วๆ ไปที่ใช้สาหรับเรียกพายุหมุนที่เกิดเหนือทะเลหรือมหาสมุทรในเขตร้อนบริเวณที่พายุหมุนปกคลุมแคบกว่าบริเวณพายุหมุนในเขตอบอุ่น พายุดังกล่าวเมื่ออยู่ในสภาพที่เจริญเติบโตเต็มที่จะเป็นพายุที่มีความรุนแรงที่สุดชนิดหนึ่งในบรรดาพายุที่เกิดขึ้นในโลก มีเส้นผ่าศูนย์กลางไม่ใหญ่นักประมาณตั้งแต่ 100 กิโลเมตรขึ้นไป เกิดขึ้นพร้อมกับลมที่พัดรุนแรงมาก มีลมพัดเวียนเข้าหาศูนย์กลางในทางทวนเข็มนาฬิกาในซีกโลกเหนือ ส่วนซีกโลกใต้ลมจะพัดเวียนเข้าหาศูนย์กลางในทางเดียวกับเข็มนาฬิกา ยิ่งใกล้ศูนย์กลางลมจะหมุนเกือบเป็นวงกลมและมีความเร็วสูงที่สุดบางครั้งมีความเร็วลมเกินกว่า 300 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ความกดอากาศต่ำสุดที่บริเวณศูนย์กลางบางครั้งต่ำกว่า 900 เฮกโตปาสคาล มีลักษณะอากาศร้ายเกิดขึ้น มีฝนตกหนักมาก บางครั้งมีพายุฟ้าคะนอง ฝนและเมฆมีลักษณะไม่เหมือนกันนักในแต่ละลูก ส่วนใหญ่เป็นแนวโค้งหมุนเข้าหาศูนย์กลาง มีเมฆคิวมูลัส และคิวมูโลนิบัสที่มีฝนอยู่ด้วย เกิดคลื่นสูงใหญ่ในทะเลและน้าขึ้นสูง หากพายุมีกำลังแรงจะให้ตรงบริเวณศูนย์กลางพายุมีลักษณะคล้ายกับตาเป็นวงกลมมองเห็นได้จากภาพถ่ายดาวเทียมเรียกว่า "ตาพายุ" เส้นผ่าศูนย์กลางตาพายุมีขนาดเพียงแค่ไม่กี่สิบกิโลเมตรเท่านั้น ภายในตาพายุนี้อากาศแจ่มใส มีเมฆบ้างเล็กน้อย ลมพัดอ่อน


ความรุนแรงพายุขึ้นกับอัตราลดความกดอากาศและความเร็วลม ตามข้อตกลงระหว่างประเทศ องค์การอุตุนิยมวิทยาโลกได้จัดแบ่งประเภทพายุหมุน ตามความเร็วใกล้ศูนย์กลางพายุ โดยได้เป็น 3 ประเภท คือ

1. ดีเปรสชันเขตร้อน (Tropical Depression) มีความเร็วลมสูงสุดใกล้ศูนย์กลางน้อยกว่า 34 นอต (63 กิโลเมตรต่อชั่วโมง)

2. พายุโซนร้อน (Tropical Storm) มีความเร็วลมสูงสุดใกล้ศูนย์กลางอยู่ระหว่าง 34 ถึง 64 นอต (63 ถึง 117 กิโลเมตรต่อชั่วโมง)

3. พายุไต้ฝุ่น หรือ เฮอร์ริเคน (Typhoon or Hurricane) มีความเร็วลมสูงสุดใกล้ศูนย์กลาง 65 นอต หรือมากกว่า หรือ ตั้งแต่ 118 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ขึ้นไป

แต่เมื่อพายุหมุนเขตร้อนพัฒนาจนกลายเป็นพายุไต้ฝุ่น ไซโคลน หรือ เฮอร์ริเคน จะมีการจัดระดับความรุนแรงภายในขึ้นอีกครั้ง ตามเกณฑ์ของคณะกรรมการไต้ฝุ่นและองค์การอุตุนิยมวิทยาโลก (ESCAP/WMO) รวมถึงกรมอุตุนิยมวิทยาของแต่ละประเทศในภูมิภาคดังกล่าว


พายุหมุนเขตร้อนที่ก่อตัวในพื้นที่ต่างๆ ทั่วโลกนั้น ต่างมีชื่อเรียกที่แตกต่างกัน โดยในพื้นที่มหาสมุทรแปซิฟิกตะวันตก เรียกว่า “ไต้ฝุ่น” จะถูกจัดระดับความรุนแรงตามเกณฑ์ของคณะกรรมการไต้ฝุ่นและองค์การอุตุนิยมวิทยาโลก (ESCAP/WMO) รวมถึงกรมอุตุนิยมวิทยาของแต่ละประเทศในภูมิภาค

และทางกรมอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่น จะแบ่งประเภทของพายุไต้ฝุ่นออกเป็น 3 ประเภท ตามความเร็วลมสูงสุดใน 10 นาที ถ้าต่ำกว่า 156 กม./ชม. จะถูกจัดเป็นประเภท “พายุไต้ฝุ่น” ความเร็วลมอยู่ระหว่าง 157–193 กม./ชม. จะถูกจัดประเภทเป็น “พายุไต้ฝุ่นกำลังแรงมาก” และถ้าความเร็วลมมากกว่า 194 กม./ชม. จะถูกจัดเป็น “พายุไต้ฝุ่นรุนแรง”


ในส่วนของพายุหมุนเขตร้อนที่ก่อตัวใน พื้นที่มหาสมุทรแอตแลนติก และมหาสมุทรแปซิฟิกตะวันออกเฉียงเหนือ จะเรียกกันว่า “เฮอร์ริเคน” จะถูกจัดระดับความรุนแรงด้วย “มาตราเฮอร์ริเคนแซฟเฟอร์ – ซิมป์สัน” โดยความเร็วลมของพายุเฮอร์ริเคน แบ่งตามสเกลเฮอร์ริเคนของแซฟเฟอร์-ซิมป์สัน เป็น 5 ระดับ ดังนี้ ระดับ 1 มีความเร็วลมอยู่ที่ 119-153 กม./ชม. ระดับ 2 มีความเร็วลมอยู่ที่ 154-177 กม./ชม. ระดับ 3 มีความเร็วลมอยู่ที่ 178-209 กม./ชม. ระดับ 4 มีความเร็วลมอยู่ที่ 210-249 กม./ชม และ ระดับ 5 มีความเร็วลมอยู่ที่ 250 กม./ชม. ขึ้นไป

และหากเกิดขึ้นในพื้นที่ อ่าวเบงกอล ทะเลอาหรับ มหาสมุทรอินเดีย จะเรียกว่า “ไซโคลน” (Cyclone) ในพื้นที่มหาสมุทรแปซิฟิกตอนใต้บริเวณ บริเวณทะเลประเทศออสเตรเลีย จะเรียก “วิลลี วิลลี่” (Willi-Willi) และ ในพื้นที่ทะเลฟิลิปปินส์ ที่ถือได้ว่าเป็นหนึ่งในประเทศที่มีพายุหมุนเขตร้อนพัดผ่านบ่อยที่สุดในโลก ก็ยังมีชื่อเรียกเฉพาะว่า “บาเกียว” (Baguio)


ข้อมูล – รูปอ้างอิง : กรมอุตุนิยมวิทยา