ค้นพบ “ดอกดินเขาหินปูน” พืชวงศ์ขิงข่าชนิดใหม่ของโลก มีดอกขนาดใหญ่ โดดเด่นสวยงามสีขาวปนม่วง มีเฉพาะที่รอยต่อขอนแก่น-ชัยภูมิของประเทศไทย เป็นดอกดินสกุลเปราะ สกุลย่อยโพรแทนเธียมชนิดที่ 15 ของประเทศไทยจาก 16 ชนิดทั่วโลกผลงานนักวิจัยจาก NSM - มหิดล - กรมอุทยานฯ เผยเสี่ยงสูญพันธุ์ เร่งศึกษาต่อยอดอนุรักษ์
เมื่อวันที่ 3 ก.ค.ผศ.ดร.รวิน ระวิวงศ์ ผอ.องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) หรือ NSM เปิดเผยว่า ดร.ณัฐพล นพพรเจริญกุล นักวิจัยด้านพฤกษ์ศาสตร์ สำนักวิชาการพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยา NSM ร่วมกับคณะอาจารย์และนักศึกษาจากภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และเจ้าหน้าที่จากกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ค้นพบ “ดอกดินเขาหินปูน” ชนิดใหม่ของโลก บริเวณพื้นที่รอยต่อของจังหวัดขอนแก่นและชัยภูมิ โดย “ดอกดินเขาหินปูน” มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Kaempferia calcicola Noppornch. เป็นพืชสกุลเปราะหอม วงศ์ขิงข่า (Zingiberaceae) จัดเป็นพืชที่มีความเสี่ยงสูงต่อการสูญพันธุ์และพบเฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น โดย NSM เตรียมดำเนินการศึกษาวิจัยต่อยอดด้านการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืนต่อไปเพื่อไม่ให้สูญพันธุ์
“การค้นพบดอกดินเขาหินปูนแสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของพืชพรรณและความสำคัญของระบบนิเวศเขาหินปูนที่กำลังถูกคุมคามอย่างต่อเนื่องในปัจจุบันและมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการศึกษาด้านความหลากหลายทางชีวภาพและอนุกรมวิธานพืชในประเทศไทย ซึ่งเป็นงานวิจัยพื้นฐานสามารถพัฒนาต่อยอดในหลายสาขารวมถึงการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน ตลอดจนสร้างความตระหนักด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรก่อนที่จะสูญพันธุ์ไปจากโลกนี้” ผศ.ดร.รวิน กล่าว
ด้านดร.ณัฐพล นพพรเจริญกุล นักวิจัยด้านพฤกษ์ศาสตร์ NSM เผยว่า ดอกดินเขาหินปูนถูกค้นพบครั้งแรกบริเวณยอดเขาและหน้าผาของภูเขาหินปูนในเดือน พ.ค.2566 ดอกของพืชดังกล่าวมีลักษณะทางสัณฐานวิทยาที่แปลกตา โดยมีเยื่อเหนืออับเรณู (anther crest) ขนาดใหญ่และโดดเด่น ต่างจากดอกดินสกุลเปราะ สกุลย่อยโพรแทนเธียมทุกชนิดที่รู้จักมาก่อน โดยต่อมาได้ลงพื้นที่สำรวจเพิ่มเติมในเดือน ส.ค.2566 เพื่อศึกษาลักษณะของลำต้นเทียมและใบในถิ่นที่อยู่ธรรมชาติ และนำตัวอย่างพืชมาทำการศึกษาวิเคราะห์ทางด้านเซลล์พันธุศาสตร์ ขนาดจีโนม และลักษณะทางสัณฐานวิทยาอย่างละเอียดในห้องปฏิบัติการ ที่คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เพื่อชี้แจงความชัดเจนในการระบุขอบเขตของชนิดและสถานะทางอนุกรมวิธาน จากหลักฐานทางเซลล์พันธุศาสตร์ร่วมกับลักษณะทางสัณฐานวิทยา เผยให้เห็นอย่างชัดเจนว่า “ดอกดินเขาหินปูน” เป็นพืชชนิดใหม่ของโลก และเป็นดอกดินสกุลเปราะ สกุลย่อยโพรแทนเธียมชนิดที่ 15 ของประเทศไทย จาก 16 ชนิดทั่วโลก
สำหรับการค้นพบ “ดอกดินเขาหินปูน” พืชวงศ์ขิงข่าชนิดใหม่ของโลก ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ผ่านบทความทางวิชาการเรื่อง Cytotaxonomy of Kaempferia subg. Protanthium (Zingiberaceae) supports a new limestone species endemic to Thailand ตีพิมพ์ในวารสารระดับนานาชาติ Willdenowia (Q1) ประเทศเยอรมัน ฉบับที่ 54 หน้า 121–149 วันที่ 28 มิ.ย.2567 ที่ผ่านมา
