ครั้งแรก! นักดาราศาสตร์พบ “น้ำค้างแข็ง” บริเวณปล่องภูเขาไฟใกล้เขตศูนย์สูตรของดาวอังคาร

นักดาราศาสตร์ตรวจพบน้ำค้างแข็งเหนือปากปล่องภูเขาของดาวอังคาร บริเวณพื้นที่ศูนย์สูตรเป็นครั้งแรก การค้นพบนี้ช่วยให้สามารถศึกษาความคล้ายคลึงและแตกต่าง ของสภาพภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ฤดูกาล และปรากฏการณ์บนดาวเคราะห์ลำดับ 3 และ 4 ของระบบสุริยะมากขึ้น

การค้นพบปรากฏการณ์น้ำค้างแข็งบนปากปล่องภูเขาไฟในครั้งนี้ ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิจัย Nature Geoscience เมื่อวันที่ 10 มิถุนายน ค.ศ. 2024 ที่ผ่านมา โดยนักดาราศาสตร์ ตรวจพบน้ำค้างแข็งได้ด้วย ยาน ExoMars Trace Gas Orbiter และ ยาน Mars Express น้ำค้างแข็งดังกล่าว เกิดขึ้นในพื้นที่ธาร์ซิส (Tharsis) ซึ่งเป็นหย่อมพื้นที่ภูเขาไฟที่กว้างใหญ่ที่สุดบนดาวอังคารบริเวณศูนย์สูตร เป็นพื้นที่มีภูเขาไฟขนาดใหญ่ 12 ลูก ตั้งอยู่ หนึ่งในนั้นคือ ภูเขาไฟโอลิมปัส (Olympus Mons) ภูเขาไฟลูกที่ใหญ่ที่สุดในระบบสุริยะ ที่มีความสูงถึง 26 กิโลเมตร

น้ำค้างแข็งที่ตรวจพบในพื้นที่ธาร์ซิสนี้ พบอยู่บนภูเขาไฟโอลิมปัส ภูเขาไฟอาร์เซีย ภูเขาไฟอัสครีอุส ภูเขาไฟเคราอูนิอุส ซึ่งเป็นภูเขาไฟในพื้นที่บริเวณศูนย์สูตรของดาวอังคาร ภูเขาไฟเหล่านี้มีปากปล่องบนยอดเขาที่ยุบลึกลงไป ที่เกิดระหว่างการปะทุ ทีมนักดาราศาสตร์คาดว่าลักษณะการหมุนวนของอากาศที่แปลกประหลาดเหนือพื้นที่ธาร์ซิส อาจขับเคลื่อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศขึ้นเฉพาะบริเวณนั้นและเกิดน้ำค้างแข็งขึ้น แม้ว่าจะอยู่ใกล้บริเวณศูนย์สูตรที่ถือได้ว่าเป็นเขตร้อน

“เราเคยคิดว่าเป็นไปไม่ได้ที่จะมีน้ำค้างแข็งก่อตัวบริเวณเส้นศูนย์สูตรของดาวอังคาร เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่ได้รับแสงอาทิตย์ค่อนข้างมาก รวมถึงชั้นบรรยากาศเบาบางของดาวอังคาร จะทำให้อุณหภูมิบริเวณนี้ค่อนข้างสูงกว่าพื้นที่อื่น ไม่ว่าจะเป็นบนพื้นที่ต่ำหรือบนยอดเขา ต่างจากกรณีของโลกที่เราสามารถเห็นน้ำแข็งตามยอดเขาสูงได้ น้ำค้างแข็งแถบเส้นศูนย์สูตรของดาวอังคารจึงน่าสนใจว่ามีกระบวนการใดอยู่เบื้องหลังหรือไม่”

.... Adomas Valantinas นักวิจัย มหาวิทยาลัยบราวน์ (Brown University) สหรัฐฯ ผู้ค้นพบน้ำค้างแข็งในครั้งนี้ กล่าว

จากข้อมูลของยาน ExoMars Trace Gas Orbiter และยาน Mars Express โดยองค์การอวกาศยุโรป (ESA) พบว่า น้ำค้างถูกควบแน่นจากไอน้ำในลมที่พัดขึ้นสู่ยอดเขาในช่วงเช้า และระเหยกลายเป็นไอในระหว่างวันที่อุณหภูมิสูงขึ้น และกลับมาควบแน่นเป็นน้ำค้างแข็งอีกครั้งในช่วงดวงอาทิตย์ตกดินที่ทำให้อุณหภูมิบริเวณนี้กลับมาเย็นอีกครั้ง บริเวณดังกล่าวถือได้ว่าเป็นเขตร้อนเพราะเป็นจุดที่รับแสงอาทิตย์มากที่สุด ซึ่งไม่น่ามีน้ำค้างแข็งคงอยู่ได้มาก่อน คาดว่าอาจเป็นเพราะวัฏจักรของน้ำที่คล้ายกับการเกิดน้ำค้างแข็งบนโลก แต่การเกิดขึ้นที่ดาวอังคารนี้ยังไม่เคยมีการพบมาก่อน

แถบน้ำค้างแข็งที่พบในครั้งนี้ แม้จะมีมวลรวมกันถึง 150,000 ตัน และมีพื้นที่ค่อนข้างใหญ่ แต่กลับเพิ่งมีการค้นพบเป็นครั้งแรก เนื่องจากจะเกิดขึ้นในช่วงเวลารุ่งเช้าของดาวอังคารเท่านั้น การเก็บข้อมูลมีเพียงยานอวกาศเพียง 2 ลำ ได้แก่ ยาน ExoMars Trace Gas Orbiter และยาน Mars Express ที่สามารถทำได้ ขณะที่ยานสำรวจขององค์การอวกาศแห่งอื่นมีวงโคจรรอบดาวอังคารที่สอดคล้องกับตำแหน่งดวงอาทิตย์ จึงสามารถสังเกตพื้นที่นี้ได้แค่ในช่วงบ่าย จึงทำให้นักดาราศาสตร์เพิ่งได้ค้นพบการเกิดปรากฏการณ์น้ำค้างแข็งบนดาวอังคารเป็นครั้งแรก