นักวิทยาศาสตร์ขุดพบฟอสซิลวาฬมี 4 ขาในทะเลทรายตามแนวชายฝั่งทางตอนใต้ของเปรู ร่องรอยของสัตว์น้ำเลี้ยงลูกด้วยนมในอดีต ที่เคยเดินท่องไปบนบก และแหวกว่ายในทะเล
ฟอสซิลวาฬอายุประมาณ 43 ล้านปีถูกพบในทะเลทรายตามแนวชายฝั่งทางตอนใต้ของเปรู ซึ่งพบว่าเป็นวาฬที่มี 4 ขา เคยอาศัยอยู่ทั้งบนบกและในทะเล ซึ่งเอเอฟพีรานงานว่า การค้นพบครั้งนี้ช่วยสร้างความกระจ่างเรื่องระยะหัวเลี้ยวหัวต่อของสัตว์น้ำเลี้ยงลูกด้วยนมในช่วงเริ่มวิวัฒนาการ
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในอดีตตัวนี้ยาวประมาณ 4 เมตร มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า “เปเรโกซัส แปซิฟิคัส” (Peregocetus pacificus) และเป็นตัวแทนของวิวัฒนาการช่วงกลางที่สำคัญ ก่อนวาฬจะปรับตัวไปเป็นสัตว์ทะเลอย่างสมบูรณ์
แขนขาทั้งสี่ของวาฬโบราณนี้สามารถรับน้ำหนักตัวบนบกได้ ซึ่งนั่นหมายถึงเปเรโกเซตัสสามารถกลับสู่ชายฝั่งที่เป็นพื้นดินแข็งๆ เพื่อพักพิงและออกลูกได้ แต่ก็ใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่ในท้องทะเล โดยส่วนมือและตีนมีกีบเล็กๆ ซึ่งอาจจะเป็นแผ่นบางๆ ที่ช่วยในการว่ายน้ำ ทั้งนี้การมีนิ้วมือและนิ้วตีนที่ยาว กับแขนขาที่ค่อนข้างบาง อาจทำให้การเคลื่อนตัวไปบกนั้นไม่ง่ายนัก
ด้วยลักษณะจมูกที่ยืดยาวและฟันที่แข็งแรง คือมีฟันหน้าสำหรับกัดที่ใหญ่และมีเขี้ยวเคียงข้างฟันกรามสำหรับฉีกเนื้อ ทำให้วาฬเปเรโกเซตัสปรับตัวสู่การล่าเหยื่อขนาดกลางๆ อย่างปลาได้
โอลิเวียร์ แลมเบิร์ท (Olivier Lambert) นักบรรพชีวินวิทยาจากสถาบันธรรมชาติวิทยาเบลเยียม (Royal Belgian Institute of Natural Sciences) นักวิจัยหลักของงานวิจัยนี้ ซึ่งตีพิมพ์ในวารสารเคอร์เรนท์ไบโอโลจี (Current Biology) เชื่อว่า วาฬชนิดนี้หากินน้ำได้ และเคลื่อนไหวในน้ำได้ดีกว่าบนบก
แลมเบิร์ทกล่าวว่า กระดูกหางบางส่วนมีความแข็งแรงเหมือนสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมครึ่งบกครึ่งน้ำอย่างตัวนาก ซึ่งเป็นสิ่งที่บ่งยอกว่า หางนั้นมีบทบาทสำหรับใช้งานใต้น้ำมากกว่า
ทั้งนี้ ยังมีความเข้าใจถึงจุดเริ่มต้นในการวิวัฒนาการของวาฬอยู่น้อย จนกระทั่งเมื่อช่วงทศวรรษ 1990 มีการค้นพบฟอสซิลของวาฬในยุคแรกเริ่ม ฟอสซิลที่หลากหลายได้เผยให้เห็นว่า บริเวณที่เป็นปากีสถานและอินเดียในปัจจุบัน มีร่องรอยของวาฬที่เริ่มวิวัฒนาการเมื่อประมาณ 50 ล้านปีก่อน โดยวิวัฒนาการจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบนบกที่มีขนาดเล็กประมาณสุนัขตัวกลางๆ และมีกีบเท้า โดยเป็นญาติห่างๆ กับฮิปโป และใช้เวลาหลายล้านปีกว่าที่บรรพบรุษของวาฬจะแพร่กระจายไปทั่วโลก
สำหรับตัวอย่างของเปเรซีตัสที่พบนั้นเป็นกระดูกวาฬ 4 ขาที่ค่อนข้างสมบูรณ์ที่สุดที่พบอยู่นอกอินเดียและปากีสถาน และเป็นตัวอย่างแรกที่พบจากภูมิภาคแปซิฟิกและซีกโลกตอนใต้ ซึ่งแลมเบิร์ทให้มุมมองว่า การพบที่เปรูนั้นแสดงว่าวาฬ 4 ขา แพร่กระจายจากเอเชียใต้สู่แอฟริกาเหนือ จากข้ามมหาสมุทรแอตแลนติกใต้สู่โลกใหม่ และยังแสดงให้เห็นว่า วาฬตัวแรกที่ไปถึงอเมริกานั้นยังคงความสามารถในการเดินบนบกอยู่
ช่วงเวลาที่ผ่านมานั้นทำให้ขาหน้าของสัตว์น้ำเลี้ยงลูกด้วยนมพัฒนาไปเป็นครีบกว้าง ส่วนขาหลังที่สุดกลายเป็นร่องรอยที่เหลือเล็กนิดเดียว จนกระทั่งเมื่อ 40 ล้านปีก่อน สายสกุลของวาฬก็ได้พัฒนาแยกออกไปเป็นสัตว์ทะเลที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง แล้วแบ่งเป็นสัตว์น้ำเลี้ยงลูกด้วยนมที่เหลือรอด 2 กลุ่มในปัจจุบัน นั่นคือกลุ่มที่หากินด้วยการกรองกินน้ำน้ำ และวาฬที่หากินด้วยฟังอย่างโลมาและวาฬเพชฌฆาต